W tym roku Polska spadła w rankingu z grona „umiarkowanych innowatorów” do niższej grupy „wschodzących innowatorów”.
Komisja Europejska opublikowała niedawno Europejski Indeks Innowacji (European Innovation Scoreboard – EIS) 2021, w którym Polska gospodarka zajęła, podobnie jak w ubiegłym roku, dopiero 24. miejsce. Czyli czwarte licząc od końca listy rankingowej.
Indeks publikowany jest po raz dwudziesty przez Komisję Europejską dla wszystkich krajów członkowskich Unii Europejskiej. Raport, w tym oczywiście także Indeks Innowacyjności opracował zespół specjalistów (z Dyrekcji Generalnej Rynku Wewnętrznego, Przemysłu i Przedsiębiorczości Komisji Europejskiej) pod kierownictwem Hugo Hollandersa z Maastricht University.
Indeks 2021 ma charakter złożony (agregatowy) na który składa się tym razem 12 bloków tematycznych i 32 wskaźników oceniających różne aspekty innowacji; każdy z bloków składa się z kolei z 2-3 subindeksów. Sam indeks jest średnią arytmetyczną ważoną wszystkich tych wskaźników, przy czym wagi, które są im przypisane zostały opracowane przez ekspertów z danych dziedzin.
Tegoroczna edycja Indeksu opiera się na zmienionych ramach, które obejmują nowe wskaźniki dotyczące cyfryzacji i zrównoważenia środowiskowego, dzięki czemu tablica wyników jest bardziej aktualna i zgodna z priorytetami politycznymi Unii Europejskiej.
Indeksy dla poszczególnych krajów przyjmują rozmaite wartości przy założeniu, że Indeks średni dla całej Unii Europejskiej wynosi 100 proc. Indeks końcowy to jedna syntetyczna liczba i to stanowi jego urok, bo przy jego pomocy można budować rankingi krajów. Dla analityków zaś ważne są właśnie te bloki i wskaźniki.
Europejski Indeks Innowacyjności publikowany jest corocznie i przedstawia porównawczą ocenę wyników badań naukowych innowacji osiągniętych przez państwa członkowskie UE i wybrane kraje trzecie, oraz słabe i mocne strony krajowych systemów badań naukowych i innowacji. Europejski Indeks Innowacji oraz pełny raport można znaleźć na stronie Komisji Europejskiej.
Tegoroczny Indeks pokazuje, że uzyskane rezultaty nadal poprawiają się w stałym tempie, przy czym postępy te nie są równomierne w poszczególnych krajach. Średnio w skali Unii Europejskiej wyniki w zakresie innowacji w okresie od 2014 r, poprawiły się o 12,5 pkt. proc. Największe postępy (o co najmniej 25 pkt. proc.) uzyskano na Cyprze, Estonii, Grecji, we Włoszech i na Litwie.
Pięć państw uzyskało postęp w przedziale 15 – 25 pkt. proc. i do nich należą Belgia, Chorwacja, Finlandia i Szwecja. W ośmiu krajach wyniki poprawiły się o 10 – 15 pkt. proc. Do nich należą: Austria, Czechy, Niemcy, Łotwa, Malta, Niderlandy, Polska i Hiszpania. Pozostałe 10 krajów uzyskało postęp poniżej 10 pkt. proc.
Według raportu Komisji Europejskiej nadal postępował proces konwergencji, polegający na tym, że kraje o słabszych wynikach rozwijają się szybciej niż kraje osiągające lepsze wyniki. Komisja Europejska stwierdza także w swym Raporcie o Innowacjach, że na poziomie globalnym odnotowuje się przewagę UE nad Chinami, Brazylią, Rosją, RPA i Indiami (czyli krajami wchodzącymi do ugrupowania BRICS), ale jednocześnie gorsze wyniki względem USA, Korei Południowej, Kanady, Australii i Japonii.
W latach 2014 – 2020 Chiny doganiały jednak UE w tempie pięciokrotnie przewyższającym tempo wzrostu innowacyjności w Unii. Prognozy wskazują zaś, że Chiny zmniejszą tę lukę jeszcze bardziej i prawdopodobnie dogonią USA, jeśli utrzymają się obecne tendencje.
