„Studnia” była wydarzeniem literacko-politycznym w roku 1985, czyli w czasach nieomal zamierzchłych. Niezbędne jest zatem przywołanie choćby elementarnego kontekstu sytuacyjnego. W następstwie wprowadzenia stanu wojennego 13 grudnia 1981 roku, Michał Jagiełło (1941-2016), uznany pisarz, szanowany taternik, goprowiec tatrzański, a wreszcie naczelnik tatrzańskiego GOPR, a zarazem zastępca kierownika Wydziału Kultury KC PZPR oddaje – w reakcji na wprowadzenie stanu wojennego – partyjną legitymację. To jedyny taki przypadek na tak relatywnie wysokim administracyjnym szczeblu partii. Z KC do jezuitów W 1982 roku Jagiełło podejmuje współpracę z jezuickim „Przeglądem Powszechnym”, co kieruje ku niemu złośliwości prasy partyjnej i oficjalnej. Na swoim literackim koncie ma już m.in. polityczną powieść „Hotel klasy Lux”, cenną edycję „Wołanie w górach”, swoistą monografię tatrzańskiego ratownictwa górskiego oraz współautorstwo…

Nigdy nie wyszedł z cienia swojego o 11 lat młodszego, sławnego brata Wojciecha. A był aktorem bardzo interesującym, o sugestywnej, nieco demonicznej powierzchowności. Najdosłowniej docenił ją w 1966 roku Kazimierz Kutz, powierzając mu tytułową rolę w sztuce Jovana Hristica „Savonarola”. Przez ponad dziesięć lat (1958-1969) był jedną z najciekawszych indywidualności Starego Teatru im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie. I choć najczęściej grał role drugoplanowe, to zagrał też tytułowego „Fantazego” w dramacie Juliusza Słowackiego w inscenizacji Konrada Swinarskiego (1967), a także jakby dla niego stworzone role Doktora-Filozofa-Przechrzty w jego legendarnym przedstawieniu „Nieboskiej komedii” Zygmunta Krasińskiego (1965). Był przecież wszechstronnie wykształconym absolwentem Wydziału Historyczno-Filozoficznego i Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego, uczniem profesora Karola Estreichera.Pojawił się na scenie Starego w 1958 roku jeszcze jako student…

Sztuka Torbena Bettsa, grana w Teatrze 6 Piętro, nazywa się „Niezwyciężony”, ale tak naprawdę ukazuje „nieprzezwyciężony” dystans dzielący ludzi, należących do różnych grup społecznych. Tak jakby wywodzili się z różnych plemion. Ci z warstwy wykształconej i lepiej sytuowanej i ci z warstwy niewykształconej, żyjącej z dnia na dzień.Wprawdzie ci z „wyższej półki” wskutek redukcji etatów i zwolnienia z posady dobrze prosperujących Olivera (Bartłomiej Topa) i niezbyt wziętej awangardowej artystki Emily (Agnieszka Grochowska) przeprowadzają się na prowincję, ale to niewiele zmienia. Na prowincji mogą taniej wynająć dom, ale to nie znaczy, że wyzbywają się aspiracji. Emily pragnie przebudowy świata w myśl radykalnie głoszonych idei wolności i liberalnej tolerancji. Oliver czeka na sowity spadek, który umożliwi powrót do Londynu.Na razie jednak wegetują…

Marzec zapisał się w historii ruchu feministycznego jako miesiąc walki o prawa i interesy kobiet z klasy nieuprzywilejowanej. W 1908 kobiety z klasy robotniczej wyszły na ulice Nowego Jorku, domagając się praw politycznych i ekonomicznych; w 1912 roku w amerykańskiej fabryce tekstyliów robotnice, głównie imigrantki, w tym Polki, zastrajkowały pod hasłem „chleba i róż”. Stawką były godziwe zarobki i krótsze zmiany. Postulaty ekonomiczne zyskują dzięki temu hasłu głębszy wymiar: dopóki będziemy żyć w materialnym ubóstwie i pracować ponad siły, dopóty nasz potencjał nie rozkwitnie.Historia zatoczyła koło. Ponownie walka toczy się nie tylko o fizyczną egzystencję (która w wyniku neoliberalnego szoku i jego długotrwałych następstw przestała być czymś oczywistym), ale również o prawo kobiet do godnego życia. Jak powiedziała jedna z…

Morawiecki junior zrobi nam drugie Węgry? Wątpliwe. Tym, którzy boją się, że Morawiecki za poleceniem prezesa jednak pójdzie śladem działalności podatkowej Orbana, należy się otucha. Nie lękajcie się, nie pójdzie. Fama głosząca, że Orban jest populistą nijak bowiem nie ma się do rzeczywistości. Orban przejął władzę wraz z zadłużeniem Węgier sięgającym 80 proc. ichniego PKB. Rządził dwie kadencje – i praktycznie właśnie wygrał kolejne wybory. Zbił ledwo maleńką cześć długu. Nadal ma jeden z najwyższych VATów w UE. Mateusz Morawiecki polski system sfiskalizował, ale do węgierskich standardów raczej doskakiwał nie będzie, bo wie, że to wykończy rodzimy przedsiębiorczy elektorat.A najciekawsze, że wszystko co robił, miało na celu walkę z kryzysem. Dlatego podatki, które przywalił już na początku nosiły nazwę antykryzysowych.…

