Wiele niekorzystnych zjawisk występuje w gospodarce. Nieracjonalne było i jest zrządzanie majątkiem narodowym. Pisałem o tym w artykule: „Społeczna własność środków produkcji”. Ze względów ideologicznych nie rozwinięto w sposób prawidłowy planowania gospodarczego i finansowego.
Plany finansowe są na krótkie okresy (roczne), a budżet państwa dzieli pieniądze na ministerstwa i działy, a nie na projekty i zadania. Rząd przychodząc do władzy nie przedstawia budżetu państwa na całą kadencje. Nie przygotowuje scenariuszy alternatywnych. Nie upubliczniania modeli finansowych w oparciu o które rząd przygotowuje budżety roczne, przez co utrudnia racjonalną polemikę z przedstawionymi projektami. Zakres regulacji prawnych podnosi koszty administracji, prowadzenia działalności gospodarczej i ogranicza konkurencję, która mogłaby przynieść obniżenie kosztów. Sposób organizacji bezpieczeństwa socjalnego obywatelom i bezpośrednio obciąża działalność gospodarczą dodatkowymi kosztami Zasadniczym brakiem naszej gospodarki jest niskie tempo postępu naukowo- technicznego i wdrażania innowacji. Polska nie jest krajem który jako pierwszy wdraża nowe rozwiązania konstrukcyjne i technologiczne. Obniża to znaczenie gospodarcze Polski i powoduje mniejszą odporność na zjawiska kryzysowe. System podatkowy jest skomplikowany i wprost promuje bogatsze warstwy społeczeństwa poprzez system ulg podatkowych. Zakłada też niejednakowe traktowanie pod względem fiskalnym wszystkich rodzajów działalności gospodarczej oraz grup społecznych (rolnicy, kler).
Główne kierunki rozwoju kraju:
Uważam, że nie można prowadzić profesjonalnej dyskusji o programie zmian w gospodarce bez określenia do jakiego systemu społeczno gospodarczego chcemy doprowadzić. System podatkowy, deficyt budżetowy, system opieki społecznej, konkurencyjność gospodarki i inne parametry społeczno gospodarcze to jest system naczyń połączonych. Zmiana jednego parametru wywołuje konsekwencje w innych. Dlatego zanim przejdę do spraw bardziej szczegółowych chciałbym określić w skrótowy sposób podstawowe kwestie, którymi powinien charakteryzować się akceptowany przeze mnie system społeczno gospodarczy. Po pierwsze ma on zapewnić wszystkim obywatelom na co najmniej minimalnym poziomie bezpieczeństwo socjalne. Za zorganizowanie tego systemu bezpieczeństwa odpowiada państwo. Po drugie działalność gospodarcza musi być uwolniona od zadań związanych z opieką socjalną. Po trzecie zasady na jakich funkcjonuje gospodarka muszą być tak skonstruowane, aby Polska pod tym względem była konkurencyjna wobec innych krajów. Taki kraj jak Polska ze względu na potencjał ludnościowy nigdy nie będzie potęgą gospodarczą. Pozycja gospodarcza Polski mierzona PKB będzie spadała ponieważ ludniejsze od Polski kraje dogonią nas pod względem uprzemysłowienia. Dlatego też pozycja Polski na arenie międzynarodowej osłabnie. Aby ją wzmocnić należy wybrać takie dziedziny aktywności, w których nasz kraj mógłby być jednym z przodujących państw. Wydaje się, że dzisiaj mogą być dwie takie dziedziny. Jest to postęp-naukowo techniczny i kultura.
Planowanie jest jednym z najważniejszych instrumentów polityki gospodarczej. Należy przywrócić Rządowe Centrum Planowania Strategicznego. Powinno ono sporządzać i zamawiać w renomowanych ośrodkach analizy strategiczne i na ich podstawie i wytycznych rządu przygotowywać długoterminowe i średniookresowe plany społeczno-gospodarcze, które co dwa lata będą aktualizowane w oparciu o nowe analizy strategiczne. Należy wprowadzić ustawowy obowiązek, aby rząd na początku kadencji ma przedstawić wariantowy budżet na całą kadencję uszczegółowiany każdego roku w postaci budżetu rocznego. Ponadto, aby dyskusja nad projektami budżetów miała charakter merytoryczny ministerstwo finansów powinno udostępnić wszystkim zainteresowanym swoje narzędzia informatyczne wykorzystywane do przygotowania budżetu.
