Hołownia czyli Tusk

Bolesław K. Jaszczuk

Jaka jest różnica między Hołownią a Tuskiem? Mało znacząca – odpowiada szewc Fabisiak na podstawie obserwacji kongresu Polski 2050.

Nie ma w tym nic zaskakującego zważywszy, że zarówno ugrupowanie Szymona Hołowni, jak i partia Donalda Tuska biją się o ten sam elektorat a skoro tak, to muszą do wyborców adresować ten sam przekaz medialny. Ów wciąż słabszy od PiS elektorat jest mobilny jedynie we własnym kręgu i raczej niechętnie poparłby jakąś inną alternatywę. Kiedy Platforma zaczęła, głównie na własne życzenie, raptownie tracić w sondażach, to wzrosły słupki Hołowni. I vice versa, kiedy zauroczeni powrotem Tuska wyborcy przekierowali się na PO, to straciła na tym Polska 2050 i nadal trwa przepychanka o to, kto będzie skuteczniejszy w obaleniu władzy PiS z optymistyczną nadzieją, że ten wygrany zostanie premierem.

Dlatego też – jak zauważa szewc Fabisiak – Hołownia musi mówić to samo co Tusk powtarzając, iż głównym celem jest odebranie PiS-owi władzy a następnie przywrócenie praworządności, rozliczenie wszystkich afer, przekrętów oraz każdego przypadku łamania Konstytucji. Nie będzie też podwyżek i nagród dla polityków ani „marnowania publicznych pieniędzy na tępą propagandę”. Nie proponuje jednak likwidacji TVP info wykazując się większym rozsądkiem od Platformy, która ten postulat uczyniła jednym z haseł wyborczych prezydenckiej kampanii wyborczej.

Coś jednak musi pójść pod młotek. Skoro nie reżimowa telewizja to reżimowy Trybunał Konstytucyjny. Jego likwidację, jako jeden z wariantów obok zmiany trybu powoływania zasiadających w nim sędziów, Hołownia bierze poważnie pod uwagę uznając, że przecież sądy same mogą odwoływać się do Konstytucji. Pojawia się jednak pytanie o to kto wówczas będzie badał zgodność z Konstytucją sejmowych ustaw? Warszawski Sąd Okręgowy czy wystarczy Sąd Rejonowy w Otwocku? Szewc Fabisiak przypomina tym momencie, że trybunały konstytucyjne działają w wielu państwach na świecie. I mimo tego, że niezawisłość niektórych z nich jest na poziomie Trybunału Przyłębskiego są uznawane za jeden z istotnych elementów demokracji i praworządności.

Oprócz wyżej wymienionych Szymon Hołownia przedstawił jeszcze kilka oryginalnych pomysłów. Jeden z nich to zamiana lekarza pierwszego kontaktu na lekarza osobistego. Jednakże – zdaniem szewca Fabisiaka – jest to zbyt miałka propozycja w obliczu kryzysu w sektorze służby zdrowia. Najwyraźniej Hołowni brakuje nie tylko wyobraźni ale też kompetentnych ekspertów. Mimo tego, że – jak twierdzi – jego ugrupowanie jest najlepszą w dziejach Polski ekipą do sprawowania władzy dysponującą dziesiątkami ekspertów i tysiącami stron analiz. Jednakże owi eksperci nie wypowiadali się podczas kongresu ani też nie zaprezentowali choćby cząstki owych tysięcy stron. Ponadto owych analiz tudzież nazwisk ekspertów nie sposób jest znaleźć na stronie internetowej Polski 2050. Można tam jedynie zobaczyć zdjęcie Hołowni wraz z prośbą o wsparcie w budowie solidarnej Polski. Więc jak to w końcu jest, są ci eksperci i te analizy czy ich nie ma. a jeżeli są to dlaczego się ich nie ujawnia? – pyta szewc Fabisiak. Cała ta niby piarowska strategia aż razi swoją amatorszczyzną. Wiadomo co prawda, że autoreklama jest naturalnym elementem rynkowej demokracji. Jednak – podobnie jak w handlu – aby przekonać konsumentów do swoich produktów należy reklamiarskie wzdęcie poprzeć konkretami a nie tylko oczekiwać na jakąś wpadkę Platformy Obywatelskiej. Oczekiwania te biorą się stąd, że podobnie jak PO również Polska 2050 nie ma spójnego i odnoszącego się do aktualnych problemów programu do zaproponowania wyborcom dla których ważne jest nie tylko kto będzie rządził ale też jak.
Jeszcze dwie inne propozycji można by uznać za godne uwagi choć nie trącą one nadmiarem realizmu. Pierwsza z nich dotyczy likwidacji do 2030 r. domów dziecka i zastąpienie ich rodzinami zastępczymi. Cel w samym swoim założeniu szczytny czy jednak znajdzie się do tego czasu wystarczająca liczba rodzin chcących wziąć po opiekę małoletnich z domów dziecka – ma wątpliwości szewc Fabisiak. Najbardziej natomiast czujnym posunięciem Hołowni był pomysł aby czynne prawo wyborcze przyznać już osobom po ukończeniu 16 lat. Szewc Fabisiak popiera tę ideę dostrzegając, iż wielu szesnastolatków wykazuje się większą samodzielnością myślenia oraz odpornością na prawicowo-katolicką propagandę niż wielu bezrefleksyjnie przyswajających rzeczywistość dorosłych. Tego typu postulat stwarza schizofreniczny dylemat dla sił konserwatywnych. Z jednej bowiem strony odrzucając ten pomysł odbiorą sobie poparcie wśród ludzi młodych. Z drugiej zaś strony ich dziaderskie poczucie wyższości stawia im psychiczną barierę przed publiczną akceptacją tego co nie mieści się w ich konserwatywnych głowach. To jednak jest wyłączne ich problem – zauważa szewc Fabisiak.

Trzeciej drogi nie ma

Justyna Koć (wiadomo.co)

– Rząd sam wyhodował sobie ten problem. Nie wszyscy, którzy nie chcą się szczepić, to antyszczepionkowcy, spora część z nich to ludzie wątpiący i do nich władza powinna trafiać, przekonywać. Sama tego nie robiła, a wręcz wysyłała niespójne komunikaty – mówi Andrzej Rychard w rozmowie z Justyną Koć (wiadomo.co).

JUSTYNA KOĆ: Według najnowszego sondażu IBRiS dla Onetu Prawo i Sprawiedliwość ma 33,6 proc., a Koalicja Obywatelska 26,2 proc., co oznacza wzrost o ponad 10 punktów procentowych w porównaniu z poprzednim badaniem. Na trzecim miejscu znalazłaby się Polska 2050 z poparciem na poziomie 10,9 procent. Na ile mamy rozpisane polityczne role na jesień?

ANDRZEJ RYCHARD: Sądzę, że przedwczesne byłoby mówienie, że wszystkie role na jesień zostały już rozpisane. Ten wynik w moim przekonaniu jest wynikiem tego, że Ruch Hołowni karmił się indolencją PO, to mu dodawało sojuszników i moim zdaniem jest bardzo uprawniona hipoteza, że ci, którzy przyrastają PO, są tymi, którzy ubywają z Ruchu 2050. Chyba wszyscy liderzy zdają sobie sprawę z tego, że to jest efekt Tuska, tego pierwszego uderzenia, które było niezwykle silne. Już w nim były elementy tego najważniejszego przesłania, jakie Tusk chce przekazać, tylko pytanie, jak długo da się to utrzymać i co dalej. Czy to będzie podtrzymane chwytliwymi hasłami i elementami programowymi.

W moim przekonaniu mylili się ci, którzy sądzili, że Donald Tusk swój komunikat kierował głównie do swoich, do tradycyjnego elektoratu, bo z tego nie wzięłyby się takie przyrosty i takie ruchy sondażowe.

Widać, że Tusk potrafił trafić także do tych, którzy byli jego elektoratem, ale też być może do tych, którzy nigdy na niego nie głosowali. To jest coś więcej, niż tylko trafianie do swojego rdzennego elektoratu.

Co takiego zrobił Donald Tusk?

Przede wszystkim poczekał do sytuacji, którą ja nazywam inflacją zła. Co chwilę jesteśmy atakowani rozmaitymi zakusami antydemokratycznymi obecnej władzy: a to sądy, trybunały, a to lex TVN, a to kłopoty z NIK-iem. Każdego dnia mamy nowe takie rewelacje i to powoduje u części ludzi coś w rodzaju zmęczenia pomieszanego z elementami behawioralnego przyzwolenia. I nagle przyjechał Tusk i powiedział nie, nazwał to, co się dzieje, złem.

Można by powiedzieć, że Tusk połączył kropki i pokazał cały rysunek, na którym jest wyraźnie odzwierciedlona granica głównego podziału, nazwał ten podział w języku wartości i w języku sporu cywilizacyjnego, nie tylko politycznego. Mówił też bardzo dużo o emocjach i potrafił odwoływać się do nich. Był bardzo wiarygodny w tym, co mówił o Europie, bo nawet jego przeciwnicy wiarygodności w tej kwestii mu nie mogą odmówić.

Zobaczymy, jak długo na tym uda się pojechać. Teraz musi pokazać jakieś konkretne elementy i odpowiedzieć na pytanie, po co pokonać PiS, bo samo mówienie, że PiS jest zły, może nie wystarczyć.

Trzecią kwestią jest sytuacja w partii, czy Tusk rzeczywiście ma zespół gotowy do ruszenia ze swoich ciepłych gniazdek na ring, gdzie można oberwać.

Partia jako instrument jest tu niezbędna.

Co powinien zrobić Szymon Hołownia, czy ma szanse odrobić straty?

Hołownia ciągle jest w grze, proszę pamiętać, że to poważny sukces odniesiony w polityce, mający własny przekaz. Siłą Hołowni jest to, że ma on pewne elementy programowe opracowane, już gotowe. Ma poważne grono ekspertów za sobą.

Cześć z nich to starzy ludzie Tuska.

To również świadczy o tym, że to poważny element polskiej polityki. Mam nadzieję, że nie zniknie, bo to jest ruch, który także motywuje PO. Z takiej zdrowej konkurencji, przy założeniu pewnych podobieństw, może wyrosnąć coś dobrego. Hołownia powinien robić to, co do tej pory.

Powinien budować swój ruch, ale i zastanowić się, czy taka frazeologia, jaką teraz stosuje, jest słuszna. W Polsce jest bardzo silna polaryzacja i albo jest się po stronie PiS-u, albo anty-PiS-u, trzeciej strony nie ma. A Hołownia ciągle powtarza, że skończmy z tym podziałem na PO-PiS. To ludzi nie zmotywuje.

Oferta, że jedni są PiS-em, drudzy Platformą, a my będziemy teraz tą trzecią siłą, niespecjalnie wróży sukces. Trzeba jednak widzieć tę zasadniczą różnicę między tym, co robi PiS, a tym, co powinny robić partię chcące odbudowy i umocnienia demokracji.

Co opozycja powinna zrobić w sprawie Banasia? Poprzeć wniosek prokuratury o uchylenie mu immunitetu?

Przyznam, że przemawia do mnie argument, że to nie nasza sprawa, zatem wstrzymanie się od głosu jest tu dość naturalnym ruchem. Jest też w polityce kategoria mniejszego zła. Pierwszy użył tego Wojciech Jaruzelski mówiąc, że wybrał opcję mniejszego zła wprowadzając stan wojenny, ponieważ zagrażała nam w jego przekonaniu ingerencja sowiecka. Zatem mniejszym złem jest zostawienie Banasia, niż wyrzucenie go, ponieważ wtedy cała instytucja weszłaby w stan zawieszenia.

