Wojna, protesty, katastrofa klimatyczna, śmierć jednych z dwóch najważniejszych postaci XX wieku, czyli królowej Elżbiety i Michaiła Gorbaczowa, a także przekroczenie granicy 8 miliardów przez naszą ziemską populację – to tylko kilka z najważniejszych wydarzeń, które miały miejsce w ciągu ostatnich 12 miesięcy. Każdy się chyba zgodzi, że mijający rok przyniósł nam ciężkie czasy, więc szukając jakiegokolwiek optymizmu na przyszłość, miejmy nadzieje, że kolejny rok będzie lepszy.
Rosyjska inwazja na Ukrainę zdominowała wydarzenia na świecie w 2022 r. W jej wyniku zginęły dziesiątki tysięcy cywilów, a kilkanaście milionów Ukraińców zostało zmuszonych do ucieczki. Zablokowane dostawy ukraińskiego zboża spowodowały kryzys żywnościowy w najbiedniejszych regionach świata. Wywołany wojną kryzys energetyczny doprowadził do podwyżek cen w wielu krajach.
W mijającym roku doszło także m.in. do powodzi w Pakistanie, protestów w Kazachstanie, na Sri Lance i w Iranie, walk między Azerbejdżanem i Armenią oraz Tadżykistanem a Kirgistanem, wyborów prezydenckich w Brazylii, chińskich ćwiczeń wojskowych wokół Tajwanu i dwóch zamachów stanu w Burkina Faso. Poniżej przedstawiamy kalendarium najważniejszych wydarzeń na świecie w 2022 roku.
Styczeń
1 – Weszła w życie umowa o wolnym handlu (RCEP) między Chinami, Japonią, Koreą Płd., Australią, Nową Zelandią, Indonezją, Tajlandią, Singapurem, Malezją, Filipinami, Wietnamem, Birmą, Kambodżą, Laosem i Brunei. Jest to największa na świecie umowa handlowa pod względem PKB, docelowo obejmująca ponad 2 miliardy ludzi, czyli ok. 30 proc. światowej populacji.
6 – Po kilkudniowych masowych protestach w całym Kazachstanie z powodu podwyżek i sytuacji politycznej na jego terytorium wkroczyły wojska Organizacji Układu o Bezpieczeństwie Zbiorowym w celu ustabilizowania sytuacji. W trakcie protestów zginęło ponad 200 osób.
10 – W USA przeprowadzono pierwszy na świecie udany przeszczep serca od świni.
23 – Na skutek burzy tropikalnej na Madagaskarze, w Malawi i Mozambiku zginęło 115 osób.
24 – Zbuntowana armia Burkina Faso usunęła z urzędu prezydenta Rocha Kabore’a, zawiesiła konstytucję, rozwiązała rząd i parlament oraz zamknęła granice.
27 – Demokratyczna socjalistka Xiomara Castro objęła urząd jako pierwsza kobieta w historii na stanowisku prezydenta Hondurasu.
28 – Na całym świecie podano 10 miliardów dawek szczepionek przeciwko Covid-19.
29 – Prezydent Włoch Sergio Mattarella został wybrany przez parlament i delegatów z regionów na drugą kadencję.
31 – Partia Socjalistyczna premiera Antonio Costy wygrała w wyborach do jednoizbowego parlamentu Portugalii.
Luty
4-20 – W Pekinie odbyły się Zimowe Igrzyska Olimpijskie. Pekin jest pierwszym miastem, które było gospodarzem zarówno letnich jak i zimowych igrzysk.
5 – AFRYKA WSCH. – Cyklon Batsirai niosący ze sobą wichury i ulewne deszcze zabił 123 osoby na Madagaskarze, Mauritiusie i francuskie terytorium zamorskie Reunion.
13 – Zgromadzenie Federalne wybrało urzędującego prezydenta Niemiec Franka-Waltera Steinmeiera na drugą kadencję.
21 – Prezydent Rosji Władimir Putin podpisał dekret o uznaniu separatystycznych Donieckiej i Ługańskiej Republiki Ludowej w Donbasie.
24 – Prezydent Rosji Władimir Putin wydał rozkaz przeprowadzenia specjalnej operacji wojskowej w Donbasie, której celem miała być „demilitaryzacja i denazyfikacja Ukrainy”. Wojska rosyjskie rozpoczęły inwazję na pełną skalę, atakując terytorium Ukrainy od północy, wschodu i południa.