Sterowanie polityką gospodarczą jak i społeczną powinno być regulowane poprzez narzędzia rynkowe i przepisy państwowe. W narzędziach rynkowych oczywiście głównym wskaźnikiem jest zysk, który jest zrozumiałym wskaźnikiem dla przedsiębiorców. Regulacje państwowe powinny między innymi tak wpływać na zysk, aby skłaniały przedsiębiorców do działania zgodnego z polityką gospodarczą i społeczną Państwa. To znaczy, że największy zysk przedsiębiorstwa osiągną działając zgodnie z oczekiwaniami rządu. Ta zasada musi także, a może przede wszystkim dotyczyć instytucji, które dostarczają usług socjalnych takich jak: szkolnictwo, usługi medyczne i inne. Dzisiaj już takie narzędzia są stosowane np.: program mój prąd czy opłaty za emisję co2. Taki sposób regulacji jest bardzo skuteczny wykorzystuje inicjatywę ludzi. Wymaga tylko, aby regulator dobrze rozumiał system i umiał się nim posługiwać. Zysk jest wskaźnikiem, który nie jest prawicowy ani lewicowy i można go stosować do prowadzenia każdej polityki także lewicowej, jeżeli funkcjonuje w odpowiednim otoczeniu. Podstawowym narzędziem zabezpieczającym interesy strategiczne państwa i ochronę praw społeczeństwa są odpowiednie przepisy. Aby były one skuteczne muszą być realne narzędzia egzekucji. Jednocześnie trzeba zmniejszyć zakres regulacji tam gdzie to jest niepotrzebne lub zmienić jego zakres ze względu na postęp techniczny i organizacyjny.
Aby Polska stała się jednym z przodujących krajów pod względem postępu naukowo-technicznego musi być spełnione szereg warunków. Poziom kształcenia finansowanego przez państwo musi być na bardzo wysokim poziomie. Państwo powinno opracować plan badań naukowych, które będzie wspierać finansowo. Udział środków w budżecie przeznaczony na postęp naukowo techniczny powinien pokryć wszystkie potrzeby wybranych kierunków badań. Oznacza to że laboratoria muszą być wyposażone na najwyższym światowym poziomie, a wynagrodzenia naukowców, konstruktorów i technologów powinny zachęcać do pracy zarówno krajowych jak i zagranicznych pracowników o najwyższych kwalifikacjach. Środki budżetowe należy przeznaczyć na zrealizowanie w pierwszej kolejności dwóch wielkich programów: informatyzacji państwa i społeczeństwa opartej na unowocześnieniu infrastruktury teleinformatycznej, wprowadzeniu biometrycznych dowodów osobistych z funkcją podpisu elektronicznego i zbudowaniu wielu baz danych potrzebnych państwu i obywatelom oraz badaniu i wprowadzeniu nowych źródeł czystej odnawialnej energii jak i sposobów jej magazynowania. Środki na badania naukowe będą rozdzielane w oparciu o przetargi. Środki te muszą być przeznaczone zarówno na badania podstawowe jak i na konkretne rozwiązania techniczne możliwe do zastosowania w praktyce. Aby osiągnąć sukces w drugim przypadku oprócz istniejących narzędzi trzeba wdrożyć współfinansowanie przez budżet prac koncepcyjnych i projektowych, budowę prototypów oraz wdrożenia do produkcji seryjnej. Należy zorganizować państwowy fundusz wysokiego ryzyka działający w sferze nauki i techniki. Tym co wynalazca może dać inwestorowi to jest udział w patencie. Są różni wynalazcy tacy co mają tylko pomysł i zero pieniędzy i tacy, których stać na sfinansowanie prototypu. Można w zakresie od 5% do 50% udziału funduszu w patencie stworzyć drogę dzięki której wynalazca nie posiadający kapitału będzie mógł sfinansować patent i dalsze etapy procesu wdrożenia wynalazku zwiększając udział inwestora publicznego lub prywatnego w nim. Trzeba zmienić ustawę o zamówieniach publicznych tak, aby za główne kryterium przyjąć nowoczesność rozwiązania i udział w ich realizacji polskich placówek naukowych.