My cały czas mamy tendencję do redukowania NIK-u do Banasia, a NIK to instytucja, która ma ogromną tradycję, znakomite procedury wielostopniowej weryfikacji tego, co odkryła, i naprawdę wybitnych specjalistów. To nie jest Banaś, który chodzi i tyko patrzy, jak dopiec Kaczyńskiemu. To ci wszyscy, którzy przeprowadzają kontrole, to dziesiątki lat doświadczenia, profesjonalizmu i dobrze by było nie zaburzać już i tak zdewastowanej nieco stabilności tej instytucji, że będzie się nagle wymieniać prezesa. To właśnie nazywam mniejszym złem.

Spada liczba chętnych na szczepienia, antyszczepionkowcy zaatakowali jeden z punktów szczepień, same szczepionki odsprzedajemy. Rząd sam sobie jest winien, bo długo puszczał oko do antyszczepionkowców?

W dużym stopniu rząd sam wyhodował sobie ten problem. Nie wszyscy, którzy nie chcą się szczepić, to antyszczepionkowcy, spora część z nich to ludzie wątpiący i do nich władza powinna trafiać, przekonywać. Sama tego nie robiła, a wręcz wysyłała niespójne komunikaty w stylu „nie lubię, jak mi ktoś majstruje igłą przy ramieniu”, a nawet ostatnio pan prezydent stwierdził, że może pandemia spada z powodu słońca.

To są wypowiedzi, które nie motywują wątpiących i zagubionych do szczepienia, a antyszczepionkowców wręcz wzmacniają. To także kwestionowanie i zniechęcanie do autorytetów, nauki.

Prawdą jest, że w dużym stopniu władza poprzez swoje niespójne komunikaty i brak zdecydowania, jak choćby orędzia prezydenta, te środowiska ośmieliła.

O tej niespójności wobec wątpiących i nieszczepiących się świadczy też to, że nie widziałem, żeby na terenach, gdzie ludzie niechętnie się szczepią, a są to głównie tereny szczególnie reprezentowane przez zwolenników partii rządzącej, pojawiali się politycy rządzącej większości i namawiali do szczepień. Nie robią tego z przyczyn politycznych.

To niezmiernie groźne w sytuacji, kiedy za rogiem czai się 4 fala, która i tak była niezmiernie litościwa, że dała nam czas. Niestety nie wykorzystaliśmy go, mamy za mało szczepień. W dużym stopniu władze za to odpowiadają. Teraz nie da się tego już nadrobić, a cały czas jesteśmy o około pół roku spóźnieni.

Czy rząd jest zdolny do wprowadzenia w Polsce zasad na wzór francuski, hiszpański, czyli do galerii handlowej, kina czy restauracji tylko po zaszczepieniu?

Nie można mieć modelu polskiego w całym systemie sprawowania władzy i dołożyć tylko kawałeczek z modelu francuskiego. Zatem po pierwsze nie mamy Francji, po drugie nie mamy francuskiego prezydenta, czyli kogoś, kto wie, że ma za sobą stojącą pewną siłę. Ten rząd, ta władza czuje, że nie ma wystarczającego poparcia, a wystarczającym dowodem na to są dotychczasowe doświadczenia z lockdownem; jeden krok do przodu, dwa do tyłu.

Czyli nawet jeżeli trzeba będzie wprowadzić takie rozwiązanie ze względów epidemiologicznych, rząd tego nie zrobi, bo będzie się bał swojego elektoratu?

Obawiam się, że tak, ale mam nadzieję, że chociaż część racjonalnych obostrzeń i część racjonalnej obowiązkowości w zaszczepianiu się niektórych grup zawodowych przejdzie.

Krótki plan dla Lewicy

Tymoteusz Kochan

Polityczną odbudowę – i co zwykle z tym się wiąże – faktyczną b u d o w ę Lewicy w Polsce w najbliższym czasie określać będzie i jednocześnie utrudniać powrót Donalda Tuska, co wraz z wpływem formalnie „niedookreślonego” ugrupowania Szymona Hołowni wywoła (i już wywołuje) rosnącą falę konfrontacji politycznej wewnątrz prawicowych obozów.

Prawica nie dokończyła jeszcze w Polsce wewnętrznej walki, a ponieważ doprowadziła do nieomal pełnej hegemonii i działa z pozycji politycznej dominacji, wypełnia i okupuje „bez reszty” scenę polityczną, narzuca jej swój ton i zwodzi pozorną dynamiką: tak wiele się dzieje, pada tyle słów, oskarżeń i obietnic, stale coś się szykuje, wszyscy są wciąż w stanie „podwyższonej gotowości”, itd. Z politycznego doświadczenia wynika, że przebicie tego muru nie będzie ani proste, ani natychmiastowe. Oznacza to, że w perspektywie kolejnych dwóch lat nie należy szykować się na żaden wielki skok i nie należy także wyobrażać sobie przejęcia władzy. Zadbać trzeba przede wszystkim o to, aby zachować dotychczasowe zdobycze i przygotować pole i siły do skutecznej ekspansji.

Zachowanie młodzieży

Podstawową siłą Lewicy jest obecnie poparcie, którym cieszy się ona wśród ludzi młodych. Nie miejsce tu, by szeroko analizować przyczyny, dla których znaczne grupy młodzieży opowiadają się dziś za hasłami lewicowymi. Mówiąc najkrócej, wynika to zapewne ze sprzeciwu wobec panujących obecnie i w niedawnej przeszłości partii prawicowych w naszym kraju a także – i to w znacznym stopniu – wobec sprzeciwu wobec prawicy globalnej i skutków jej poczynań. Pamiętajmy, że współczesna młodzież faktycznie żyje w zglobalizowanej rzeczywistości… Wynika to z utrzymującego się nadal wizerunku lewicy jako siły rewolucyjnej i krytycznej. Z aprobaty wobec postulatów tradycyjnej lewicy wreszcie czerpanej z postaw etycznych i światopoglądowych. Nie należy lekceważyć także kwestii stylu. Stylu wypowiedzi, życia, działania, wybitnie nieznośnego na polskiej prawicy. Nie lekceważąc zatem starszego pokolenia, to właśnie młodzież jest przyszłością Lewicy. Celem politycznym lewicowych ugrupowań musi być więc zwiększenie atrakcyjności Lewicy dla ludzi młodych. Im większą część młodzieży uda się Lewicy przyciągnąć, tym większe będzie jej poparcie za kilka lat. Aby nie zrazić do siebie młodzieży Lewica musi przy tym zadbać o kilka podstawowych spraw.
Po pierwsze należy włączać młodych – mam tu na myśli polityków poniżej 35 roku życia – w główny nurt i pierwszą linię politycznej aktywności, dawać „biorące” miejsca w kolejnych wyborach i niwelować wrażenie, że polityka jest dla ludzi młodych niedostępna, nieosiągalna. Należy też stopniowo rezygnować z młodzieżówek, które zawsze są „przystawką” i gorszą wersją partii politycznych. Wszyscy chętni i zasługujący na to powinni stawać się członkami partii po ukończeniu 18 roku życia. W ten sposób nie tylko likwiduje się partyjną gerontokrację: polityczny podział na „nibypartię” dla młodych i „prawdziwą partię” dla starych, ale także ożywia skostniałe struktury partyjne, które dzięki temu zyskują energicznych i młodych działaczy.

Po drugie program musi koniecznie zawierać postulaty dotyczące młodych osób i ważne dla nich, takie jak: kwestia mieszkaniowa, kwestia śmieciówek i tymczasowego zatrudnienia, kwestia reform w systemie edukacji, itd. Chodzi jednak także i o to, aby postulaty te nie znajdowały się w jakiejś oddzielnej sekcji programowej „Dla Młodych”, ale były pełnoprawnymi i pierwszoplanowymi punktami programowymi dla całej formacji. Należy przygotować nawet odpowiedni zestaw postulatów dla osób w wieku licealnym. Tu przede wszystkim liczyłoby się: odejście od opartego na „punktozie”, testach i kluczach systemu edukacji, wprowadzenie do liceów nowych przedmiotów (przygotowania zawodowego, poważnej wiedzy o kulturze, obowiązkowej etyki i filozofii), likwidacja zadań domowych, wycofanie ze szkół religii.

Po trzecie niezbędny jest bardziej nowoczesna, bardziej radykalna narracja. Kwestię obecności w Unii Europejskiej, szacunek dla Konstytucji i prawa oraz inne klasycznie liberalne postulaty należy przesunąć na drugi plan. Lewica potrzebuje energetycznego, krytycznego języka, który bezlitośnie będzie obchodził się z klerykalizmem, ze śmieciowym i prowadzącym nas ku zagładzie klimatycznej kapitalizmem, z systemowymi dogmatami, które wtłoczono do głów starszym pokoleniom. Wprost należy więc mówić, że w kapitalizmie nie ma demokracji i pokazywać na to przykłady. Wprost należy mówić o niszczycielstwie kapitalizmu, zbrodniach imperializmu, głodzie na świecie, czy o tym, że obecny system wymordował większość form życia na planecie. Wreszcie wprost należy też krytykować świętości III RP: prawicowy katolicyzm, mit wolności przyniesionej przez „Solidarność” czy też „naturalną” uczciwość zasad obecnego systemu ekonomicznego. Bo brak uczciwości kapitalistycznej gospodarki, jej brutalny charakter i wyzysk najlepiej odczuwają właśnie młode osoby, które stają się pierwszymi ofiarami rynku pracy w chwili nadejścia dowolnego kryzysu.

Określenie różnic

Drugim koniecznym wyzwaniem, które pomoże Lewicy przetrwać i przygotować się do nowych czasów jest wypracowanie i umiejętne przedstawianie wyróżniających ją na tle liberałów i konserwatystów politycznych kwestii. Lewica musi być świadoma tego, czym różni się od prawicy. Zaczynając od poziomu teoretycznego opracowania trzeba dojść do wykształcenia lewicowych kadr w takim zakresie, aby przy okazji każdej konferencji prasowej politycy Lewicy potrafili wskazać to, czym program ich formacji różni się od prawicowych propozycji.

Obecnie wielu polityków Lewicy orbituje wokół liberalizmu, niektórzy darzą nawet szczególnym szacunkiem Leszka Balcerowicza, a jeszcze inni uważają (bardziej lub mniej świadomie), że lewicowość jest to nic innego, jak liberalizm, to znaczy kapitalizm przyozdobiony tęczową tolerancją i „uczłowieczony” paroma programami socjalnymi. Tak dalej być nie może z prostego powodu: tę pozycję zajmą i już zajmują nowocześni, uczący się na własnych błędach liberałowie oraz konserwatyści nowego typu, tacy jak Szymon Hołownia, którzy z taką kartą w ręku i tak z Lewicą wygrają, bo w oczach zideologizowanych prawicowo mas nie będą obarczeni „czerwonym bagażem” negatywnych skojarzeń, a nawet po prostu bardziej w swej roli naturalni i wiarygodni.

A zatem po pierwsze, Lewica stoi po stronie ludzi pracy. Po drugie, lewica opowiada się za prawdziwą równością i przeciwko rosnącym nierównościom, nie chce świata miliarderów żyjących obok nędzarzy. Po trzecie, lewica jest krytyczna wobec kapitalizmu i sposobów jego funkcjonowania.

Lewica w odróżnieniu od liberałów nie chce taniego państwa. Ani niskich podatków dla kapitału zagranicznego i lokalnego, ani wolnych stref służących okradaniu społeczeństwa. Lewica widzi też i rozumie, że to kapitalizm – system kierujący się chciwością i podłością bez żadnych granic – odpowiada za zniszczenie klimatu i naszej planety. Lewica chce też powiększania funduszu spożycia zbiorowego czyli poszerzania zakresu tego, co wspólne, społeczne. Jej celem jest zawsze wyłączanie z wyścigu szczurów i rywalizacji ekonomicznej kolejnych segmentów społecznej egzystencji. Wszelkie podstawowe dobra – mieszkanie, pożywienie, edukację, opiekę medyczną, bezpieczne środowisko – lewica pragnie uczynić powszechnymi prawami, a nie elementami rynkowej walki o życie przeciwko innym pod groźbą bezdomności, śmierci z głodu czy braku dostępu do leczenia.