24 – Prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski ogłosił stan wojenny, zerwał stosunki dyplomatyczne z Rosją i podpisał dekret o powszechnej mobilizacji wszystkich ukraińskich mężczyzn w wieku od 18 do 60 lat.
25 – Wojska rosyjskie przejęły kontrolę nad elektrownią atomową w Czarnobylu, biorąc jej pracowników za zakładników.
28 – Prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski podpisał wniosek o członkostwo Ukrainy w Unii
Europejskiej.
Marzec
1 – 65-kilometrowy rosyjski konwój wojskowy posuwał się w kierunku stolicy Ukrainy, ostatecznie niezdobytego Kijowa.
2 – Wojska rosyjskie zdobyły Chersoń oraz największą elektrownię jądrową w Europie, Zaporoże.
2 – Weszły w życie sankcje wykluczające niektóre rosyjskie banki z systemu SWIFT. W ciągu następnych miesięcy sankcje UE objęły m.in. rosyjskie i białoruskie sektory: finansowy, energetyczny i obronny. Zamrożeniem aktywów i zakazem podróży objęto 1386 osób i 171 podmiotów.
3 – Ukraińskie źródła poinformowały o śmierci pod Mariupolem rosyjskiego generała-majora Andrieja Suchowieckiego. Był to pierwszy tak wysoki rangą generał, którego śmierć została potwierdzona. Do końca roku na Ukrainie zginie według różnych źródeł do 13 rosyjskich generałów.
5 – Od początku rosyjskiej inwazji Ukrainę opuściło 1,2 mln uchodźców. W następnych miesiącach całej Europie zarejestrowano prawie 7,9 mln uchodźców z Ukrainy, a około 8 mln osób zostało przesiedlonych wewnątrz kraju.
7 – Liczba ofiar śmiertelnych pandemii Covid-19 na całym świecie przekroczyła liczbę 6 milionów.
9 – W wyborach prezydenckich w Korei Południowej zwyciężył konserwatysta Jun Suk Jeol.
10 – Kandydatka rządzącej na Węgrzech Fideszu Katalin Novak została wybrana przez parlament na stanowisko prezydenta.
11 – Przedstawiciel chilijskiej lewicy Gabriel Boric oficjalnie objął urząd, zostając tym samym najmłodszym prezydentem w historii Chile.
15 – Prezydenci Polski, Czech i Słowenii byli pierwszymi zachodnimi przywódcami, którzy odbyli wizytę na Ukrainie.
16 – Siły rosyjskie zbombardowały teatr w Mariupolu, zabijając co najmniej 300 ukrywających się tam cywilów. Według Biura Wysokiego Komisarza ONZ ds. Praw Człowieka (OHCHR) do końca roku w trakcie rosyjskiej inwazji zginie ponad 6,8 tys. cywilów, a niemal 11 tys. zostało rannych. Większość ofiar zginie w wyniku ostrzału rakietowego i ciężkiej artylerii. Faktyczna liczba ofiar jest znacznie wyższa, ponieważ intensywne walki opóźniają tworzenie raportów, według władz Ukrainy ofiar cywilnych może być ponad 33 tys.
31 – Zakończyła się przełożona o rok z powodu pandemii koronawirusa Wystawa Światowa Expo 2020 w Dubaju.
Kwiecień
2 – Władze Ukrainy ogłosiły, że cały obwód kijowski jest wolny od rosyjskich okupantów, co zakończyło formalnie trwającą od początku inwazji bitwę o Kijów.
2 – Po wycofaniu się rosyjskiego wojska z Buczy, dziennikarze i obserwatorzy praw człowieka udokumentowali masowe groby i ciała cywilów pozostawione na ulicach, w piwnicach lub na podwórkach. Z około 1000 ciał cywilów znalezionych w Buczy i jej najbliższej okolicy, ponad 650 zostało zabitych kulami lub odłamkami pocisków, a wielu innych zmarło m.in. z głodu, zimna i braku lekarstw.
3 – W węgierskich wyborach parlamentarnych zwycięstwo odniósł rządzący dotychczas sojusz partii Fidesz i Chrześcijańsko-Demokratycznej Partii Ludowej.
