Problematyka drugiego tomu szkiców o nowej sytuacji literatury polskiej po 1989 roku skoncentrowana jest wokół pięciu generalnych tematów: rzeczywistości PRL, feminizmu i ruchów LGBT, dyskusji i konfliktu wokół sprawy Jedwabnego, dyskusji i konfliktu wokół katastrofy smoleńskiej oraz roli Kościoła katolickiego w Polsce.
W pierwszym kręgu, autorki (Anna Kowalska, Katarzyna-Nadana-Sokołowska, Anna Sobolewska) zajęły się literaturą (w jednym przypadku filmem dokumentalnym) poświęconą tematycznie PRL w aspekcie codzienności, społecznego awansu, konfliktów społeczno-politycznych, ale także postrzegania tego okresu przez pryzmat nostalgii i mitologizacji.
Krąg drugi szkiców dotyka literatury emancypacyjnej, problemów myśli feministycznej, tożsamości i praw kobiet (z prawem do aborcji na czele), tożsamości i praw mniejszości seksualnych, co pokazane jest poprzez analizę najważniejszych zjawisk literackich podejmujących te kwestie, począwszy od „Absolutnej amnezji” Izabeli Filipiak (1994), głośnej swego czasu powieści, która zapoczątkowała ten nurt.
Przedmiotem analizy w tym zakresie są też „Prawiek i inne czasy” Olgi Tokarczuk, „Nigdy więcej” Katarzyny Grocholi, a nawet proza fantastyczna Andrzeja Sapkowskiego.
Analiza zagadnień związanych ze sprawą jedwabnego i, szerzej, relacji polsko-żydowskich skoncentrowana jest wokół gruntownych omówień (dokonanych przez Tomasza Żukowskiego i Katarzynę Chmielewską) takich tytułów, jak „Sąsiedzi” Jana Tomasza Grossa, „My z Jedwabnego” Anny Bikont, „Nasza klasa” Tadeusza Słobodzianka, a także filmów: dokumentalnych „Sąsiadów” Agnieszki Arnold, „Idy” Pawła Pawlikowskiego, „Pokłosia” Władysława Pasikowskiego.
Katarzyna Buszkowska zajęła się zagadnieniem „pedagogiki wstydu” i „bitwy o pamięć”, która była wyrazem przeciwstawienia „pedagogice wstydu” pedagogiki „dumy narodowej”. Blok tekstów poświęconych obrazowi katastrofy smoleńskiej w aspektach językowych, symbolicznych, retorycznych zawiera analizy m.in. bydgoskiego widowiska teatralnego Pawła Wodzińskiego „Mickiewicz. Dziady. Performance”, w którym, rok po katastrofie, reżyser stworzył, w formie spektaklu żałoby, rozbudowaną metaforę fenomenu, który legł u podstaw zbudowania „religii smoleńskiej”.
Ten temat podjęła Katarzyna Buszkowska, a T. Żukowski, K. Nadana-Sokołowska, Zygmunt Ziątek, Anna Sobolewska, Anna Jakubas, Jerzy Zygmunt Szeja zajęli się analizą „prozy smoleńskiej”, zarówno tej apologetycznej wobec kultu smoleńskiego (n.p. „Oszołomy” Martyny Ochnik), jako i wobec niego krytycznej, jak „Wiwarium” Jarosława Kamińskiego, ale też problematyzującej zagadnienie, jak „Spotkałam kiedyś prawdziwego hipstera” Maryny Miklaszewskiej czy „Fausteria” Wojciecha Szydy. Autorzy przeanalizowali też prace (filmy i książki) o charakterze dokumentacyjnym ( w rozumieniu: dokumentowania opinii i poglądów), zarówno autorstwa dziennikarzy skrajnie zaangażowanych po stronie „kultu smoleńskiego” (Jan Pospieszalski, Ewa Stankiewicz), jak i problematyzujących i traktujących zjawisko w sposób obiektywizujący (n.p. Ewa Ewart czy Anna Ferens).
Zbiór kończy szkic Katarzyny Sokołowskiej-Nadanej, „Debata, której nie było. Kościół katolicki w Polsce”.
Autorka rozpoczyna tekst od podstawowych danych, także statystycznych, obrazujących sytuację Kościoła kat. w Polsce w roku 2017, pokazuje go jako podstawowe „wyobrażenie tożsamościowe”, jego strategię po roku 1956, stosunek do państwa liberalno-demokratycznego i relacje z lewicą, zawłaszczanie przez Kościół, przy wsparciu prawicy, sfery publicznej i omawia ten nurt literatury po 1989 roku, który odnosił się do szeroko rozumianych zagadnień roli, także kulturowo-obyczajowej, Kościoła katolickiego w Polsce, zarówno wobec niego aprobatywnie (m.in. Bronisław Wildstein, Andrzej Horubała), jak również krytycznie i problematyzująco (m.in. Kinga Dunin, Jerzy Sosnowski, Ewa Madeyska, Grażyna Plebanek, Marta Dzido czy Olga Tokarczuk). Szkic Katarzyny Nadanej-Sokołowskiej to bardzo dobry punkt wyjścia do debaty, której brak autorka zasygnalizowała w tytule. Przy czym w ciągu trzech lat, które właśnie upływają od ukazania się tej edycji, tematów do takiej debaty (n.p. tych podjętych w filmach braci Sekielskich) przybyło.
„ Debaty po roku 1989. Literatura w procesach komunikacji w stronę nowej syntezy (2)”, pod red. Maryli Hopfinger, Zygmunta Ziątka i Tomasza Żukowskiego, IBL PAN Wydawnictwo, warszawa 2017, str. 507, ISBN 978-83-65832-31-3