Są to wszystko kwestie podstawowe, na fundamencie których utrwalić się musi w umysłach lewicowych działaczy świadomość, że stanowią one całościową alternatywą dla prawicowych ideologii. Duża część – zwłaszcza młodych – działaczy już posiada tego typu świadomość.

Często są to jednak tożsamości i polityki marginalizowane, aby „na salonach” dalej dominowały stare teksty o dumie z przynależności do UE, NATO i stworzenia polskiej konstytucji. Te wszystkie uprawomocniające lewicę w oczach liberałów zasługi przynależą tymczasem do przeszłości. A wiadomo, że „trzeba z żywymi naprzód iść i po życie sięgać nowe”. Dziś lewicę konstytuuje konflikt, niezgoda i sprzeciw wobec panującego porządku i sytuacji. Są to jednocześnie jej korzenie, do których koniecznie musi wrócić. Przestrzeń krytyki w imię przyszłości jest to jedyna przestrzeń, której nie zagospodarują partie pochodzenia prawicowego. Niezależnie od wszystkiego jest to więc konieczność, szczególnie w czasach kryzysów i katastrof, które są przed nami.

Przygotowanie całościowej ideologii

Nie ulega wątpliwości, że Lewica ma problem. Ten problem widać najlepiej, kiedy rozważymy kwestię polityki realizowanej przez Prawo i Sprawiedliwość oraz przez Platformę Obywatelską pod rządami Donalda Tuska. Te prawicowe byty – mimo że stare i wyjątkowo już przejrzałe – przyciągają wyborców, bo oferują im coś znacznie istotniejszego niż cenne reformy, racjonalne postulaty czy gwarancję dobrego administrowania państwem. Te partie oferują swym wyborcom ideologię. I to w czystej postaci.

Ideologię w sensie marksistowskim – to znaczy całościowy zestaw poglądów i interesów, który tworzy pewną większą, ogólną formację politycznego myślenia. Głosując na PiS czujesz więc, że jesteś obrońcą Polski, obrońcą polskiego ludu, polskiej tradycji, polskiej własności i walczysz przeciwko zagranicznym potęgom, lewactwu, tęczowym świrom, czy amoralnemu i antyreligijnemu zepsuciu. Głosując na PO odczuwasz, że bronisz racjonalnego polskiego kapitalizmu, prywatnej własności przed zakusami państwa, że walczysz o nowoczesną konstytucję, o prawo, które nie poddaje się partiom politycznym, że jesteś praworządnym obywatelem Republiki i postępowym liberałem szanującym wolność… A Lewica? Od Lewicy wieje pustką, pod którą skrywa się chaos.

Niemrawe przebąkiwania o państwie opiekuńczym typu skandynawskiego, co jakiś czas wystąpienie za tolerancją, zestawy chaotycznie przedstawianych reform, przypadkowe wystąpienia posłów motywowane czysto indywidualistycznie … Lewica nie potrafi i nie jest w stanie sformułować swej ideologii. Nie ma doktryny, ponieważ rządzi nią przypadek będący sumą indywidualnych zwyrów. Jest jak serie memów wstawiane na kontach Lewicy na Facebooku – ma mnóstwo słuszności, ale nie ma żadnego planu politycznego, żadnego uporządkowania ani większej narracji. Lewica nie ma haseł. Nie ma projektu systemowego. Nie ma utopii. Dlatego też jest skazana na odbijanie się od ideologii-utopii dominujących partii prawicowych. Samo krążenie pomiędzy „Polskim ładem” i kolejną inkarnacją liberalizmu jednak nie wystarczy. I pokazują to sondaże.
Dochodzimy tu także do „kwestii działaczowskiej”. Lewicy potrzebna jest większa narracja, tak samo jak potrzebuje ona narratorów. Potrzebni są ludzie mówiący coś więcej niż „Bo myśmy załatwili trochę pieniędzy na szpitale” albo „Mamy dobry pomysł numer 2438234, popatrzcie na piętnasty dobry mem w tym tygodniu”. Polityka to projektowanie idei i spektakl ich prezentacji. Skuteczna ideologia musi zostać skutecznie zaoferowana i wyrażona. Lewica potrzebuje zdolnych mówców, którzy działają według planu. Potrzebuje planowanych przemówień i najlepszego możliwego przygotowania na poziomie, którego obecnie nie prezentuje. Działacze muszą zacząć poważniej dzielić się obowiązkami i funkcjonować zespołowo. Obecnie są to raczej grupki skupione wokół zatomizowanych politycznie posłów walczących o uwagę i rywalizujących także pomiędzy sobą. Struktura. Partia to struktura.

Podstawowym krokiem do odbudowania własnej ideologii jest wytyczenie linii oddzielającej nas od przeciwników. Obie prawicowe, hegemoniczne partie należy wobec tego zestawiać i przedstawiać wspólnie jako jedno zło w dwóch smakach. Lewica potrzebuje wyrazistego wycięcia swojej przestrzeni politycznej. Dlatego oba prawicowe obozy musi prezentować, jako głównych odpowiedzialnych za masakrę ludzi („nadmiarowe zgony”) w czasie pandemii, jako winnych osłabienia i utrwalania słabego, niedofinansowanego i w efekcie antyludzkiego państwa. Lewica musi krytykować kartonowość państwa czasów PO, ale też skutecznie wykazywać, że PiS niewiele tu zmienił. Według danych z GUS ubóstwo wzrosło w 2020 roku o 1 punkt procentowy. Fatalnie wygląda także wskaźnik dzietności. Polska ma nadal najgorsze i trucicielskie powietrze w Europie. Rząd realizuje też kolejny prywatyzatorski zamach na emerytury… Są więc argumenty w pełni wystarczające do obarczenia PiS-u odpowiedzialnością za kontynuację neoliberalnych polityk. POPiS to niewielkie różnice w obrębie jednej rodziny, a przy tym wielka wspólnota poglądów w wielu kwestiach. Na szczególną uwagę zasługuje konserwatyzm obyczajowy i religijny, który czyni z tych partii twory anachroniczne, rażąco nieodpowiednie wobec szybko laicyzującej się tożsamości polskich obywateli i obywatelek.

Poważna walka polityczna zacznie się w momencie, kiedy Lewica przyswoi sobie nowy program i postanowi działać jak siła polityczna, jak prawdziwa partia. Zachowanie sympatii młodzieży, wypracowanie wyróżniających politycznie punktów i przedstawienie całościowej ideologii-projektu to niezbędne minimum. Minimum, które pozwoli marzyć o powtórzeniu wyniku wyborczego i przygotuje Lewicę do starć politycznych w bliskiej przyszłości, kiedy kolejne kryzysy i katastrofy jeszcze bardziej osłabią zaufanie społeczne do prawicowych zdolności zarządzania państwem. Jednocześnie osłabnie też wiara w dobroczynne właściwości kapitalizmu. Lewica – bliska świata pracy i grup wyzyskiwanych, systemowo prześladowanych – musi wyprzedzić tę świadomość i czekać na nią z gotowym projektem. Kaczyński i Tusk mogą prowadzić kolejną turę wielkiej prawicowej wojny o Polskę. Ale Lewica może sprawić, że to będzie ostatni konflikt tego typu. To właśnie ze strachu przed Lewicą POPiS poczynił zresztą ogromne inwestycje w sferze kultury i propagandy, w IPN i antyracjonalistyczne, antysocjalistyczne nauczanie… A czas wrócić właśnie do haseł i do politycznego języka, który wyróżnia. Przyszłość będzie czerwona jeśli czerwień będzie na nią gotowa.

Nadzieja liberalnej opozycji

Maciej Wiśniowski (Strajk.eu)

Lewica i prawica to przestarzałe pojęcia, które są dziś bez znaczenia. Młodzież nie jest lewicowa, tylko szanuje praworządność, wyznaje wartości europejskie i jest tolerancyjna.

Lewicowość jest etykietką, której nie znosi. Rynek wszystkiego nie ureguluje, prywatyzując rynek zdrowia się myliliśmy. Prywatyzowanie usług komunalnych nie jest najlepszym pomysłem, cenzura prywatnych firm budzi niepokój, państwo musi być silne.

Polska potrzebuje pieniędzy z europejskiego Planu Odbudowy. Lewica to łobuzy, bo podważyła naszą (liberalnej opozycji) pozycję negocjacyjną.
Zaraz, przecież lewicy i prawicy miało już nie być… no ale jednak są. Czyżby sprzeczność?

Lewica z tymi mieszkaniami osiągnęła mniej niż PO, kiedy rządziło. Cudnie było… PiS rozda pieniądze swoim, trzeba ich kontrolować.

Biednym trzeba ulżyć, ale ten pomysł, żeby podwyższać podatki przedsiębiorcom, ludziom kreatywnym i tworzącym miejsca pracy jest „nieroztropne”.

Władzę trzeba zdecentralizować.

Borys Budka ogólnie rzecz biorąc fajny jest, tylko Platforma zdycha. Budka nie wie, dlaczego tak jest, człowiek-nadzieja opozycji też nie. A obywatele chcą, żeby on był zamiast Budki. To go motywuje do roboty. Jakiej? Nie wiadomo. Trzeba sformułować plan dla Polski.

Budka nic nie robi, ale trzeba pamiętać, że wziął partie w trudnym momencie. Publiczna krytyka Budki jest niewłaściwa. Będzie (człowiek-nadzieja, nie Budka), robił partię, która nie będzie partią.

Szymon Hołownia dojrzewa. Politycznie. Morawiecki wprowadza autorytaryzm, ale jakby co, to on jest gotów do rozmów, bo jest osobą, która nie szuka konfliktu. On i Hołownia mogą nieść zmianę. Jeden będzie nadzieją, drugi dialogiem, obaj będą uśmiechnięci.

Centrum miasta musi mieć wyłącznie wąskie ulice. Jak będzie miało szerokie, to będzie „sowieckim miastem”. Trzeba centrum oddać ludziom, a zabrać samochodom. Zbudować zamiast tego system sprawnej komunikacji miejskiej to „ogromne wyzwanie”.

Czyta pięć książek na raz. Po mieście nie chodzi, bo go rozpoznają i zaraz czegoś od niego chcą. Miasto fajna sprawa, ale on ma predyspozycje do polityki zagranicznej. Nawet kojarzą go już ze znajomością języków obcych.
Zbiera podpisy przeciwko TVP Info. Będzie zbierał też podpisy za czymś, a nie przeciwko, jak tylko jakieś pozytywne projekty będą pod ręka. Nara.

Zaprezentowałem właśnie Państwu zwarty, pozbawiony kompletnie jakichkolwiek cech charakterystycznych, doskonale obły, śmiertelnie nudny, nic nie wnoszący i nie odpowiadający na żadne istotne społecznie pytanie program Rafała Trzaskowskiego. To właśnie on jest nadzieją opozycji. I w ten właśnie sposób wypowiadał się w wywiadzie dla tygodnik.interia.pl.

Pan to ma szczęście, Panie Kaczyński!

Gdybanie lokalne

Czesław Cyrul

Na Dolnym Śląsku Polska 2050 pokazała bojową szpicę, która powalczy o elektorat. Nie jest zbyt ostra i już dobrze zużyta.