4 – Prezydent USA Joe Biden zaapelował o przeprowadzenie proces w sprawie rosyjskich zbrodni wojennych na Ukrainie i ponownie nazwał Putina zbrodniarzem wojennym.
8 – Ponad 50 osób zginęło, a 110 zostało rannych w wyniku ataku amunicją kasetową na stację kolejową w ukraińskim Kramatorsku, gdzie chronili się cywile. W trakcie wojny Rosjanie stosują zabronione przez konwencję genewską bomby kasetowe i broń hipersoniczną.
11 – Zgromadzenie Narodowe Pakistanu wybrało przywódcę opozycji Shehbaza Sharifa na premiera po tym, jak Imran Khan został usunięty ze stanowiska w następstwie wniosku o wotum nieufności dwa dni wcześniej.
13 – Liczba zachorowań na Covid-19 przekroczyła 500 milionów na całym świecie.
14 – Flagowy okręt rosyjskiej marynarki wojennej krążownik rakietowy Moskwa zatonął na Morzu Czarnym po eksplozji i pożarze na pokładzie w wyniku uderzenia dwiema ukraińskimi rakietami przeciwokrętowymi Neptun.
18 – Rosja rozpoczęła ofensywę na wschodzie kraju mającą na celu przejęcie całego obwodu donieckiego i ługańskiego, co zwane jest również jako bitwa o Donbas.
21 – Oblężony od początku wojny Mariupol został zdobyty przez Rosjan z wyjątkiem huty Azowstal, będącej ostatnim punktem ukraińskiej obrony w mieście.
24 – Ubiegający się o reelekcję prezydent Francji Emmanuel Macron zwyciężył w drugiej turze wyborów prezydenckich, pokonując Marine Le-Pen.
Maj
6 – W Londynie zgłoszono pierwszy przypadek wirusa małpiej ospy poza zachodnią Afryką. W ciągu kilku tygodni wirus dotarł do ponad 20, a do końca roku do ponad 100 krajów na całym świecie.
9 – Premier Sri Lanki Mahinda Rajapaksa złożył rezygnację w wyniku antyrządowych demonstracji wywołanych wielkim kryzysem gospodarczym.
13 – Prezydentem Zjednoczonych Emiratów Arabskich został Mohammed bin Zajed al-Nahjan, brat zmarłego dzień wcześniej prezydenta Chalify bin Zajeda.
16 – Prezydent Macron mianował mianował dotychczasową minister pracy Elisabeth Borne na premier Francji po dymisji Jeana Castexa.
17 – Z kombinatu metalurgicznego Azowstal, ostatniego bastionu oporu ukraińskich obrońców Mariupola, ewakuowano ponad 260 żołnierzy.
18 – Ambasadorzy Finlandii i Szwecji przy NATO oficjalnie przekazali wnioski swych państw o dołączenie do Sojuszu Północnoatlantyckiego.
19 – Senat USA przegłosował pakiet pomocy dla Ukrainy w wysokości 39,8 mld dolarów.
Czerwiec
1 – Prezydent USA Joe Biden poinformował o zatwierdzeniu kolejnego pakietu pomocy wojskowej dla Ukrainy, zawierającego m.in. system artylerii rakietowej HIMARS o zasięgu zasięg ok. 80 kilometrów.
14 – W wyniku trwających w Pakistanie do października powodzi zginęło ponad 1,7 tys. osób, a ponad 2 mln pozostało bez dachu nad głową.
20 – Gustavo Petro został wybrany na nowego prezydenta Kolumbii. To pierwsza wygrana kandydata Lewicy w wyborach prezydenckich w historii kraju, który od dziesięcioleci był rządzony przez ugrupowania umiarkowane i konserwatywne.
22 – W prowincji Paktika w Afganistanie wskutek trzesięnia ziemi o magnitudzie dochodzącej do 6,2 zginęło ponad 1,1 tys. osób.
23 – Komisja Europejska przyznała Mołdawii i Ukrainie statusu państw kandydujących do Unii Europejskiej.
24 – Sąd Najwyższy orzekł, że Konstytucja Stanów Zjednoczonych nie gwarantuje prawa do aborcji, a kwestia jej regulacji leży w gestii władz stanowych i tym samym zniósł wyrok z 1973 roku w sprawie Roe przeciwko Wade.
