UE zatwierdza pożyczkę dla Ukrainy

Szczyt Rady Europejskiej z 18–19 grudnia poświęcony był szerokiemu spektrum tematów związanych z bezpieczeństwem, finansami i przyszłymi priorytetami Unii Europejskiej. Jednym z kluczowych punktów obrad była sytuacja w Ukrainie, w tym potrzeba zapewnienia jej stabilnego finansowania w latach 2026–2027, ale przywódcy omawiali także kwestie budżetu UE, obronności, rolnictwa oraz uproszczenia regulacji.

Najbardziej konkretną decyzją szczytu było zatwierdzenie pożyczki dla Ukrainy w wysokości 90 mld euro na kolejne dwa lata. Środki te mają zostać pozyskane przez Unię Europejską na rynkach kapitałowych i zabezpieczone budżetem UE, co pozwoli na szybkie uruchomienie finansowania bez konieczności zmiany traktatów lub sięgania po jednomyślne decyzje wszystkich państw członkowskich.

Decyzja ta zapadła w kontekście rosnących potrzeb finansowych Ukrainy oraz niepewności co do dalszego przebiegu wojny. W Brukseli podkreślano, że stabilne finansowanie ma znaczenie nie tylko dla działań wojskowych, ale także dla funkcjonowania państwa, systemu energetycznego, infrastruktury oraz wypłat w sektorze publicznym.

Już przed rozpoczęciem obrad wskazywano, że szczyt będzie testem unijnej wiarygodności. W analizie opublikowanej przed spotkaniem na Trybunie zwracaliśmy uwagę, że bez stabilnego finansowania Ukraina słabnie nie tylko na froncie, ale i przy stole negocjacyjnym. Decyzje podjęte w Brukseli potwierdziły, że ten problem stał się dla UE kwestią strategiczną.

Zgodnie z oficjalnymi materiałami Rady Europejskiej, szczyt rozpoczął się od rozmowy przywódców z prezydentem Ukrainy Wołodymyrem Zełenskim oraz wymiany poglądów na temat bieżącej sytuacji militarnej i finansowej kraju.

Pożyczka dla Ukrainy jako instrument pomostowy

Jak poinformował przewodniczący Rady Europejskiej António Costa, decyzja o pożyczce zapadła po nocnych negocjacjach. „Mamy umowę. Zobowiązaliśmy się i dostarczyliśmy” – napisał w mediach społecznościowych. W trakcie konferencji prasowej podkreślał, że instrument ten ma charakter pilny i przejściowy.

Pożyczka będzie zabezpieczona budżetem UE, a jej spłata przez Ukrainę nastąpi wyłącznie w przypadku uzyskania reparacji wojennych od Rosji. Do tego czasu zamrożone rosyjskie aktywa pozostaną zimmobilizowane, a Unia zachowa prawo do ich wykorzystania w przyszłości, zgodnie z prawem UE i prawem międzynarodowym.

Według szacunków Komisji Europejskiej Ukraina potrzebuje co najmniej 135 mld euro dodatkowego finansowania w latach 2026–2027. Pożyczka dla Ukrainy w wysokości 90 mld euro ma pokryć znaczną część tej luki i zapewnić państwu zdolność do dalszego funkcjonowania w warunkach wojny.

Środki mają być przeznaczone zarówno na potrzeby obronne, jak i cywilne – w tym utrzymanie systemu energetycznego, infrastruktury krytycznej oraz podstawowych usług publicznych.

Spór o rosyjskie aktywa i ryzyko prawne

Najbardziej kontrowersyjnym elementem dyskusji była kwestia wykorzystania zamrożonych rosyjskich aktywów państwowych. W Europie znajduje się około 210 mld euro środków rosyjskiego banku centralnego, z czego 185 mld euro ulokowanych jest w belgijskim depozycie Euroclear.

Komisja Europejska rozważała użycie tych aktywów jako zabezpieczenia finansowania, jednak Belgia zgłosiła sprzeciw, wskazując na ryzyko prawne i finansowe. Rosyjski bank centralny zapowiedział już dochodzenie odszkodowań wobec europejskich instytucji finansowych, co dodatkowo skomplikowało rozmowy.