Kochamy być „zdradzeni o świcie”. I w innych porach dnia także. To część zbiorowej tożsamości Polaków. Agnieszka Haska to socjolożka i kulturoznawczyni, adiunkt w Żydowskim Instytucie Historycznym i członkini Centrum Badań nad Zagładą Żydów PAN. Zagłada od zawsze stanowi ważny obszar jej naukowych zainteresowań, ale tym razem energię badawczą skupia na Polakach i ich strategiach przetrwania okupacji na terenie Generalnej Guberni. „Hańba!” jest w większości poświęcona badaniu dyskursu zdrady i kolaboracji na podstawie kontaktów na linii okupowany-okupant (autorka sypie przykładami ze sfery obyczajowej, towarzyskiej, biznesowej, a także sprawdza reakcje otoczenia – ówczesny niepisany kodeks obywatelski każdą formę kontaktu z Niemcami klasyfikował jako zdradę).Armia Krajowa miała oczywiście narzędzia ku temu, by bez litości karać kolaborantów politycznych, wysyłając po nich egzekutorów, jednak…

Rekonstrucja cyfrowa. Minęło właśnie 20 lat od śmierci Wandy Jakubowskiej (1907-1998). Jej postać wydaje się być na pierwszy rzut oka kilkuwarstwowo anachroniczna i passé. Uważana za egerię socjalistycznego realizmu w kinie Polski Ludowej, ideowa komunistka o siermiężnej, półmęskiej powierzchowności, „Wanda Wasilewska polskiego kina”, współtwórczyni kinematografii polskiej lat czterdziestych i pięćdziesiątych, mocna politycznie na tyle, że zdolna do bycia rywalką samego Aleksandra Forda – no, po prostu naftalina do kwadratu. W świetle klasycznej monografii wydawać się może postacią po prostu nie do strawienia. Jednak Monika Talarczyk-Gubała dokonała rzeczy naprawdę imponującej, bo to rzeczywiście Jakubowska „od nowa” i do tego pokazana niemal panoramicznie, na pierwszych stronach z perspektywy Moskwy, w której spędziła kilka lat jako dziecko, a potem z wysokości malowniczego wzgórza…

Kto daje i odbiera, ten się w piekle poniewiera. Tak mawiano w mojej rodzinnej, świętej Częstochowie. Czy pan prezes Jarosław Kaczyński w piekle skończy? *** Piekło polityczne już zgotował pan prezes Kaczyński swej marionetce politycznej pani premier Beacie Szydło. Beata pokaż pazurki, pieścił ją niczym rozochoconą kotkę. I pazurkami swymi broniła pani premier w Sejmie RP jawnej korupcji politycznej i zakłamania uprawianego przez elity PiS. Dostała za to od PiS takie burzliwe oklaski jak gensek Stalin w czasie zjazdów swej partii. *** Ale wystarczyło, że sondaże poparcia dla PiS poleciały w dół. Aby pan prezes Kaczyński pewnie uznał, ze trzeba ciemny lud PIS-owski znowu oszukać. I z dnia na dzień Dama z Pazurkami stała się osłem ofiarnym. Przyjęła to z…

Jak świat znów chwieje się na krawędzi pokoju i wojny. Po mediacji rosyjskiego „Centrum Rozejmowego dla Walczących Stron w Syrii”, 1 kwietnia 2018 roku, skapitulował ostatni bastion rebeliantów we Wschodniej Gucie – miasto Duma. Wielka bitwa o przedmieścia stolicy Syrii Damaszku, trwająca nieprzerwanie od 2012 roku i która pochłonęła dziesiątki tysięcy ofiar, w tym wielu cywilów, dobiegła końca. Ofensywa zaplanowana przez rosyjskich doradców wojskowych, podobnie jak operacja wyzwolenia wschodniego Aleppo, zakończyła się błyskotliwym sukcesem siła rządowych i sojuszniczych. Bitwa o Wschodnią Gutę, była też areną starcia lokalnych mocarstw rozgrywających tu swoje interesy. Oraz – co istotne – była jedną z szachownic, gdzie rozegrały „partię szachów”, Rosja i Stany Zjednoczone. Strony bitwy i Ordre de bataille Wschodnia Guta, to obszar należący…

Już wszyscy obserwatorzy polskiej sceny politycznej widzą, że pogłoski o śmierci Sojuszu Lewicy Demokratycznej okazały się przedwczesne. SLD już w każdym sondażu przeskakuje próg wyborczy niezbędny do posiadania swej reprezentacji w parlamencie. Nie przeszkadza temu propagandowe pompowanie znaczenia Partii Razem w mediach, niesłusznie zwanych na prawicy „lewicowymi”, czyli „Gazecie Wyborczej”, TVN, radiu TOK FM. Partii niesłusznie uważanej za konkurencję wyborczą wobec SLD.Nie przeszkadza temu obrzydzanie SLD w radiu TOK FM, „Gazecie Wyborczej” i przez niektórych publicystów, zwykle wnikliwej intelektualnie, „Krytyki Politycznej”. Tam widać, że głupi antykomunizm nie jest tylko domeną prawicy polskiej. Tylko w Polsce można być głupim antykomunistą i jednocześnie obnosić się ze swą lewicowością. Taki wyrób regionalny.Sojusz Lewicy Demokratycznej, uważający się za partię socjaldemokratyczną, w opinii konkurencji politycznej…