Materiał partnerski
Chińczycy zaczęli poznawać polską literaturę w 1907 roku. Wtedy to znany chiński pisarz Lu Xun w eseju „O utworach poetyckich Mara” opisał utwory trzech polskich wieszczów: Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego oraz Zygmunta Krasińskiego.
W tym samym okresie młodszy brat Lu Xuna, również wybitny pisarz, Zhou Zuoren po raz pierwszy w historii dokonał przekładu polskich utworów literackich na język chiński, jednak nie bezpośrednio z języka polskiego. Zhou Zuoren i Lun Xun wydali wspólnie dwa tomy zatytułowane „Wybór nowel zagranicznych”. W pierwszym tomie zamieszczono dwa utwory Henryka Sienkiewicza, a w drugim jeszcze jeden utwór tego pisarza. Liczba utworów zamieszczonych w tych dwóch niewielkich tomach w nie była duża. Składały się na nie: jeden utwór brytyjski, jeden francuski, jeden amerykański, siedem rosyjskich, dwa czeskie, jeden fiński oraz trzy polskie. Wynika z tego, że Zhou Zuoren przywiązywał dużą wagę do polskiej literatury. Niemniej jednak nie wzbudziła ona wówczas dużego zainteresowania innych chińskich pisarzy i uczonych.
Popularyzacja polskiej literatury
Dopiero w późniejszych latach, w roku 1918, kiedy w całych Chinach rozwinął się ruch „Nowej Kultury”, większa liczba chińskich pisarzy i uczonych, m.in. Mao Dun, Wang Luyan, Shi Zhecun, Li Jiye i Geng Shizhi, zwróciła większą uwagę na polską literaturę i podjęła prace nad przekładem polskich utworów literackich. Dzięki temu, w latach 20-tych i 30-tych XX wieku na język chiński przetłumaczono większą liczbę polskich utworów, chociaż nie były to przekłady bezpośrednio z języka polskiego, lecz z angielskiego, francuskiego oraz rosyjskiego.
Po powstaniu nowych Chin, czyli Chińskiej Republiki Ludowej, w 1949 roku chińscy tłumacze i pisarze kontynuowali prace nad przekładami polskiej literatury, głównie powieści i utworów poetyckich, a także kilku dramatów. Według przeprowadzonych badań, ponad 70 proc. polskich utworów przetłumaczonych na język chiński w latach 1949-1977 to powieści, utwory poetyckie stanowiły zaś 20 proc. Jeśli chodzi o dramaty, w tym okresie przekładano przede wszystkim utwory Leona Kruczkowskiego, zwłaszcza te o wymowie antyfaszystowskiej.
W latach 50-tych Li Jianwu, Feng Junyu, Li Jiashan, Fu Peiyan przetłumaczyli wiele dramatów Leona Kruczkowskiego, ale również nie było to przekłady bezpośrednie z języka polskiego. Na przykład Li Jianwu i Feng Junyue tłumaczyli dramaty Kruczkowskiego wydane po francusku. W latach 1949-1977 opublikowano w Chinach ogółem przekłady 54 polskich utworów literackich. W tamtym okresie tłumaczono głównie dzieła najwybitniejszych polskich pisarzy, m.in Henryka Sienkiewicza, Władysława Reymonta, Elizy Orzeszkowej oraz Adama Mickiewicza. Wśród utworów dramatycznych dominowały dzieła Leona Kruczkowskiego.
W 1955 roku opublikowano chiński przekład „Pana Tadeusza” dokonany przez Sun Yong z tłumaczenia angielskiego. W roku 1958 opublikowano także „Wybrane wiersze Adama Mickiewicza” przetłumaczone wspólnie przez Sun Yong i Jing Xing. Poza utworami poetyckimi, w 1951 roku opublikowano w Chinach jedną z najsłynniejszych powieści Henryka Sienkiewicza „Quo Vadis”, którą przetłumaczył na chiński Fei Mingjun. W 1959 roku Wu Yan przetłumaczył najsłynniejsze dzieło Władysława Reymonta – „Chłopów”. W 1959 roku Jin Xixia przetłumaczył zaś „Martę” Elizy Orzeszkowej.
