29 marca 2024

loader

Mądrość Państwa Środka

fot. wydawnictwo PIW

Ten zbiór, pięknie wydany przez Państwowy Instytut Wydawniczy, to klasyczne teksty kultury chińskiej, oddające jej specyfikę. 

„Mistrzowie, nauczyciele konfucjańskiego kręgu kulturowego, bez względu na to, którą szkołę reprezentowali, przekazywali swoim uczniom (…) następującą myśl: człowiek nie jest odrębnym skończonym bytem, lecz częścią większej niż on całości, którą może stanowić rodzina, społeczność, państwo, a także – z punktu widzenia taoistów – dao lub natura. 

Elementy owej całości nieustannie na siebie wpływają, dlatego człowiek ma obowiązek nauczyć się tak żyć, by ową całość harmonijnie – czyli poprzez różnorodność – wzbogacać. Wymaga to kompromisu pomiędzy własnymi, niekiedy egoistycznymi potrzebami a dobrostanem owej całości. 

Propagowanie zachowań altruistycznych oraz miękkich cech społecznych, a także przywiązywanie dużej wagi do samodoskonalenia w ich wykształcaniu , to niewątpliwie jedne z najważniejszych i chyba nieco zapomnianych przez (…) kontynuatorów cech myśli wczesnokonfucjańskiej. W świecie egoistycznie nastawionych indywidualistów warto o nich przypominać”.

Czteroksiąg „Najwyższa nauka. Powszednia praktyka drogi środka”, to dzieło pracy Zhu Xi, XI-wiecznego neokonfucjanisty, to kanon tworzący podstawę kształcenia chińskich elit, choć z czasem nauki te przenikały w polu świadomości coraz szerszych kręgów społeczeństwa. Tworzą je „Analekty”, „Mencjusz”, „Zapisy o rytuale” oraz „Powszednia praktyka drogi środka, Zhong Yong” i są wykładami na temat zaprowadzenia ładu moralnego na świecie i propagowania wewnętrznego samodoskonalenia, mającego prowadzić do ukształtowania człowieka doskonałego. 

System konfucjański i neokonfucjański to być może jedyny w dziejach ludzkiej cywilizacji tak stary i tak fundamentalny świecki kodeks etyczny, nie inspirowany religią, tak jak n.p. system etyczny chrześcijaństwa, islamu czy judaizmu. 

Bo nawet ateistyczne czy agnostyczne systemy etyczne zrodzone w Oświeceniu czy w XIX i XX wieku były w istocie swej treści kopiami systemów religijnych. Tylko system etyki konfucjańskiej jest rdzennie świecki i zupełnie oryginalny, bo stworzony na kilka stuleci przed narodzinami chrześcijaństwa. 

Poza walorami poznawczymi i duchowymi, poza poza pożytkami jakie my, czytelnicy dzisiejsi możemy wywieść z nauk tej lektury, to co  w tych tekstach zachwyca, to ich walor estetyczny, literacki, ich nieskazitelna, niczym niezmącona prostota, tak charakterystyczna dla konfucjanizmu, dla filozofii, Mądrości Państwa Środka. 

Na koniec jedna tylko nauka z tej księgi: „Poszerzanie wiedzy polega na uświadomieniu sobie prządku, w jakim dzieją się rzeczy”.

Krzysztof Lubczyński

Poprzedni

Jak Peszek z Peszkiem

Następny

Opieka paliatywna przez internet