Premier Belgii Bart De Wever argumentował, że przyjęte rozwiązanie pozwoliło uniknąć „chaosu i podziałów” w Unii. Kanclerz Niemiec Friedrich Merz zaznaczył natomiast, że choć forsował mechanizm oparty na rosyjskich aktywach, to obecna decyzja i tak wysyła „jasny sygnał” do Moskwy.

Polski premier Donald Tusk określił spór jako wybór między „pieniędzmi dziś a krwią jutro”, wskazując na pilny charakter potrzeb Ukrainy i ograniczenia czasowe w przygotowaniu bardziej złożonych instrumentów prawnych.

Jedność polityczna i formuła wzmocnionej współpracy

Pożyczka została przyjęta w formule wzmocnionej współpracy, co oznacza, że nie wpływa na zobowiązania finansowe Węgier, Słowacji i Czech. Dokument uzyskał jednak poparcie 25 szefów państw lub rządów, co umożliwiło uruchomienie instrumentu bez jednomyślności.

W konkluzjach szczytu podkreślono, że prace nad tzw. pożyczką reparacyjną – opartą na zimmobilizowanych aktywach Rosji – będą kontynuowane przez Komisję Europejską i Parlament Europejski. Obecna decyzja ma charakter pomostowy.

Rada Europejska ponownie potwierdziła swoje poparcie dla suwerenności Ukrainy, jej integralności terytorialnej oraz drogi do członkostwa w UE, podkreślając, że o żadnym porozumieniu pokojowym nie można decydować bez udziału Kijowa.

Wskazano również na konieczność dalszego zwiększania wsparcia wojskowego, w tym w zakresie obrony powietrznej, amunicji oraz rozwoju europejskiego i ukraińskiego przemysłu obronnego.

Długoterminowe priorytety UE

Równolegle do decyzji dotyczących Ukrainy przywódcy UE prowadzili rozmowy nad długofalowymi priorytetami Unii, w tym nad przyszłymi wieloletnimi ramami finansowymi UE po 2027 roku. Dyskusja dotyczyła skali i struktury nowego budżetu, który ma pogodzić rosnące wydatki na bezpieczeństwo i obronność z finansowaniem polityki spójności, rolnictwa, transformacji energetycznej oraz wsparcia dla państw sąsiedzkich.

W konkluzjach szczytu znalazły się również odniesienia do przyspieszenia prac nad wzmocnieniem europejskiej obronności, w tym rozwoju przemysłu zbrojeniowego i zwiększenia gotowości wojskowej UE do 2030 roku. Przywódcy zgodzili się, że wojna w Ukrainie oraz niestabilność w sąsiedztwie Unii wymuszają trwałe zwiększenie nakładów na bezpieczeństwo, co bezpośrednio wpływa na przyszłe decyzje budżetowe.

Istotnym elementem rozmów pozostawało także rolnictwo. Wskazywano na potrzebę dalszego upraszczania wspólnej polityki rolnej i ograniczania obciążeń administracyjnych, szczególnie dla mniejszych gospodarstw. Temat ten powraca w kontekście protestów rolników w wielu państwach UE oraz presji kosztowej wynikającej z transformacji klimatycznej i sytuacji geopolitycznej.

Na marginesie obrad poruszono również kwestie polityki migracyjnej oraz zarządzania granicami zewnętrznymi UE. Choć nie zapadły w tej sprawie wiążące decyzje, przywódcy sygnalizowali, że migracja – obok bezpieczeństwa i budżetu – pozostanie jednym z kluczowych tematów kolejnych szczytów.

Całość obrad pokazała, że decyzja o finansowaniu Ukrainy została osadzona w szerszym sporze o kierunek integracji europejskiej i zdolność Unii do ponoszenia długoterminowych kosztów bezpieczeństwa w zmieniającym się otoczeniu międzynarodowym.

Czytaj więcej w dziale Świat