Mam tam kilku znajomych. Np. Tomek Czajkowski, który już z niejednego pieca chleb jadł, najdłużej z lewicowego, potem różnie bywało. Ruch musi kogoś podkupić, bo z nowicjuszami daleko nie ujedzie. Dziś doświadczenie w wyborczej polityce jest potrzebne. No i oczywiście pieniądze. Idee ruchu są zbliżone do programu PO i o ten elektorat głównie Hołownia zabiega. Ten ruch to napompowany balon, członkowskie wnętrze jest nieznane. Może być to niezbyt przyjemny gaz, który szybko ulotni się. Jak w terenie wyborcy poznają lokalnych liderów, znanych z innych partii i koterii pojawi się rozczarowanie.

W rywalizacji o ten sam elektorat w terenie Hołownia w zderzeniu z PO nie ma wielkich szans. PO ma struktury, pieniądze, logistykę i ludzi. Hołownia nie ma. Jeżeli PO nie dopuści do przechodzenia aktywu do Hołowni, to rywalizacja jest z góry wygrana. We Wrocławiu jest jeszcze trochę aktywistów Nowoczesnej, ale oni już mieli różne legitymacje członkowskie (głównie PO) i kiedyś wyborcy pokażą im środkowy palec. Zdrada polityczna w katolickiej Polsce ma się dobrze.

Taki scenariusz jest możliwy, ale w naszej polityce działy się i dzieją rzeczy dziwne, a elektorat nie jest do partii przywiązany. Za wyjątkiem wyznawców PiS. Przejście w Warszawie kilku polityków do Hołowni ma charakter propagandowy, ale nie ma praktycznego przełożenia na budowę struktur w terenie. Jeżeli PO opanuje wewnętrzny konflikt i zacznie sensownie rozmawiać z wyborcami, Hołownia skończy jak jeden z licznych sezonowych ruchów, których wiele było na naszej scenie politycznej. Jeżeli PO będzie popadać w nicość, posłom będą mylić się guziki do głosowania, będą głosować, razem z PiS, za budową pomników dla wyklętych, co miało miejsce we Wrocławiu i nadal tęsknić za utraconą wielkością to będzie koniec. Zapewne spora część elektoratu PO wróci wtedy do lewicy o ile ta pokaże wreszcie jedność prawdziwą i mądrą. Tematu nie będę rozwijał, bo to sprawa na osobny materiał.

Czas dialogu z biskupami minął

Włodzimierz Czarzasty

Ostatnie miesiące zmieniły polskie społeczeństwo. Kobiety i ich sojusznicy wyszli na ulice. Walka o prawo do bezpiecznego przerywania ciąży, o prawo do wyboru, jest doświadczeniem pokoleniowym. Jego skutki będą zapewne odłożone w czasie. Ale całe pokolenie złapało bakcyla wolności. I jednocześnie zostało zaszczepione przeciwko klerykalizmowi, obskurantyzmowi i konserwatyzmowi.

Przyczyn protestu jest wiele. Sam uczestniczyłem w wielu protestach przeciwko piekłu kobiet i z doświadczenia mogę powiedzieć, że niezwykle dobrze odbierany jest argument dotyczący godności Polek. Brzmi on mniej więcej tak: Dlaczego Polki nie mają takich praw jak inne Europejki. Wszystkie Europejki [poza Maltankami] mogą dokonywać wyboru, a Polki nie. Dlaczego?

Odrzucić niepisaną konstytucję

Odpowiedź na to pytanie jest prosta. I mieści się w dwóch słowach: Kościół Rzymskokatolicki.

To uprzywilejowana pozycja Kościoła w polskim systemie politycznym decyduje o pozbawieniu Polek praw, które są oczywiste dla innych Europejek. Prawa do wyboru, którym – przypomnijmy – cieszyły się od 1956 do 1993 roku. Prawo wyboru jest doświadczeniem milionów Polek z pokolenia powojennego wyżu. Wtedy jednak pozycja Kościoła w Polsce była inna. Transformacja ustrojowa była głębsza, niż na pierwszy rzut oka widać. Doskonale opisała to na łamach Oko.press Agnieszka Graff, wskazując że obok pisanej Konstytucji – zgodnej z ideami oświecenia i praw człowieka – uformowała się również konstytucja niepisana, przyznająca Kościołowi nieformalny, ale respektowany przez elity, wpływ na różne sfery życia społecznego. Na nieszczęście polskich kobiet, jedną z takich sfer była kontrola nad seksualnością i rozrodczością kobiet.

Każda umowa trwa jednak tak długo jak stosunki społeczne, które ją wytworzyły. Na scenę wkroczyło nowe pokolenie, które niepisanej Konstytucji nie uznaje. Nie akceptuje uprzywilejowanej pozycji Kościoła w państwie. Jest ona dla nich czymś dziwacznym, odbiegającym od Zachodniej normy, ograniczającym ich wolność. Dla młodych Kościół ma twarz szkolnego katechety. I nie jest to twarz zbyt zachęcająca. Katecheta nie prowadzi otwartej dyskusji, lecz wykłada niepodważalne prawdy wiary. Jeśli jakiś uczeń chciał z nauczaniem Kościoła dyskutować w oparciu o rozumowe czy empiryczne argumenty to był ośmieszany. Taki obraz Kościoła ma w głowach młode pokolenie. Powiedzmy szczerze, jest to dobra metafora pozycji Kościoła w Polsce.

Kościół już przegrał

Dni uprzywilejowanej pozycji Kościoła Rzymskokatolickiego w Polsce są już policzone. Z kilku powodów. Po pierwsze, młode pokolenie uznaje ten stan za nienormalny. Po drugie, spora część średniego i starszego pokolenia nie wybaczy Kościołowi sojuszu z PiS. Jeśli PiS straci kiedyś władzę, to pójdzie na dno razem ze swoim sojusznikiem.

Polska potrzebuje więc nowego ułożenia stosunków z Kościołem. Na zasadach, które zgodne są z XXI-wieczną praktyką rozdziału Kościoła od Państwa. Jak wypracować te nowe zasady? Drogi są z grubsza dwie. Dialog albo siła prawa. Albo Państwo się z Kościołem dogada polubownie, albo narzuci mu swoje propozycje.

Nie ma partnera do dialogu

Większość z nas instynktownie czuje, że dialog jest czymś lepszym, a rozwiązania wykute w dialogu są trwalsze. Na tym przekonaniu swoją pozycję buduje Szymon Hołownia, którego upodobanie do kojącej mocy dialogu stało się już tematem wielu internetowych memów. Mógłbym nawet przyznać Hołowni rację. Problem polega na tym, że do dialogu potrzeba dwóch stron. Nie widzę po stronie kościelnej chętnych do prowadzanie dialogu na temat nowego ułożenia relacji Państwo-Kościół. Szczególnie, że za kilka lat będzie to – z punktu widzenia Kościoła Rzymskokatolickiego – negocjowanie warunku kapitulacji. Rzeczywistość społeczna się zmienia. I za kilka lat Kościół w Polsce nie będzie negocjował dla siebie nowych przywilejów, lecz warunki na których je utraci. Czy ktoś wyobraża sobie obecnych członków Episkopatu w takiej roli? Polski Kościół jest w swojej masie Kościołem przedsoborowym. Nie w sensie liturgii i symboliki, ale w sensie postrzegania własnej roli społecznej, własnej roli w państwie i społeczeństwie. Księża nie uznają siebie za jednych z uczestników pluralistycznego społeczeństwa obywatelskiego, roszczą sobie prawo do pozycji uprzywilejowanej, jak – powiedzmy – w XIX wieku. Księdza wierni mają słuchać w każdym temacie, na który się wypowie i łożyć na jego utrzymanie. A państwu wara od tego.

Tak to wygląda i Szymon Hołownia doskonale o tym wie. Kto jak kto, ale katolicki publicysta zna tę instytucję od podszewki. To nie jest Kościół „Tygodnika Powszechnego”. To jest Kościół, który wyrzuca „Tygodnik Powszechny” z redakcji, bo naprzykrza się miejscowemu hierarsze. Jak Kościół ma negocjować swoją rolę w demokratycznym państwie i pluralistycznym społeczeństwie, skoro biskupi nie tolerują nawet pluralizmu we własnej instytucji.

Dlatego ustalenie nowej pozycji Kościoła w Państwie nie odbędzie się w porozumieniu z biskupami. Opozycja po wygranych wyborach musi mieć siłę, aby zawalczyć o świeckie państwo. Niektórzy samorządowcy już teraz odnajdują w sobie tę siłę.

Dwa fundamenty władzy Kościoła

Władza Kościoła opiera się na dwóch fundamentach: ideologicznym i finansowym. Fundament ideologiczny to odbywająca się w szkołach katechizacja. Co rusz słyszymy, że szkoła ma być wolna od polityki. Działacze na rzecz praw osób LGBT, czy aktywiści klimatyczni w szkołach bardzo drażnią prawicę. Ale zupełnie nie przeszkadza im, że w radzie pedagogicznej zasiadają osoby, które przez 12 lat edukacji, dwa dni w tygodniu prowadzą ideologiczną indoktrynację. Mówią dzieciom, że aborcja to morderstwo, homoseksualizm to zboczenie a prezerwatywa to grzech. Młodzi się przeciwko temu buntują. Wypisują masowo z katechezy. W dużych miastach to masowy trend. Ale w mniejszych ośrodkach wypisanie się z katechezy jest aktem odwagi. Kilka pokoleń dzieciaków niechodzących na religię doświadczyło w Polsce prześladowań przez grupę rówieśniczą, katechetów, nauczycieli. Czas z tym skończyć. Nie chodzi o zmniejszenie liczby godzin katechezy. To będzie zmiana ilościowa. Polska szkoła potrzebuje zmiany jakościowej, przywrócenia jej świeckiego charakteru. Bez lekcji religii i księży w radzie pedagogicznej.

Szkoła powinna – jak wszystkie inne publiczne instytucje – być wolna od symboli religijnych. Księża nie powinni uczestniczyć w uroczystościach państwowych. Żadnych. Chyba, że w charakterze gości.

Rozmontować potęgę Kościoła

Szczególnie, że katecheza w szkołach łączy się z drugim fundamentem władzy Kościoła: finansami.

Musimy przerwać pępowinę łączącą Państwo z Kościołem. PiS z Kościołem. Jedną i drugą stronę łączy relacja handlowa. PiS płaci gotówką. Kościół odwdzięcza się poparciem. PiS zapewnia bezkarność. Księża odwdzięczają się dobrym słowem z ambony. W dniu wyborów.

Mój przekaz jest jasny. Należy znieść przywileje Kościoła. Księża powinni być takimi samymi obywatelami jak osoby świeckie. Powinni płacić takie same podatki, składki, cła i inne daniny. Nie ma żadnego uzasadnienia dla rozlicznych przywilejów, wyjątków, ulg i bonifikat dla Kościoła.

Za katechizację płaci państwo. Z naszych podatków finansujemy armię prawie 22 tys. katechetów, co kosztuje na wszystkich 1,5 mld zł rocznie. Niewiele mniej niż inne propagandowe narzędzie władzy, czyli media publiczne w obecnym wydaniu. Tę pozycję należy wykreślić z budżetu państwa. Zero godzin religii w szkole. Zero złotych na pensje dla katechetów. Szymon Hołownia ma pomysł, aby lekcje religii zredukować o połowę. Ja żądam, aby zredukować je do zera.

Katechizacja i pensje dla katechetów to niejedyne elementy finansowej potęgi Kościoła. Są też inne. Księża nie płacą podatku dochodowego jak zwykli obywatele. Księży obowiązuje podatek dochodowy (PIT) w formie niewielkiego ryczałtu, w zależności od funkcji w Kościele i wielkości parafii – od 131 zł kwartalnie dla wikariuszy do półtora tysiąca dla proboszczów największych parafii. To kwoty nieporównywalnie mniejsze, niż gdyby PIT był płacony na zasadach ogólnych. Dlaczego księża nie mogą płacić podatku dochodowego od tacy? Od ofiar pobieranych za chrzest, ślub i pogrzeb?