Lipiec
5 – Rozpoczął się proces ratyfikacji członkostwa Szwecji i Finlandii w Sojuszu Północnoatlantyckim.
17 – Prezydent Wołodymyr Zełenski poinformował, że Rosja wystrzeliła ponad 3 tys. pocisków manewrujących przeciwko Ukrainie.
22 – Przedstawiciele Ukrainy i Rosji podpisali z Turcją i ONZ osobne umowy odblokowujące eksport ukraińskiego zboża przez porty Morza Czarnego.
29 – 53 ukraińskich jeńców wojennych w rosyjskim tzw. obozie filtracyjnym w Ołeniwce na wschodzie Ukrainy zostało zabitych w wyniku ataku rosyjskiego.
Sierpień
4 – Chiny przeprowadziły największe w historii ćwiczenia wojskowe wokół Tajwanu w odpowiedzi na wizytę spikerki amerykańskiej Izby Reprezentantów Nancy Pelosi. Była to wizyta najwyższej rangi urzędnika USA na Tajwanie od lat 90.
12 – Salman Rushdie, brytyjski pisarz mieszkający w Nowym Jorku, który miał wygłosić wykład o wolności artystycznej w Chautauqua Institution, został zaatakowany nożem przez 24-letniego Hadiego Matara z Fairview w New Jersey. Rushdie, autor „Szatańskich wersetów”, 33 lata wcześniej, 14 lutego 1989 r., został przez ówczesnego przywódcę Iranu Ruhollaha Chomejniego skazany na śmierć.
20 – Daria Dugina, córka znanego rosyjskiego ultranacjonalisty Aleksandra Dugina, zginęła w wybuchu samochodu-pułapki pod Moskwą, co mogło być zamachem na jej ojca. Władze Ukrainy zaprzeczyły odpowiedzialności za zamach.
30 – Po długiej chorobie zmarł Michaił Gorbaczow, sekretarz generalny Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego, a także pierwszy i jedyny prezydent ZSRR i laureat Pokojowej Nagrody Nobla za zakończenie zimnej wojny i otwarcie Rosji drogi do demokratyzacji.
Wrzesień
6 – Rozpoczęła się kontrofensywa sił ukraińskich, w wyniku której odzyskano ponad 12 tys. kilometrów kwadratowych w obwodzie charkowskim.
6 – Liderka rządzącej w Wielkiej Brytanii Partii Konserwatywnej Liz Truss została nową premier, zastępując w tej roli Borisa Johnsona, który niespełna godzinę wcześniej podał się do dymisji.
8 – Zmarła 96-letnia królowa Elżbieta II, zasiadająca na tronie od 1952 roku. Nowym królem został jej syn książę Walii Karol jako Karol III.
11 – Liberalno-konserwatywna Umiarkowana Partia Koalicyjna zwyciężyła w wyborach parlamentarnych w Szwecji.
12 – W walkach z Azerbejdżanem w ciągu kilku tygodni zginęło ponad 100 armeńskich i 70 azerskich żołnierzy.
14 – W walkach na granicy Kirgistanu z Tadżykistanem zginęło ponad 100 osób.
16 – Po śmierci 21-letniej Mahsy Amini, aresztowanej za brak właściwego nakrycia głowy, w Iranie wybuchły trwające do końca roku protesty pod hasłem „Kobiety, życie, wolność”. Zginęło dotychczas niemal 500 protestujących, a ponad 18 tys. zostało zatrzymanych.
23 – Rozpoczęły się nieuznane przez społeczność międzynarodową tzw. referenda w tzw. Donieckiej Republice Ludowej, Ługańskiej Republice Ludowej oraz okupowanych częściach obwodu zaporoskiego i chersońskiego ws. przystąpienia do Rosji.
25 – Blok centroprawicy wygrał włoskie wybory parlamentarne, a najwięcej głosów zdobyła skrajnie prawicowa partia Bracia Włosi.
30 – Putin ogłosił włączenie tzw. Donieckiej i Ługańskiej Republiki Ludowej, a także obwodów chersońskiego i zaporoskiego w skład Federacji Rosyjskiej.
30 – W drugim w br. zamachu stanu w Burkina Faso kapitan armii Ibrahim Traore odsunął od władzy dotychczasowego przywódcę kraju płk. Paula-Henri Damibę i rozwiązał rząd.
