Janina Katz, urodziła się w 1939 r. w Krakowie, zmarła w 2013r. w Kopenhadze, była pisarką, poetką, tłumaczką, żydowskiego pochodzenia, która na fali wydarzeń marcowych 1968 roku wyemigrowała do Danii. Napisała tam po duńsku m.in. pięć powieści, dwanaście tomików wierszy, książkę dla dzieci, nadto po polsku dwa tomiki wierszy wydane w Krakowie.
Przetłumaczyła na język duński dzieła Wisławy Szymborskiej, Zbigniewa Herberta, Czesława Miłosza, Tadeusza Różewicza czy Sławomira Mrożka. Publikowała m.in. w paryskiej „Kulturze”, miesięcznikach „Odra” i „Znak”. W 1997 r. za działalność translatorską otrzymała medal „Zasłużony dla kultury polskiej”.
W Polsce, dzięki tłumaczeniom Bogusławy Sochańskiej (laureatce m.in. Nagrody Literackiej Gdynia 2019), są już znane jej powieści „Moje życie barbarzyńcy”(2006), „Pucka”(2008), „Opowieści dla Abrama”(2010), wybór wierszy z tomików pisanych po duńsku „Powrót do jabłek”(2011). Teraz do rąk polskich czytelników trafia kolejna powieść „Chłopiec z tamtych lat”, która opowiada o losach polsko-żydowskich emigrantów, którzy próbują układać sobie życie na Zachodzie, po opuszczeniu Polski w rezultacie pomarcowej nagonki.
Jak wynika z noty wydawniczej główna bohaterka Ania Kon, była wychowywana przez surową ciotkę Lidię, która nie chce opowiadać ani o losie rodziny w czasie wojny ani o tym, jak obie przeżyły Holocaust. Ania ostatecznie osiada w Kopenhadze, gdzie mieszka Joachim, przyjaciel z młodzieńczych lat. Każde z nich inaczej przeżywa emigrację i problemy z tym związane.
Joachim założył rodzinę, odcina się od swoich kulturowych korzeni i próbuje stać się Duńczykiem. Anna świadomie pozostaje outsiderką, niejako przez szybę obserwując duńską rzeczywistość, a doświadczenia utwierdzają w przekonaniu, że będąc emigrantem, zawsze pozostaje się outsiderem. W miarę upływu czasu odczuwa coraz intensywniejszą potrzebę znalezienia odpowiedzi na dręczące ją pytania o przeszłość własną i jej wymordowanej podczas Zagłady rodziny. Anna, Joachim,
Lidia to nie jedyni bohaterowie tej smutnej powieści. Poznajemy też dentystę Markowskiego, wychowującego samotnie siostrzeńca Henia, przyjaciela z dzieciństwa małej Ani, którzy w 1957 r. emigrują do Izraela, przyjaciół i znajomych Anny, których spotkała na emigracji.
W tej powieści powracają wątki charakterystyczne dla całej twórczości Janiny Katz, mianowicie problem relacji rodzinnych dziecka Holocaustu wychowywanego przez jedynego ocalałego członka rodziny, nigdy do końca niespełnione pragnienie miłości i dojmująca samotność, wątki nasycone niewątpliwie składnikami autobiograficznymi. Niezależnie od tematyki, proza Janiny Katz odznacza się dużymi walorami czytelniczymi, jest klarowna, mięsista. Nie jest to przy tym proza kreacyjna, oparta na fikcji, raczej wspomnieniowy reportaż z życia, „życiopisanie”.
Janina Katz – „Chłopiec z tamtych lat”, przekł. Bogusława Sochańska, Wyd. Driada, Luboń 2020, str. 271, ISBN 978-83-952131-3-7