Państwa biorące udział w rankingu innowacyjności klasyfikowane są w oparciu o średnią wyników i zaliczane do jednej z czterech grup. Liderzy innowacji (Innovation Leaders) w UE to w Indeksie 2021: Szwecja, Finlandia, Dania i Belgia, których wyniki w zakresie innowacji ukształtowały się znacznie powyżej średniej UE. Do grupy silnych innowatorów (Strong Innovators) zaliczono: Niderlandy, Niemcy, Luksemburg, Austrię, Estonię, Francję i Irlandie.
Polskę w ubiegłym roku zaliczano do grupy 13 krajów, których wyniki plasują się nieco poniżej średniej UE, czyli do umiarkowanych innowatorów (Moderate Innovators). Niestety w 2021 r. Polska spadla do niższej grupy Emerging Innovators (wschodzący innowatorzy) , do której zaliczono także Chorwację, Węgry, Łotwę, Słowację, Bułgarię i Rumunię. W sumie do tej ostatniej grupy zaliczono siedem krajów.
W 2013 r. także zajmowaliśmy 24. miejsce (a formalnie 25. gdyż Wielka Brytania nas wtedy też wyprzedzała a była jeszcze członkiem UE) i od tego roku stoimy niestety w rankingu na tym samym miejscu.
W niektórych dziedzinach objętych badaniem w ramach Indeksu osiągamy wyniki powyżej średniej UE. Do nich należą: liczba osób z wyższym wykształceniem na 1000 mieszkańców (126,3 proc. i 18 miejsce), środowisko przyjazne innowacjom, wydatki inwestycyjne w przedsiębiorstwach, zatrudnienie w szybko rozwijających się przedsiębiorstwach. Bardzo niskie wyniki notujemy natomiast w zakresie innowatorstwa w małych i średnich przedsiębiorstwach (jesteśmy dopiero na 26 miejscu).
Wartość Indeksu Innowacyjności dla lidera rankingu, czyli Szwecji wynosi 139 proc., a dla Polski: 58,5 proc. I taki jest obecnie nasz dystans do najlepszego – ma ponad dwukrotną przewagę.
Spośród nowych krajów UE przed nami są prawie wszystkie z nich. Bezpośrednio za nami plasują się tylko: Łotwa, Bułgaria i Rumunia.
Gdyby na postęp w dziedzinie innowacji spojrzeć z punktu widzenia regionalnego, to warto podkreślić, że postęp taki od 2014 r. osiągnięto w 225 regionach spośród 240. Najbardziej innowacyjnymi regionami w UE są Sztokholm w Szwecji, Etela-Suomi w Finlandii, Oberbayern w Niemczech, Hovedstaden w Danii oraz Zurych w Szwajcarii.
W Polsce tylko dwa regiony zaliczono do umiarkowanych innowatorów (stołeczny i małopolski). Pozostałe zaliczono do wschodzących innowatorów, w różnym stopniu.
Gdyby sięgnąć do dotyczącego nauki, badań i innowacji w UE za 2020 r., to trzeba podkreślić, że około dwie trzecie wzrostu wydajności w Europie w ostatnich dziesięcioleciach było napędzanych właśnie przez innowacje.
Podstawowemu Indeksowi Innowacyjności towarzyszy dodatkowo tzw. Eco-Innovation Index 2021, w którym zajmujemy 26., czyli przedostatnie, miejsce. Za nami tylko Bułgaria. Liderem w innowacyjności ekologicznej jest Luksemburg, a w kolejności za nim: Finlandia, Austria, Dania, Szwecja, Niemcy, Francja, Hiszpania i Niderlandy.
Europejski Indeks Innowacyjności 2021 (w proc., średnia w UE: 100 proc.)
Czołówka
1 Szwecja 139,0
2 Finlandia 134,5
3 Dania 131,1
4 Belgia 127,5
5 Niderlandy 123,1
Otoczenie Polski
23 Słowacja 63,1
24 Polska 58,5
25 Łotwa 49,6
26 Bułgaria 44,5
27 Rumunia 31,2