W latach 60-tych i 70-tych, ze względu na Rewolucję Kulturalną oraz pogorszenie się stosunków między Chinami a Polską, prace nad przekładami polskich utworów literackich zostały praktycznie przerwane. Dopiero po zakończeniu Rewolucji Kulturalnej podjęto w Chinach na nowo publikację polskich utworów literackich. W 1978 roku opublikowano powieść Henryka Sienkiewicza „Krzyżacy”.
Nowa era polskiej literatury w Chinach
Można powiedzieć, że po roku 1978 rozpoczęła się nowa era przekładów polskiej literatury na język chiński. W Chinach zakończyła się bowiem wtedy Rewolucja Kulturalna. Rozpoczęto też w tym czasie publikację polskich utworów przekładanych bezpośrednio z języka polskiego. W rzeczywistości już nieco wcześniej, bo w roku 1976, opublikowano w Chinach pierwszy wiersz Adama Mickiewicza przełożony z polskiego oryginału. Wiersz ten został przetłumaczony przez Yi Lijun występującą pod pseudonimem Han Yi.
W latach 1978-1999 w Chinach opublikowano ogółem ponad 70 przekładów polskich utworów literackich. W tym okresie z jednej strony wznawiano wiele wcześniej przetłumaczonych polskich utworów, a z drugiej przekładano kolejne dzieła najważniejszych polskich pisarzy. Chińscy tłumacze zajmowali się coraz szerzej przekładem polskich utworów bezpośrednio z języka polskiego.
W 1980 roku opublikowano powieść Henryka Sienkiewicza „Ogniem i mieczem” w przekładzie Mei Rukai. W latach 1982 i 1983 roku ukazał się natomiast w trzech tomach inny ważny utwór Sienkiewicza – „Potop”. W 1979 roku opublikowano powieść „Nad Niemnem” autorstwa Elizy Orzeszkowej, której tłumaczem był Shi Yousong. Poza tym w tym okresie w Chinach zwrócono uwagę na utwory innego polskiego pisarza, a mianowicie Stefana Żeromskiego. W 1982 roku opublikowano „Wybrane utwory Stefana Żeromskiego” przetłumaczone przez Yang Hua. W 1983 roku ukazała się natomiast przetłumaczona przez Hua Junhao i Gao Yunqi „Wierna Rzeka”.
W tym okresie chińscy uczeni, którzy studiowali w Polsce i znali język polski, także zajmowali się przekładem polskich utworów. Część z nich była już wcześniej tłumaczona na język chiński, ale nie bezpośrednio z języka polskiego. Na przykład prof. Yi Lijun i prof. Zhang Zhenhui ponownie przetłumaczyli ważne utwory Henryka Sienkiewicza: „Ogniem i mieczem”, „Potop” oraz „Krzyżacy”, jak również „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza. Lin Hongliang przetłumaczył z języka polskiego „Quo Vadis”. Poza tym w 1984 roku opublikowano powieść Stanisława Reymonta „Ziemia obiecana” przetłumaczoną przez Zhang Zhenhui i Yang Deyou, a w roku 1992 „Wybór wierszy polskich z XX wieku”. Innym ważnym utworem była „Sława i chwała” Jarosława Iwaszkiewicza, przełożona dzięki wspólnym wysiłkom Yi Lijun i Pei Yuanying.
Z przeprowadzonych badań wynika, że od pierwszych przekładów polskich utworów literackich na język chiński, niezależnie od tego, czy przekładów dokonywano z innych języków, czy bezpośrednio z oryginału, chińscy tłumacze bardzo interesowali się dziełami wielkich polskich klasyków i przywiązywali dużą wagę do ich patriotycznej wymowy.
Jednak w ostatnich latach sytuacja ta uległa zmianie. Chińscy tłumacze zaczęli przekładać m.in. utwory Wisławy Szymborskiej, Czesława Miłosza, czy „Prawiek i inne czasy” Olgi Tokarczuk. Chiny zmieniły się i nadal się będą zmieniać. W przyszłości na język chiński przełożonych zostanie z pewnością więcej różnorodnych polskich utworów literackich.