Październik
2 – 131 osób zginęło, a ponad 500 zostało rannych w zamieszkach po meczu piłkarskim w mieście Malang w prowincji Jawa w Indonezji.
8 – Na moście łączącym anektowany Krym z terytorium Rosji doszło do eksplozji, która zniszczyła część mostu drogowego i spowodowała zawalenie jednego przęsła. Według mediów ukraińskich była to operacja specjalna Służby Bezpieczeństwa Ukrainy (SBU).
22 – Giorgia Meloni została zaprzysiężona na urząd premiera Włoch. Jest to pierwsza w historii kobieta na stanowisku szefa włoskiego rządu.
23 – Na kongresie Komunistycznej Partii Chin Xi Jinping został po raz trzeci wybrany na sekretarza generalnego.
25 – Po tym jak 5 dni wcześniej Liz Truss złożyła rezygnację z funkcji premiera Wielkiej Brytanii, urząd ten objął Rishi Sunak.
28 – Uważany za najbogatszego człowieka świata Elon Musk zakończył warte 44 mld dolarów przejęcie Twittera.
29 – Co najmniej 158 osób zginęło, a niemal 200 zostało rannych podczas zabawy z okazji Halloween w Seulu, stolicy Korei Południowej.
30 – Luiz Inacio Lula da Silva z Partii Pracujących pokonał w drugiej turze wyborów prezydenckich urzędującego prawicowego prezydenta Jaira Messiasa Bolsonaro.
30 – 141 osób zginęło w wyniku zawalenia się wiszącego mostu na rzece Machhu w mieście Morbi w stanie Gudźarat w Indiach.
Listopad
1 – Wybory parlamentarne w Danii wygrała Partia Socjaldemokratyczna urzędującej premier Mette Frederiksen. Jednak niestety nie udało się jej uzyskać większości potrzebnej do samodzielnych rządów.
1 – W wyborach parlamentarnych w Izraelu zwyciężył blok partii prawicowych, skrajnie nacjonalistycznych i religijnych.
6-18 – W Szarm el-Szejk w Egibicie odbyła się ONZ-owska konferencja klimatyczna.
15 – Według ONZ liczba mieszkańców Ziemi przekroczyła 8 miliardów.
23 – Parlament Europejski przyjął rezolucję uznającą Rosję za państwo sponsorujące terroryzm.
Grudzień
2 – Doradca prezydenta Ukrainy Mychajło Podolak podał, że od 10 do 13 tys. ukraińskich żołnierzy zginęło od początku rosyjskiej inwazji.
7 – Kongres Peru odwołał prezydenta Pedro Castillo za planowanie zamachu stanu przez rozwiązanie Kongresu.
12 – Nowo zaprzysiężona prezydent Peru Dina Boluarte ogłosiła stan wyjątkowy w całym kraju w związku z zamieszkami wywołanymi odwołaniem z urzędu Pedro Castillo.
14 – Socjaldemokratyczna premier Danii Mette Frederiksen poinformowała o utworzeniu nowego rząd z centroprawicową Duńską Partią Liberalną oraz centrową partią Umiarkowani.
19 – Podczas konferencji ONZ w sprawie bioróżnorodności (COP15) osiągnięto porozumienie zobowiązujące do ochrony 30 proc. szczególnie ważnej z punktu widzenia bioróżnorodności powierzchni lądowej i morskiej.
21 – Podczas pierwszej zagranicznej podróży od rozpoczęcia rosyjskiej inwazji 24 lutego prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski spotkał się z prezydentem USA Joe Bidenem i wygłosił przemówienie przed połączonymi izbami Kongresu.
Przyszły rok
Przywrócenie pokoju na kontynencie, pomoc gospodarkom w odbudowie, zapewnienie odpowiednich i przystępnych cenowo dostaw energii – to główne cele Europy na nadchodzący rok. Teraz bardziej niż kiedykolwiek konieczne są działania w w celu osiągnięcia stabilności i dobrobytu obywateli.
Nie można powiedzieć, kiedy i jak zakończy się wojna na Ukrainie, wiadomo jednak, że dyplomacja musi odegrać w przyszłym roku aktywną rolę, jeśli ma zostać osiągnięty pokój.
JM/PAP