Głównym celem programu reformy finansów publicznych powinno być zmniejszenie i następnie trwała racjonalizacja deficytu budżetowego przy zachowaniu następujących przesłanek: Stworzenia niezbędnego systemu bezpieczeństwa socjalnego. Zwiększenia stopnia konkurencyjności gospodarki. Zwiększenie samofinansowania samorządów i ich zdolności do absorpcji funduszy unijnych. Zmniejszenie, a następnie racjonalizacja deficytu budżetowego wymaga działań zmniejszających wydatki i zwiększających dochody budżetowe. Zwiększenie dochodów budżetowych jest możliwe zarówno poprzez wzrost gospodarczy jak i poprzez zwiększenie zakresu obciążeń publiczno prawnych. Pierwszy sposób przyniesie efekty w dłuższym okresie czasu. Drugi sposób przynosi efekty od momentu zastosowania. Program zmniejszenia wydatków publicznych powinien się wiązać z jednoczesną reformą systemu wydatków socjalnych opisanych w artykule „System bezpieczeństwa socjalnego”..
Działania z zakresu reformy wydatków publicznych trzeba podzielić na działania krótko okresowe, których skutek będzie widoczny od momentu zastosowania i działania długo okresowe, których efekty będą widoczne w dłuższym okresie czasu. Do działań krótko okresowych zaliczają się: reforma podatków, , reforma systemu wydatków socjalnych, zmiana sposobu finansowania samorządów, oraz likwidację powiatów przy zachowaniu liczby województw. Do działań długo okresowych zaliczam Fundusz Majątku Narodowego o czym pisałem w artykule „Własność środków produkcji” oraz reformę systemu ubezpieczeń społecznych.
Kierując się tymi celami system podatkowy powinien zakładać, że poziom opodatkowania działalności gospodarczej podatkami jest niższy od opodatkowania dochodów indywidualnych. Prawie wszystkie rodzaje działalności w tym działalność gospodarcza prowadzona w oparciu o książkę przychodów i rozchodów mają możliwie jednakowy system podatkowy i stawki podatku. Składa się on z: podatku VAT który powinien posiadać jednolitą stawkę dla wszystkich produktów i usług, podatku obrotowego, który zastąpi podatek dochodowy (CIT) i jest procentem od wielkości sprzedaży, podatku katastralnego, który zastąpi podatek od nieruchomości i będzie stanowił procent od wartości nieruchomości, a instytucje finansowe powinny płacić ponadto podatek od transakcji finansowych (podatek Tobina) i podatek od wielkości aktywów zamiast podatku obrotowego. Ze względu na to, że inwestowanie w akcje na giełdzie i lokowanie pieniędzy w banku jest konkurencyjne w stosunku do działalności gospodarczej powinno być ono też opodatkowane w przypadku obywateli podatkiem PIT w przypadku instytucji podatkiem Tobina. Opodatkowanie prowadzenia działalności rolniczej, jeżeli prowadzona jest sprzedaż powinna być prowadzona na ogólnych zasadach opodatkowania prowadzenia działalności gospodarczej. Ziemia powinna być opodatkowana według ogólnych zasad podatku katastralnego. Wyjątkiem są ci którzy mają kartę podatkową lub ryczałt podatkowy Podatek akcyzowy powinien być stosowany szeroko i być stosowany jako podatek zamykający budżet.
Obywatele powinni płacić następujące podatki: podatek od dochodów osobistych (PIT) z jedną stawką podatkową i wysoką wartość dochodu wolnego od podatku lub kwoty obniżającej podatek także ci którzy prowadzą działalność gospodarczą w oparciu o książkę przychodów i rozchodów przy założeniu, że w kosztach działania firmy będzie, co najmniej minimalne wynagrodzenie, od, którego podatnik będzie płacił PIT. Niezależnie od tego należy zlikwidować wszystkie istniejące ulgi i możliwość wspólnego rozliczenia się małżonków. Należy, tak ustawić stawkę podatku od dochodów osobistych, aby w miarę możliwości zdecydowana większość osób z obecnej pierwszej grupy podatkowej płaciła podatki nie większe od obecnych Elementami sterującymi będą stopa podatkowa, oraz wysokość kwoty wolnej od podatku. Nie jest to podatek liniowy, ale silnie progresywny, mimo, że jest tylko jedna stawka podatkowa. Podatek. VAT według jednolitej stawki, podatek katastralny zamiast podatku od nieruchomości, podatek od spadków i darowizn, podatek akcyzowy od niektórych towarów i usług. Politykę socjalną można prowadzić w inny sposób niż poprzez system podatkowy. Każda modyfikacja sytemu podatkowego z innych pozycji niż fiskalna powoduje jego skomplikowanie,
Po skonstruowaniu zrębów systemu podatkowego należy przystąpić do wyznaczania stawek dla poszczególnych podatków kierując się następującymi przesłankami: wyznaczeniem minimalnych potrzeb budżetu, zracjonalizowaniem deficytu budżetowego, wspieraniem rozwoju gospodarczego.