Przecież to dochód księdza i jego parafii!

Dzisiaj ZUS księży i zakonnic jest opłacany przez w 80% przez Państwo z Funduszu Kościelnego. Dlaczego księża nie opłacają w 100% swojego ZUS-u? Jak wszyscy inni pracujący Polacy. Tak powinno być. A Fundusz Kościelny po prostu powinien zostać zlikwidowany.

Kościół korzysta z bonifikat przy zakupie nieruchomości (zwłaszcza gruntów) od samorządów. Często są to ulgi w wysokości 90–99 proc. wartości nieruchomości. Hołownia chce te bonifikaty ograniczyć. Jego krakowscy zwolennicy mówią, że ograniczenie ma sięgać AŻ 50 proc. Przelicytuję was. Bonifikaty mają być ograniczone do zera. Żadnych bonifikat dla kleru. To na nich bowiem zbudowano małe imperia księdza Dymera i innych kościelnych oligarchów, którzy na koniec dnia byli „zbyt duzi by upaść”. Nawet jeśli jednocześnie krzywdzili dzieci.

Od 1992 roku do dziś Kościół dostaje na tzw. Ziemiach Odzyskanych za darmo grunty rolne. Po 15ha dla parafii.

Łącznie ponad 76 tys. ha, czyli prawie tyle, ile zwróciła niesławna Komisja Majątkowa. Komisje Regulacyjne powinny zakończyć swoje działanie. I ani jeden hektar na Ziemiach Zachodnich i Północnych nie powinien już trafić w ręce kleru. Lewica w Sejmie wykonuje swoją pracę. Składamy projekty ustaw odbierające Kościołowi jego przywileje, jak ten o nadziałach ziemi na ziemiach Zachodnich i Północnych. Nie mamy wątpliwości, ze PiS tego nie przegłosuje. Ale projekty już są. I zostaną zgłoszone ponownie, kiedy większości już miał nie będzie.

Roczny koszt utrzymania samego Ordynariatu Polowego Wojska Polskiego to ponad 15 mln zł, a kolejne 10 mln zł wynosi rachunek od kapelanów więziennych, szpitalnych oraz zatrudnionych w służbach mundurowych. Moim zdaniem jedynym miejscem, gdzie powinni pozostać kapelani są szpitale. W obliczu śmierci każda osoba wierząca ma prawo wezwać księdza. Tylko niekoniecznie musi być to ksiądz na etacie szpitala. Wystarczy proboszcz, czy wikary z najbliższej parafii.

NIE dla Podatku Kościelnego

Zadaniem opozycji jest rozmontowanie, cegiełka po cegiełce tego fundamentu finansowej potęgi Kościoła. Nie chodzi o to, aby zmienić system finansowania Kościoła przez Państwo, ale aby go rozmontować. Należy postawić tamę przepływom finansowym na linii Państwo-Kościół. Również na linii Spółki Skarbu Państwa – Kościół. Proponuję tutaj opcję zero. Zero złotych dla Kościoła.

Szymon Hołownia proponuje Polakom specjalny Podatek Kościelny. Pomysł to nie nowy. Pojawiał się już w kręgach Platformy Obywatelskiej. Pomysł to nie polski, ale niemiecki. Zasługuje więc na poważne rozważenie.
W mojej ocenie Podatek Kościelny należy jednak odrzucić. Z dwóch powodów.

Po pierwsze, to będzie tylko zmiana formy finansowania Kościoła przez Państwo. W sytuacji, gdy postulatem powinna być likwidacja przepływów Państwo-Kościół.

Po drugie, wiara i przynależność wyznaniowa powinna być prywatną sprawą każdego człowieka. I należy się tej zasady trzymać w Polsce w sposób ortodoksyjny. Boję się sytuacji, w które Państwo Polskie będzie gromadzić dane o przynależności wyznaniowej (lub jej braku) obywatelek i obywateli. Napiszę wprost: w Polsce wierna lub wierny Gminy Wyznaniowej Żydowskiej dwa razy się zastanowi zanim wpisze do swojego PIT-a, że chce aby procent jej podatku trafiał na rzecz lokalnej wspólnoty żydowskiej. Każdemu przedstawicielowi mniejszości wyznaniowej w Polsce zapali się w takiej sytuacji w głowie lampka ostrzegawcza. A wraz z nią przychodzi refleksja, co będzie jeśli do władzy dojdzie, dajmy na to, Konfederacja i zyska dostęp do spisu polskich żydów, prawosławnych, protestantów, osób bezwyznaniowych? Przy takiej władzy, lepiej nie być na takiej liście. Tego uczy wielowiekowe doświadczenie mniejszości wyznaniowych.

Dlatego ja za Podatek Kościelny panu Hołowni dziękuję. Może intencje są szczytne, ale skutki mogą być groźne. W Polsce trzymajmy się modelu Państwa, które NIE pyta swoich obywatelek i obywateli o wiarę. I nie gromadzi nigdzie odpowiedzi na to pytanie. Wiara to sprawa prywatna każdej obywatelki i każdego obywatela.

Niestety nie każdy element władzy Kościoła można rozmontować za pomocą zwykłych ustaw. Część zapisano w umowie międzynarodowej jaką jest Konkordat. Przypomnę tutaj, że SLD w Sejmie głosowało przeciwko ratyfikacji konkordatu podpisanego w ostatnich dniach premierostwa Hanny Suchockiej. Zostawmy jednak historię i spójrzmy w przyszłość. Co zrobić z Konkordatem? Państwo powinno uczciwie zaproponować Watykanowi renegocjację tej umowy. Jeśli spotka się z odmową należy rozważyć inne kroki z wypowiedzeniem tej umowy międzynarodowej włącznie. A przy najbliższej nowelizacji Konstytucji należy z ustawy zasadniczej wykreślić Konkordat. Umowa z Watykanem może zostać zawarta. Ale Konstytucja nie powinna nadawać jej wyjątkowego charakteru.

Prokuratorzy wejdą do kurii

Inne wielkie zadanie dla Państwa to rozliczenie pedofilii w Kościele. I nie chodzi tylko o łapanie pojedynczych seksualnych drapieżników. Celem państwowej Komisji powinno być pokazanie systemu ochrony pedofilów przez instytucje Kościoła. I doprowadzenie do postawienia zarzutów każdemu hierarsze, który w tym procederze brał udział. Prawica mówi, że pedofile są wszędzie, a podobno statystyki pokazują, że najwięcej ich wśród budowlańców. Tylko jak jakiś murarz jest pedofilem to firma budowlana nie przenosi go z budowy na budowę, tylko zawiadamia prokuraturę.
Napiszę wprost, aby nie było, że nikt księży nie ostrzegał. Pierwszego dnia rządów dzisiejszej opozycji, do kurii biskupich w całej Polsce wejdzie prokuratura i zabezpieczy dowody dotyczące tuszowania pedofilii wśród księży. Przenoszenia z parafii do parafii. Blokowania procesów kościelnych podejrzanych księży. Zaniechań w informowaniu prokuratury o popełnionych przestępstwach. Państwowa komisja ds. Pedofilii to rozsądny pomysł. Ale może taka komisja nie będzie potrzebna. Wystarczy niezależna prokuratura. I solidna prasówka. Bo opisów afer pedofilskich jest aż nadto w materiałach prasowych. W tych opublikowanych. I tych zablokowanych przez różnych redaktorów Lisickich.

Albo klerykalizm, albo modernizacja

Polki na ulicach walczą z piekłem kobiet. Pamiętajmy jednak, kto to piekło zbudował. I nie zrobił tego w ciągu ostatnich 30 lat. Sam termin pochodzi przecież od Boya-Żeleńskiego, który opisywał pozycję kobiet w II RP. I kto za międzywojenne piekło kobiet odpowiadał? Przywołajmy tytuł innej słynnej książki Boya „Nasi okupanci”.

Postawmy sprawę jasno: jeśli potęga Kościoła w Polsce nie zostanie złamana, to w Polsce nigdy nie będzie normalnie. Przynajmniej, jeśli przez normalność rozumiemy rzeczywistość zachodnich demokracji. Polki i Polacy nie będą mogli cieszyć się pełnią praw człowieka, które są oczywiste dla mieszkańców Europy Zachodniej. Będzie obywatelkami i obywatelami Unii Europejskiej, ale niestety obywatelkami i obywatelami gorszego sortu.
Rozdział Kościoła od Państwa nie oznacza walki z religią. Wiara jest prywatną sprawą każdego człowieka. Podobnie jak brak wiary. Szanuję osoby wierzące i w pełni popieram wolność religijną. Nie akceptuję jednak sytuacji, w której jedna z instytucji mówi innym ludziom, w tym również nie należącym do tej instytucji, jak mają żyć, jak mają się kochać, jak mają wychowywać swoje dzieci. I czy rodzić dzieci z bezmózgowiem, czy nie.

Kłopoty PiS dopiero się zaczną

Justyna Koć (wiadomo.co)

– Prawdziwe wstrząsy tektoniczne mogą się zdarzyć, kiedy wszyscy będziemy sobie zdawać sprawę, że pandemia się kończy, bo w takich sytuacjach uruchamia się lawina społecznych rewindykacji – mówi dr hab. Rafał Chwedoruk, politolog, w rozmowie z Justyną Koć (wiadomo.co)

JUSTYNA KOĆ: Wróciła sprawa zakazu aborcji. W wielu miastach znowu zawrzało. Dlaczego teraz?

RAFAŁ CHWEDORUK: Ten temat tworzy wspólny mianownik dla różnych grup społecznych, różnych pokoleń, tworzy czytelną linię podziału politycznego. Wreszcie także jest to spór, który, poza kilkoma minipaństwami, wszędzie w Europie został rozstrzygnięty na rzecz liberalnych rozwiązań, z reguły w powojennym półwieczu.

W długoterminowej perspektywie, ze względu na cywilizacyjne przemiany, utrzymanie nie tylko właśnie zaostrzanych przepisów, ale też tzw. kompromisu aborcyjnego, czyli efektu zgody ówczesnej prawicy z częścią liberałów w latach 90., będzie niemożliwe w Polsce, można się tylko zastanawiać nad tym, kiedy i w jakim politycznym kontekście dojdzie do liberalizacji.

Według jednego z ostatnich sondaży wybory wygrałoby Prawo i Sprawiedliwość z poparciem 32,5 proc. Koalicja Obywatelska ma 21 proc., a Polska 2050 16,2. Rozumiem, że nie jest pan zaskoczony takimi wynikami?

Takie wyniki nie są niczym szczególnym i pokazują coś, z czego nie zdajemy sobie sprawy, a mianowicie, że żyjemy w jednym z najstabilniejszych systemów partyjnych już nie tylko w regonie, ale i w całej Europie. W wielu krajach mamy tektoniczne wstrząsy; Włochy, Hiszpania, Portugalia, Niemcy, niektóre z państw nordyckich – widać, że dochodzi tam do przetasowań na historyczną skalę. U nas od ukształtowania się podziału 2+2+1, czyli dwie wielkie partie, dwie średnie w postaci PSL i SLD i jedna mała, z reguły populistyczna, niewiele się zmienia.

Aż chciałoby się powiedzieć, że tak wyczekiwana przez polski naród mieszczańska nuda świata zachodniego, jeżeli chodzi o politykę, zaistniała na dobre.

W ostatnich miesiącach wszyscy zwracali uwagę na spadek PiS-u w sondażach, dziś największe zainteresowanie wzbudza wewnętrzny mecz w PO, w którym dla niepoznaki jeden z graczy występuje pod innymi barwami, mam oczywiście na myśli rywalizację między ruchem Hołowni a PO.

Skąd ta stabilność?

Mamy ogromny skok śmiertelności, ciągnącą się już rok pandemię, protesty, bunt przedsiębiorców plus klasyczny nepotyzm, jak historia z zaszczepieniem posła Girzyńskiego czy narty posłanki Emilewicz.
Sama pandemia raczej konserwuje podziały, nieco ogranicza możliwości oddziaływania polityków, kieruje debatę w stronę jednego tematu. Mógł się zdarzyć zryw w postaci kwestii przerywania ciąży, ale miało to miejsce w zasadzie jeszcze w interludium między głównymi falami pandemii.

Prawdziwe wstrząsy tektoniczne mogą się zdarzyć, kiedy wszyscy będziemy sobie zdawać sprawę, że pandemia się kończy, bo w takich sytuacjach uruchamia się lawina społecznych rewindykacji. Powszechne stają się wtedy oczekiwania czegoś na kształt rekompensaty za czas wyrzeczeń, nawet jeżeli nie uznajemy, że było to winą rządzących, to od nich oczekujemy np. podwyżki pensji, lepszych warunków zatrudnienia, inwestycji itd. Wiele rządów tego doświadczyło, poniekąd rząd PO-PSL po światowym kryzysie nie zrozumiał rosnących aspiracji i podniósł wiek emerytalny. Zapłacił za to wysoką cenę.

Skoro system partyjny jest stabilny, tzn. że podziały wśród obywateli także są trwałe, czyli podziały partyjne zaczęły się pokrywać z różnicami interesów wielkich grup społecznych.

Przypomnę tylko, że podział PO i PiS zaczął się od niewinnej wojny domowej dwóch postsolidarnościowych partii, które były w zasadzie już w koalicji. Być może to wszystko wymknęło się później spod kontroli i okazało się, że dzielimy się rzeczywiście na liberałów i konserwatystów, na Polskę solidarną i liberalną, na Polskę wielkich miast i prowincji itd.

Dowiedzieliśmy się w ten sposób sporo o sobie jako o społeczeństwie, a nakładanie się na siebie kolejnych osi konfliktów tylko umocniło konflikt. Potem to już same główne partie miały interes, żeby tak pozostało, bo w ten sposób mogły blokować konkurencję.

Szczepienie posła Girzyńskiego nie będzie symboliczną ośmiorniczką PiS-u?

Skoro powyższy podział społeczeństwa jest tak trwały, to znaczy, że większość konsumentów polityki od razu przyjmie za prawdę to, co mówi ugrupowanie, na które głosuje. Narracja drugiej strony jest a priori odrzucana i w tej sytuacji jeden epizod z posłem, jeszcze w sytuacji, kiedy PiS od razu go zawiesił, nie mógł zadziałać.

Oczywiście on sygnalizuje główny problem PiS-u, z którego zresztą opozycja nie potrafi skorzystać, czyli kłopoty kadrowe. Ta kwestia cały czas będzie ciążyć rządzącej partii, która, z wielu powodów, nie może sobie pozwolić na tak elastyczne reagowanie, na jakie mogą sobie pozwolić partie opozycyjne.

W tym kontekście opozycja przez kilka ostatnich lat popełniała błąd, próbując przedstawić jako ofiarę rządów PiS-u przedstawicieli elit społecznych. To w olbrzymim stopniu znieczuliło tę część opinii publicznej, która mogłaby się zawahać w swoich preferencjach i w innej sytuacji stwierdzić, że politycy PiS-u też stali się elitą oderwaną od rzeczywistości.

Stąd kiedy zdarza się taka sytuacja, jak z panią Emilewicz czy z panem Girzyńskim, to nie będzie efektów sondażowych i wszyscy pozostaną na tych samych pozycjach.

Czy bunt przedsiębiorców może zagrozić stabilności rządów PiS-u, tym bardziej, że buntują się regiony, które w wyborach popierały prawicę, jak Małopolska czy Podkarpacie?

Mamy w Polsce tendencję do zaliczania do przedsiębiorców różnych grup społecznych. Przedsiębiorcą jest zarówno wielki biznesmen kontrolujący bank, jak i właściciel warzywniaka czy ktoś zmuszony do samozatrudnienia. Nie sądzę wobec tego, aby obecny „bunt przedsiębiorców” to było coś bardzo istotnego.

Po pierwsze szeroko pojęci przedsiębiorcy zawsze byli grupą niedoreprezentowaną wśród wyborców PiS-u. Zatem w olbrzymim stopniu ci, którzy zdecydują się na jakąś formę protestu, już wcześniej statystycznie częściej należeli do tych, którzy głosowali na PO. Co do czynnika geograficznego, to można powiedzieć, że zarówno PO, jak i PiS to takie polskie Volksparteien, jak to nazywają Niemcy, czyli wielkie partie, które mają poparcie we wszystkich regionach, we wszystkich grupach, oczywiście nie symetrycznie.

Wiadomo, że np. SPD będzie zawsze potężna w Bremie, a słaba w Badenii-Wirtembergii, a CDU na odwrót. Tak też jest w Polsce, są regiony, gdzie większe poparcie ma PO, swoje regiony ma PiS, ale przecież jak spojrzymy np. na bastion prawicy w Polsce, jakim jest Podhale, gdzie PiS osiąga niebotyczne wyniki, to zauważymy też, że w samym Zakopanem są one wyraźnie niższe. Zatem protesty właścicieli lokalnych firm nie oznaczają, że od rządzącej partii odwraca się większość jej miejscowego elektoratu. Ten protest, póki co, obejmuje w sensie makroekonomicznym niezbyt duży segment gospodarki i nie zanosi się na jego geometryczny rozwój.

Dla PiS problemem będzie raczej wspomniany moment, w którym to, co najgorsze, zacznie przemijać, bo wtedy PiS zderzy się nie tylko z oczekiwaniami tych grup, które najczęściej głosują na drugą stronę – np. pracowników służby zdrowia, nauczycieli, części biznesu, ale i niektórych kręgów wyborców z własnego elektoratu, a spełnienie narastających oczekiwań może być, ze względów ekonomicznych, trudne.

Czyli to nie jest wina opozycji, „która zajmuje się sobą”?

Ze strony opozycji nie doczekaliśmy się spójnej narracji w sprawie walki z pandemią, ponieważ z jednej strony pojawiają się zarzuty, że walka z pandemią jest słabo zorganizowana, a rządzący są niedostatecznie zdeterminowani, czyli poniekąd, że powinno się jeszcze bardziej rygorystycznie walczyć.

Z drugiej strony pojawiają się ukłony w stronę grup, które chcą łamać restrykcje. Te dwie narracje wzajemnie się wykluczają, bo nie można jednocześnie zarzucać rządzącym, że restrykcje są za małe i za duże, ale rozumiem, że stworzenie takiej spójnej narracji jest niezwykle trudne, choćby dlatego, że w liberalnym elektoracie jest obecnych wielu przedsiębiorców.

Dla PiS dużo groźniejsza byłaby konsekwentnie przedstawiana ta pierwsza sytuacja, w której obywatele uznaliby, że PiS sobie nie radzi i nie jest wystarczająco zdeterminowany, że w działania władzy wdarł się chaos, a polityka pełna jest partykularyzmów.

To wynika chociażby ze struktury wiekowej wyborców PiS-u, wśród których odnaleźć można liczne grono osób z grup najbardziej zagrożonych COVID-em.

Dlaczego ruchowi Szymona Hołowni rośnie poparcie?

Bo wszyscy pamiętają jeszcze wybory prezydenckie, a jego zaplecze z wielkim wysiłkiem i determinacją stara się podtrzymywać to zainteresowanie. Także dlatego, że dość trafnie wybrano moment ataku na PO tuż przed jej rocznicą. Wiadomo, że nie mogą istnieć obok siebie dwie, niemal takie same partie, tak samo jak było to z Nowoczesną i PO. Dodatkowo komplikuje sprawę fakt, że na zapleczu Szymona Hołowni mamy liczną reprezentacje osób bliskich Donaldowi Tuskowi.

Z tej sytuacji wynika, że Szymon Hołownia nie jest drugim Macronem i nie będzie pozyskiwał wyborców w poprzek głównych elektoratów. W jego programie prezydenckim niewiele w istocie było oferowane wyborcom bardziej socjalnym, a także bardziej konserwatywnym światopoglądowo, a cały jego wizerunek ukształtowany w kampanii wyborczej czyni go atrakcyjnym dla młodych wyborców o często nieokreślonych poglądach, choć raczej liberalnych niż konserwatywnych, oraz dla tradycyjnych liberalnych wyborców. Ten atak ma sens, bo casus Kukiza i Palikota pokazały, że bez struktur lokalnych zdolnych do uczestniczenia w wyborach samorządowych żadna partia nie przetrwa, niezależnie od tego, jak bardzo popularnego będzie miała lidera.

Szymon Hołownia znajdując się pod presją czasu musi zdążyć z pozyskaniem takich struktur z innych partii, głównie z PO. Wreszcie poparcie dla tego polityka jest znaczące także dlatego, że PO reaguje zupełnie inaczej, niż reagowała w czasach Grzegorza Schetyny, gdy miała problem z Nowoczesną i z KOD-em. Wystarczyło kilka miesięcy i mogliśmy oglądać dwa spektakularne polityczne nokauty, a PO z 15-proc. sondaży awansowała na poziom ok. 25 procent poparcia. Choć dziś jest nieco słabsza, niż za czasów poprzedniego kierownictwa, to w PO nie widać jak dotąd poważniejszych prób wykorzystania swoich zasobów do politycznej walki z Szymonem Hołownią.

Jeśli kierownictwo PO w pełni kontroluje struktury partii i zdecyduje się na taką walkę, to będzie faworytem. Platforma ma wciąż potężne zasoby. Zwracam też uwagę na pewną sztuczność obecnej sytuacji i powszechności tezy o kryzysie Platformy. Notowania PO nie idą w górę, ale nie widać też strategicznego załamania. W ostatnich wyborach ta partia uzyskała paręset tysięcy nowych wyborców. W liczbie oddanych głosów to był najlepszy rezultat PO od 2011 roku. To znaczy, że jej logo już tak bardzo nie odstrasza.

Jeśli dobrze przecież przygotowany atak na PO jednak długofalowo się powiedzie, notowania Platformy zdecydowanie osłabną, to stworzy to nową sytuację wśród opozycji, zakłóci dotychczasowe hierarchie i aktualne stanie się pytanie o nowe przywództwo i nowe ośrodki decyzyjne w miejsce kierownictw głównych partii.

Osoby w otoczeniu Szymona Hołowni mogą być tu pewną podpowiedzią, kto stałby się beneficjentem takich zmian. Oczywiście tym staraniom będzie też przyklaskiwać ulica Nowogrodzka, dla której powrót Donalda Tuska byłby rozwiązaniem wielu dylematów i szansą powrotu na stare, wypróbowane tory, które doprowadziły PiS do władzy.

Nadchodzi tłuszczokracja

Justyna Koć (wiadomo.co)

Kiedy PiS zostanie pokonany – a nie jest takie oczywiste, że stanie się to w najbliższych wyborach – to pisizm i wyborcy PiS zostaną, tak samo jak wyborcy Trumpa i trumpizm w USA – mówi prof. Marek Migalski, politolog, w rozmowie z Justyną Koć (wiadomo.co).

JUSTYNA KOĆ: „Kartką wyborczą możemy decydować, czy w czasach groźnych będzie nami rządził Gang Olsena, czy sprawna ekipa zdająca sobie sprawę z sytuacji” – pisze pan w ostatniej „Polityce”. Rządzi nami Gang Olsena?