Dyskusja o wysokości stawek podatkowych nie jest jak niektórzy myślą rozmową o podatkach tylko o budżecie. Pierwszym krokiem jaki należy zrobić, aby móc rzetelnie rozmawiać o budżecie jest realne określenie długu budżetu jak i długu finansów publicznych. Jeżeli uwzględni się zobowiązania wobec systemu emerytalnego to będzie on wynosił od 4 do 6 bilionów złotych. Kwota zobowiązań jaką ma budżet w stosunku do systemu emerytalnego powinna być uwidoczniona w postaci długo terminowych obligacji ze zmienną stopą procentową. Spowoduje to ujawnienie i ucywilizowanie istniejącego zobowiązania wobec systemu emerytalnego. Może to skutkować wprowadzeniem przez Unię polityki nadmiernego deficytu, ograniczeń wynikającej z polskiej konstytucji oraz podniesieniem kosztów polskiego długu na rynkach międzynarodowych. Aby temu przeciwdziałać rząd polski, albo polscy europarlamentarzyści powinni wnieść projekt, który będzie zakładał, że ujawnienie zobowiązań budżetowych wobec systemów emerytalnych nie będzie prowadziło to do procedury nadmiernego deficytu pod warunkiem, że będzie wprowadzony i uzgodniony z Unią wieloletni program spłaty tego zadłużenia. Ponieważ wiele krajów unijnych jest w podobnej sytuacji ma on szanse uzyskać akceptację. Racjonalny dług budżetowy moim zdaniem powinny określać dwa wskaźniki jeden istniejący obecnie czyli stosunek długu do PKB oraz drugi który pozwala zaciągać długi tylko na szeroko rozumiane inwestycje (budowa infrastruktury, badania naukowe i inną działalność inwestycyjną), a bieżące funkcjonowanie Państwa powinno być finansowane z dochodów budżetu.
Aby zmniejszał się deficyt budżetowy należy ograniczyć wydatki budżetowe do niezbędnego minimum poprzez:
Zmianę systemu bezpieczeństwa socjalnego opisanego w wyżej wspomnianym artykule. Moim zdaniem gdyby proponowane zmiany udało się wdrożyć otrzymamy lepsze zabezpieczenie socjalne przy znacznie niższych kosztach. Osiągnie się to przez stosowanie kryterium dochodowości i wykorzystanie zasad rynkowych do kupowania usług społecznych.
Ograniczenie administracji publicznej w wyniku powszechnej informatyzacji co pozwoli na załatwianie prawie wszystkich spraw administracyjnych z domu przy jednoczesnej kontroli ich procedowania.
Znaczne ograniczenie publicznej administracji gospodarczej w wyniku powołania Funduszu Majątku Narodowego
W ramach zmniejszenia wydatków budżetowych powinno się dokonać likwidacji powiatów i zmniejszenia ilości gmin przy zachowaniu obecnej liczby województw. Obecne uprawnienia i fundusze likwidowanych jednostek należy podzielić pomiędzy te gminy które pozostają i województwa. Jednocześnie, aby zwiększyć i ułatwić dostępność obywateli do urzędów należy wprowadzić możliwość załatwienia wszystkich spraw przez internet z wykorzystaniem podpisu elektronicznego. Aby taką możliwość zrobić powszechną należy wydać nowe dowody osobiste, które będą jednocześnie kartami podpisu elektronicznego.
Opisane w artykułach: „System bezpieczeństwa socjalnego”, „Społeczna własność środków produkcji”, „Klimat, energetyka i węgiel” oraz „Propozycje zmian w gospodarce” stanowią moim zdaniem spójny opis lewicowego systemu społeczno gospodarczego. Jeżeli kiedyś będzie wprowadzany trzeba to robić umiejętnie. Propozycje zakładają jedną stawkę VAT co przyniesie wzrost cen, a zatem trzeba odpowiednio podnieść minimalne płace, emerytury i renty czyli reformę trzeba zacząć od spraw socjalnych. Przyniesie to znaczące oszczędności do budżetu. Potem można reformować publiczną własność środków produkcji i podatki a następnie pozostałe elementy. Zmiany w gospodarce trzeba przeprowadzać ostrożnie poprzedzając analizami i projekcjami skutków.