MAREK MIGALSKI: Mam coraz większe poczucie, że tak jest, bo duża część tych ludzi jest kompletnie przypadkowa. Tego dotyczy ten tekst, na który się pani powołuje. My przez ostatnie 30 lat byliśmy w zasadzie przyzwyczajeni do tego, że nasze wybory nie są specjalnie istotne, dlatego że na kogokolwiek zagłosujemy, to i tak wszystko będzie szło w jednym kierunku: integracja z Zachodem, nawiązanie relacji transatlantyckich, budowa gospodarki wolnorynkowej, demokracji itd. To się załamało, gdy w 2015 roku okazało się, że w wykonaniu nowego PiS-u to wszystko nie jest już takie oczywiste; nowego w przeciwieństwie do starego z lat 2005-2008.

Po drugie przyszedł COVID i nagle się okazało, że od tego, kto jest wojewodą, ministrem zdrowia, szefem gabinetu politycznego premiera, premierem, prezydentem, zależy, ile osób dziennie umrze. Mówiąc krótko, nagle się okazało, że polityka to bardzo ważna rzecz i jeśli jest się państwem perfekcyjnie zorganizowanym, jak Izrael, to można zaszczepić wszystkich w ciągu trzech miesięcy i w ten sposób ratować życie setek ludzi dziennie. Jeśli władzę w państwie sprawują osoby o ograniczonych kompetencjach, które nigdy nie były weryfikowane, ponieważ nie traktowaliśmy polityki poważne, okazuje się, że mamy Gang Olsena, który nie ma poczucia, że od ich decyzji zależy nie to, czy będziemy zarabiać o 40 zł więcej, tylko czy przeżyjemy i ile tysięcy Polaków nie zdąży się zaszczepić.

Oczywiście nie chcę powiedzieć, że ta ekipa jest unikalna w skali świata, bo ta olsenizacja, używając przykładu Gangu Olsena, przetoczyła się przez cały świat, łącznie ze Stanami Zjednoczonymi, bo dotychczasowy przywódca był niepoważny i nie miał kompetencji do sprawowania tego urzędu. COVID przypomniał nam, że polityka jest bardzo ważną sprawą, w której chodzi o życie ludzi.

Jeżeli sprawna ekipa potrafi zaszczepić w pół roku swoją populację, to znaczy, że ekipa niepoważna bierze na siebie wszystkie ofiary, które po tym umownym półroczu będzie odnotowywać.

Nie chcę powiedzieć, że każda ofiara po 1 lipca będzie ofiarą Morawieckiego, Kaczyńskiego i Dudy, bo wówczas zrównałbym się z ludźmi, którzy twierdzą, że Tusk zabił 96 osób w katastrofie smoleńskiej, i rozumiem, że nie wszystko zależy od ekipy rządzącej, ale trzeba wyciągać wnioski, a ten jest prosty.

Ekipy, które poradzą sobie z COVID lepiej, uchronią życie swoich obywateli, a to oznacza, że spełnią te warunki, które są podstawowym celem funkcjonowania w polityce, czyli zapewnienia bezpieczeństwa.

Jednym z pierwszych tweetów nowego prezydenta Joe Bidena był wpis, aby nosić maski…

To wyraźne potwierdzenie różnicy między politykiem, który rozumie, że jego gest, tweet, słowa mają przełożenie na życie ludzi, a pajacem, który nie rozumiał znaczenia swoich słów. Jego niefrasobliwe tweety i słowa już prawdopodobnie kosztowały kilkadziesiąt tysięcy istnień ludzkich w USA.

W Polsce mamy ekipę, która od początku pandemii nie miała świadomości znaczenia swoich gestów i słów – Jarosław Kaczyński biorący udział wiosną w uroczystościach bez maski, ściąganie przez niego rękawiczek na uroczystościach, skandaliczna wypowiedź premiera, który w otoczeniu seniorów 1 lipca zachęcał ich, aby za 12 dni poszli na wybory, bo „nie ma się czego bać” i koronawirus jest w odwrocie.

Trzeba to jasno powiedzieć: niefrasobliwość naszych przywódców, tak samo jak niefrasobliwość Trumpa, kosztowała już ileś istnień ludzkich. To, że ludzie lekceważyli przepisy i tym samym zwiększali transmisję wirusa, jest ewidentnie winą rządzących.

Po jednej stronie mamy Bidena, który jest tego świadomy i dba o swoich obywateli, a po drugiej nieodpowiedzialnych polityków, jak Trump.

Joanna Mucha porzuca KO i przechodzi do ruchu Szymona Hołowni. Czy to epizod politycznego kanibalizmu, czy świadectwo czegoś poważniejszego, co dzieje się w największej opozycyjnej partii?

Z tych dwóch transferów, które ostatnio mieliśmy, czyli senatora Burego i posłanki Muchy, istotniejszy jest ten transfer senacki. Oczywiście transfer Muchy jest o tyle istotny, że dzięki niemu będzie można powołać koło poselskie, co pozwoli zabierać temu kołu głos w debacie publicznej, być może telewizje zaczną zapraszać jego przedstawicieli. Natomiast politycznie ciężkie jest przejście Burego, ponieważ de facto Hołownia staje się trzecim graczem w Senacie.

Po jednej stronie mamy całą opozycję demokratyczną, po drugiej stronie PiS i trzeciego gracza. Teraz do przegłosowywania ustaw w Senacie potrzeba będzie zgody Szymona Hołowni. W politologii mierzy się siłę partii nie tylko liczbą szabel, ale również stosunkiem, czyli tzw. szantażem politycznym. W jakimś sensie można dziś powiedzieć, że PiS, opozycja i Szymon Hołownia mają tę samą siłę w Senacie.

Żeby była jasność: wysłuchałem rozmowy nt. motywów działania z panem Burym i zrobił on na mnie fatalne wrażenie. Okazało się, że za jego przejściem nie ma żadnej ideowości, a tylko rozczarowanie tym, że nie był słuchany w KO.

Co do kanibalizmu, to rzeczywiście pytanie o relacje między Ruchem 2050 a KO jest istotne i można uznać, że te dwa podmioty będą musiały się sobą wzajemnie żywić. Szymon Hołownia nie może się budować bez podbierania wyborców KO.

A może mógłby, tylko nie potrafi?

Gdyby tak założył, to ograniczałby swoje pole manewru, a to byłby błąd. Po drugie, to jest praktycznie niemożliwe. Wielu wyborców KO jest rozczarowanych tym, co się dzieje, i będzie szukało swoich identyfikacji gdzieś obok. Przećwiczyliśmy to w wyborach prezydenckich, gdzie w II turze absolutna większość wyborców Hołowni zagłosowała na Rafała Trzaskowskiego, a to oznacza, że są tam ogromne przepływy. Skoro tak, to terminologia, której pani użyła – kanibalizm, jest aktualna.

KO nie jest w stanie prześcignąć PiS-u bez degradacji Ruchu 2050 i z drugiej strony ruch Hołowni nie jest w stanie gonić PiS bez zjadania przede wszystkim PO, a szerzej KO. Oczywiście to nie oznacza, że na końcu oba ugrupowania się nie dogadają i nie pójdą szeroką koalicją. To byłoby bardzo racjonalne, zwłaszcza że większość wyborców waha się pomiędzy oboma ugrupowaniami. Paradoksalnie, aby się dogadać, to najpierw muszą się zbudować i dopiero po porównaniu wzajemnych potencjałów, powiedzmy na pół roku przed wyborami, mogą zawrzeć układ polityczny.

Na razie muszą się budować osobno i niestety kanibalizując się.

Nie możemy mieć o to pretensji do liderów i nawoływać ich do podania sobie rąk i budowania wspólnego ugrupowania. To nie jest źle dla opozycji, jeżeli ma tak zróżnicowaną ofertę, oczywiście dopóki nie będzie miedzy tymi ugrupowaniami zimnej wojny. Tam może być rywalizacja, pstryczki w nos, podkradanie sobie polityków i postulatów i dziś próba zlikwidowania tego napięcia byłaby szkodliwa dla całej opozycji.

Wygrana Bidena daje nadzieję, ale trumpizm w Stanach Zjednoczonych się nie kończy. Czy to, co i jak robi Biden, może być dla nas lekcją, jak wracać do modelu liberalnej demokracji?

Jeśli kiedyś PiS zostanie pokonany – a nie jest takie oczywiste, że stanie się to w najbliższych wyborach – to pisizm zostanie i wyborcy PiS-u zostaną, tak samo jak wyborcy Trumpa i trumpizm w Stanach. Przyznam, że nie wierzę w skuteczność godzenia i uważam, że świat zachodni odchodzi od demokracji liberalnej i zmierza jednak do takiej mobokracji – od słowa mob, którego użył Joe Biden w jednym ze swoich przemówień po ataku na Kapitol, gdy mówił, że to motłoch atakuje.

Ta mobokracja czy tłuszczokracja napędzana jest jeszcze dodatkowo wzajemną nienawiścią. Moim zdaniem ogromna większość wyborców PiS-u cieszy się widząc bite lewaczki, gejów, targowicę itd.

Szczerze trzeba też niestety przyznać, że część wyborców opozycji chce zobaczyć w roli upokarzanych i bitych szczególnie znienawidzonych polityków dzisiejszej koalicji rządowej. Musimy zrozumieć, że te emocje nienawiści, niechęci, plemienności, neotrybalizmu są po wszystkich stronach sceny politycznej i napędzają wyborców i politykę. Wszyscy politycy muszą bazować na tych emocjach, które zresztą badam pod względem neurobiologicznym, bo to one ukształtowały nasz gatunek od setek tysięcy lat.

Źli politycy je wykorzystują i wzmacniają, a dobrzy powściągają, i to jest różnica między Trumpem a Bidenem. Przecież Biden doszedł do władzy m.in. dlatego, że co prawda mówił czasem o pojednaniu, ale rozumiał, że duża część jego wyborców życzy jak najgorzej Trumpowi i jego wyborcom.

W Polsce jest podobnie i gdyby opozycja stwierdziła, że po zwycięskich wyborach oni pogodzą się z pisowcami i będą chcieli budować z nimi wspólnotę, to od razu by przegrali. To przykre, ale prawdziwe, i jednym z podstawowych wniosków, do których doszedłem w ciągu ostatnich lat badań nad naukami biologicznymi, prymatologią, neurobiologią, jest to, że w polityce emocje negatywne są co najmniej tak samo istotne, jak pozytywne, a czasem nawet ważniejsze, bo bardziej pierwotne i ewolucyjnie nam bliskie.

To z kolei oznacza, że także poprzez media społecznościowe poczucie grupowości się pogłębia, a kanały wylewania nienawiści się otwierają, a co za tym idzie – od demokracji zmierzamy ku mobokracji i od powściągania emocji negatywnych, które jeszcze 20 lat temu były tamowane np. przez telewizję i prasę, do sytuacji, w której będą wypływać i nas zalewać.

To oznacza, że Biden może mówić o pojednaniu, ale musi pamiętać, że te nienawiści po obu stronach nie znikną i gdyby się ich wyrzekł, to zdradziłby swoich wyborców, którzy chcą rewanżu na trumpizmie, i przegrałby następne wybory. Chodzi tylko o to, aby tego nie wzmacniać i panować nad tym.

Oczywiście druga strona nie ma żadnych skrupułów. W Polsce też to widzimy; jeśli opozycja chce wygrać z PiS-em, to nie może uwierzyć w swoje słowa o pojednaniu, bo ogromna część wyborców opozycji chce rewanżu na tych wszystkich, którzy dziś plują im w twarz. Którzy narażają ich i najbliższych na śmierć, bo państwo działa fatalnie. Którzy plują im w twarz propagandą z ekranów telewizorów. Którzy wyśmiewają ich wartości, biją i gazują ich liderów.

Powiedzenie im teraz, że gdy PiS odda władzę, to usłyszą wielkie „kochajmy się” jest błędem.

Zaryzykuję nawet tezę, że większość wyborców po obu stronach chce, żeby ta druga strona cierpiała, a to jest charakterystyczne dla mobokracji. Oczywiście to nie oznacza, że wszyscy są tacy sami i nie ma znaczenia, na kogo głosujemy, bo jedni politycy będą to rozumieć i powściągać, i to jest w Polsce opozycja, przynajmniej mam taką nadzieję, a inni politycy nie tylko z tego korzystają, ale i podsycają, i nie mam wątpliwości, że to modus operandi obecnie rządzących Polską polityków.

Opozycja wobec opozycji?

Bolesław K. Jaszczuk

Takie pytanie zadaje sobie szewc Fabisiak obserwując relacje pomiędzy Szymonem Hołownią a Rafałem Trzaskowskim.

Obydwaj opozycyjni kandydaci, którzy uzyskali najlepszy wynik w drugiej turze postanowili iść za ciosem i tworzyć wokół siebie struktury mające – w założeniu – doprowadzić ich do zwycięstwa w najbliższych wyborach parlamentarne. Politycy ci różnią się między sobą programowo w sposób mało czytelny dla przeciętnego wyborcy. Logiczne zatem byłoby łączenie sił. Jednak – zdaniem szewca Fabisiak – na przeszkodzie stoją naturalne, zwłaszcza wśród polskich polityków, względy ambicjonalne. Każdy z nich uważa się za przywódcę opozycji jak swego czasu Ryszard Petru.

Tymiż ambicjami kieruje się Platforma Obywatelska zabiegając o tworzenie sojuszu z rodzącym się ruchem Hołowni. Trzaskowski uważa, że ma tu lepszą niż Hołownia pozycję przetargową nie tylko z powodu lepszego wyniku wyborczego lecz także dlatego, że ma za sobą czy też pod sobą gotowe już partyjne zaplecze natomiast Hołownia dopiero je tworzy. Z kolei Hołownia uprzejmie informuje, iż ma już kilkanaście tysięcy aktywistów i chętnie podzieli się z Trzaskowskim doświadczeniami w tworzeniu ruchu społecznego dając mu tym samym delikatnie do zrozumienia, że na tym odcinku jest bardziej skuteczny.

Podczas gdy Rafał Trzaskowski w sposób zrównoważony napomyka o ewentualnej współpracy z ruchem Hołowni, to Borys Budka wykazał się tu z lekka słoniowatą delikatnością proponując Hołowni wejście do Koalicji Obywatelskiej. Można było z góry przewidzieć – zauważa szewc Fabisiak – że dla Hołowni wtopienie się w strukturę zdominowaną przez PO, tak jak zmuszona była to zrobić upadająca Nowoczesna, nie stanowi żadnej atrakcji. W wyborach parlamentarnych zamierza startować samodzielnie i chce aby to on, a nie władze Platformy, miał decydować o tym kogo i na jakich miejscach wystawić na listach kandydatów. Szewc Fabisiak zwraca też uwagę na deklarację Hołowni o możliwości współpracy z ludźmi z ugrupowania Gowina, którzy – jak się wyraził – nie są zaczadzeni PiS-owską ideologią. Jednocześnie nie wykluczył współdziałania z Platformą zaznaczając jednakże, że „wyłącznie wtedy, gdy będzie nam po drodze” podkreślając tym samym swoją samodzielność i niezależność wobec PO.
Decyzję Rafała Trzaskowskiego o tworzeniu wokół siebie ruchu obywatelskiego da się racjonalnie wytłumaczyć. Byłoby błędem z jego strony, gdyby tego w odpowiednim momencie nie zadeklarował ryzykując nawet to, że cała para może pójść w gwizdek – twierdzi szewc Fabisiak. Oficjalnym uzasadnieniem dla tej inicjatywy jest, jak to niejednokrotne podkreślał Trzaskowski, chęć aktywizacji tych wyborców, którzy poparli go w drugiej turze. Idzie tym samym tropem Hołowni mimo tego, że między obydwoma tymi tworzącymi się ruchami obywatelskimi są istotne różnice jeśli chodzi o bazę społeczną. Szymon Hołownia ma za sobą dość jasno określoną grupę zwolenników, którzy zdecydowali się poprzeć go w pierwszej turze, natomiast glosujący w drugim podejściu na Rafała Trzaskowskiego stanowią swoisty konglomerat zarówno jego zdeklarowanych zwolenników, jak i tych, którzy głosowali przeciwko Dudzie co bynajmniej nie oznacza, że mają ochotę włączenia się w działalność nowego ruchu. Zwłaszcza, że mają jeszcze do wyboru ruch Hołowni o partiach politycznych nie wspominając. Ponadto szewc Fabisiak sceptycznie zapatruje się na ewentualne masowe uczestnictwo samorządowców w działalności ruchu Trzaskowskiego. Prawdą jest, że stosunkowo spora liczba prezydentów miast otwarcie go poparła. Jednak to poparcie niekoniecznie musi się przełożyć na aktywność mieszkańców tychże miast, którzy w wyborach samorządowych w końcu głosowali, z różnych względów, na konkretnego kandydata a nie na prezydenta Warszawy.

Trzaskowski zapowiada inaugurację swojego przedsięwzięcia w rocznicę Porozumień Sierpniowych licząc zapewne na oddźwięk ze strony sentymentalistów wciąż identyfikujących się emocjonalnie z ruchem „Solidarności”, choć są to ludzie w starszym wieku, którzy w większości głosowali na Dudę. Jednocześnie wpisuje się w rocznicowo-celebracyjną narrację w stylu dla PiS. Z kolei Hołownia jak by się nie spieszył. Na razie zapowiedział utworzenie think tanku, czyli mówiąc po polsku zaplecza eksperckiego, oraz uruchomienie prawdopodobnie od września całodobowego radia internetowego. O tym czy, jak i kiedy ziszczą się plany obydwu panów dowiemy się już niebawem.

Powyborcze żale

Bolesław K. Jaszczuk

To że Sąd Najwyższy uzna wynik wyborów prezydenckich było wiadomo w momencie gdy porównało się liczbę protestów z różnicą głosów oddanych w drugiej turze na obydwu kandydatów.

Gdyby nawet Sąd uznał za zasadne wszystkie spośród 5 847 protestów, to i tak nie zrównoważyłoby 422 385 głosów, które Rafałowi Trzaskowskiemu brakowało do zwycięstwa – argumentuje umiejący liczyć szewc Fabisiak. Takie są realia z którymi jednak nie chce się zgodzić Platforma Obywatelska, której poniekąd zrozumiała nerwowość przejawia się w nieprzemyślanych i wzajemnie ze sobą sprzecznych reakcjach. Z jednej strony składa ona protest kwestionujący wynik wyborów, z drugiej zaś uznaje ich ważność. Świadczy o tym m .in. to, że Trzaskowski spotkał się z Dudą, choć – jak łatwo było przewidzieć – spotkanie to nie przyniosło żadnych widocznych rezultatów. Obydwaj panowie wymienili się poglądami co równie dobrze mogli uczynić przy pomocy sms-ów ewentualnie poczty elektronicznej.

Kiedy szewc Fabisiak dowiedział się, że Platforma zgłosiła protest kwestionujący wynik wyborów zadał sobie pytanie czy to samo by uczyniła gdyby to jej kandydat wygrał wybory. Podważanie korzystnego dla siebie wyniku byłoby jednak ośmieszającym tę formację objawem paranoi. Jednak podobnie paranoidalnym wydaje się być platformiany protest. PO podnosi zarzut niekonstytucyjności wyborów, tendencyjnej propagandy w telewizji ponoć publicznej czy też zaangażowania rządu w promowanie konkurencyjnego kandydata. Wszystko to jest prawdą tyle, że było o tym wiadomo przynajmniej już po pierwszej rundzie. Skoro Platforma uznała wybory za niekonstytucyjne, to biorąc w nich udział sama złamała konstytucję – wnioskuje szewc Fabisiak. Gdyby była konsekwentna, to powinna zbojkotować drugą turę. Oddanie wyborów walkowerem byłoby jednak wyjątkową głupotą a skoro tak, to głupotą jest również wysuwanie argumentu o niekonstytucyjności. Reguły gry, choć oparte na nierównych szansach, były bowiem wiadome i skoro w tej nierównej grze wzięło się udział, to teraz nie ma sensu biadolenie nad przysłowiowym rozlanym mlekiem – uważa szewc Fabisiak. Ponadto Platforma dała się wpuścić w wariant mecenasa Giertycha, niegdysiejszego faworyta wpływowego toruńskiego księdza a obecnie sprzymierzeńca PO, który optował za unieważnieniem wyborów w przypadku zwycięstwa Andrzeja Dudy.

Również pozostałe argumenty Platformy, skądinąd merytorycznie słuszne, nie dają podstawy prawnej do unieważnienia wyniku wyborów. Prawo nie zabrania bowiem premierowi tudzież jego ministrom rozdawania czeków czy też obiecywania wozów strażackich akurat podczas kampanii. Może to być sprzeczne z poczuciem przyzwoitości ale niestety nie z prawem. Zastrzeżenia co do działalności TVP wydają się być bardziej zasadne. Istotnie, pisowska telewizja prowadziła nachalną kampanię promując jednego i równocześnie gnojąc innego kandydata. Powstaje jednak pytanie o wpływ telewizyjnej propagandy na wyniki głosowania. Czy ludzie zmienili swoje polityczne preferencje pod wpływem tej propagandy czy też jedynie umocniła ona ich w poczuciu trafnego wyboru? – pyta szewc Fabisiak. I ma w tym temacie pewne wątpliwości. Uważa, że traktowanie telewizyjnych oglądaczy jak jakiejś ciemnej masy bezkrytycznie wierzącej w to co się jej wciska z ekranu jest interpretacją dosyć prymitywną. Ponadto niektórym bardziej wrażliwym telewidzom serwowane na okrągło obrazki wrzeszczącego Dudę mogłyby odebrać chęć oddania nań głosu.

Skoro Sąd Najwyższy uznał ważność wyborów, to Platformie nie pozostało nic innego jak kwestionowanie kompetencji samego sądu. Poseł Michał Szczerba argumentuje, iż uchwałę Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych nie można uznać za stanowisko Sądu Najwyższego jako że izba ta została ustanowiona z naruszeniem prawa. Święta prawda, lecz o tym wiedziano na długo przed wyborami do których kandydaci przystąpili z pełną tego faktu świadomością. Wylewając wiadro wody na rozpalone głowy platformerskich polityków szewc Fabisiak nie może pominąć okazji aby nie przyładować Rafałowi Trzaskowskiemu. Kiedy w rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego jego uczestniczka Wanda Traczyk-Stawska mówiła o tym, że w powstaniu walczyli też komuniści, to Trzaskowski pryncypialnie zareagował w stylu tępego antykomunizmu psiocząc na mroczne czasy komuny, która nie pozwalała mówić o powstaniu. Nie wdając się w historyczne dywagacje szewc Fabisiak pragnie jedynie Rafała Trzaskowskiego poinformować, że Plac Wareckich został przemianowany na Plac Powstańców Warszawy właśnie za czasów owej komuny i znajduje się w centrum miasta, którego pan Trzaskowski jest prezydentem.

Platforma Obywatelska nie ma jednak monopolu na powyborcze biadolenie. Dotyczy to także Szymona Hołowni, który czyni to jednak w jeszcze bardziej bezsensownym stylu. Otóż twierdzi on, że Jarosław Kaczyński umożliwił podmiankę platformowego kandydata, ponieważ przestraszył się, że on Szymon Hołownia mógłby wygrać drugą turę wyborczą. A przestraszył się dlatego, że dowiedział się, iż jego Szymona Hołowni ruch ma już biura w 17 miastach. A jak powszechnie wiadomo to właśnie przy pomocy takich biur wygrywa się wybory czego nie jest świadomy ani PiS ani PO choć też posiadają struktury terenowe. Za to wie o tym doskonale Szymon Hołownia.