Do wyborów zostało już mniej niż sto dni (przyjmując, że Pan Prezydent wskaże pierwszy możliwy a dla rządzących korzystny termin).
Na polskiej scenie politycznej mamy, co mamy – zwarcie szeregów i prężenie muskułów po stronie rządzących i tradycyjny bałagan i rozmemłanie po stronie opozycji.
Normalka!
Skoro tak — to spróbujmy, uruchomiwszy wyobraźnię (bo żadnych twardych danych, dotyczących przyszłości nie ma i być nie może), narysować krajobraz polityczny w kraju po wygraniu przez Jarosława Kaczyńskiego i jego ugrupowanie nadchodzących wyborów.
Podkreślę raz jeszcze – to będą symulacje i prognozy, to będzie posługiwanie się różnymi modelami i matrycami pojęciowymi, występującymi we współczesnych naukach społecznych, a nie odwoływanie się do wyników konkretnych badań.
Mówienie o tym, jaka na pewno będzie przyszłość,
nawet ta najbliższa, nie jest możliwe, przyszłość się staje, ona dopiero będzie. „Tu i teraz” jesteśmy osadzeni w „płynnej nowoczesności”, jak nazwał nasze czasy czas jakiś temu, mój profesor Zygmunt Bauman. Mnogość zmiennych, czynników wzajemnie się warunkujących, zdarzeń na świecie — a nie tylko na naszym polskim podwórku — jest tak wielka, że każda próba mówienia z całą pewnością o tym, co będzie polityczną rzeczywistością w Polsce w październiku czy listopadzie 2019, jest nonsensem.
Pamiętając o tych ograniczeniach — możemy jednak, bazując na znajomości tego, co za nami, tego, co władza „dobrej zmiany” zrobiła w latach 2015 -2019, pamiętając wszystkie zdarzenia z okresu 2005 -2007, gdy Jarosław Kaczyński był premierem polskiego rządu, a prezydentem był jego brat-bliźniak Lech Kaczyński, mając w pamięci opracowany tekst nowej konstytucji jaki „wisiał” na stronie PiS-u przed wyborami 2015, a który po wyborach został schowany, pamiętając wszystkie delikty konstytucyjne obecnego rządu i prezydenta, pamiętając wreszcie deklarowane publicznie marzenia Jarosława Kaczyńskiego — o tym, że kiedyś będzie w Warszawie Budapeszt czy Ankara — możemy jednak ze sporym prawdopodobieństwem opowiedzieć, co nas czeka po ewentualnie wygranych przez PiS wyborach do Sejmu i Senatu.
Zacznijmy od modelu sprawowania władzy.
Wszystkie dane wskazują na to, że będziemy mieli w Polsce system wyborczego autorytaryzmu. Władza, zachowując wyborczą fasadę, zapewni sobie nieusuwalność. Wybory odbywane w warunkach pełnego opanowania wszystkich instrumentów prawnych i dysponowania przez rządzącą ekipę państwowymi pieniędzmi, całym budżetem i niekontrolowanym systemem ich wydawania, władza zawsze wygra, żadnych wyborów nie przegra w skali i stopniu takim, żeby to było niepodważalne dla obserwatorów krajowych i zagranicznych. Na straży nieusuwalności rządzących stać będzie Trybunał Konstytucyjny (trybunał Kaczyńskiego), Sąd Najwyższy, Państwowa Komisja Wyborcza. Partie opozycyjne, jeżeli „urosną” ponad założony przez rządzących poziom — zostaną sprowadzone do parteru przez wymiar sprawiedliwości, partyjną prokuraturę i opanowane sądy.
To na teraz.
Na przyszłość (a przypomnę, o jakim wymiarze sprawowania władzy mówił Jarosław Kaczyński – o 20 -30 latach rządów tej ekipy) władza ma możliwość zmiany konstytucji tak, aby wprowadzić w niej zapisy gwarantujące nieusuwalność Prezesa. Tak, jak to jest opisane w statucie jego partii – bo PiS jest partią Kaczyńskiego, wystarczy przeczytać jej statut. Statut napisany przez prezesa.
Z dwóch możliwych wariantów: partii kadrowej i partii masowej, partia rządząca wybierze wariant partii kadrowej, obudowanej masą klientów – ludzi, których praca, stanowiska i pieniądze zależeć będą od notowań partyjnych. To będzie powtórka z historii – system nomenklatury partyjnej obowiązywał w Polsce przez ponad 40 lat. Prezes go dobrze pamięta. System oparty o rządy partii obudowanej armią klientów jest bezpieczniejszy niż partia masowa. W partiach masowych możliwe są bowiem ruchy oddolne, jakieś „struktury poziome”, pojawienie się jakiś trudno kontrolowanych osobników-członków partii. W partii kadrowej wszystko jest łatwiejsze do kontroli – jeden wódz, jedna linia, jeden cel.
Takiej wizji i takiemu modelowi sprawowania władzy
służyć będzie nowa polityka historyczna, nowy model wychowania młodzieży, nowy wzór człowieka – członka wspólnoty narodowej. Członka wspólnoty narodowej, a nie obywatela. Obywatel nie będzie faworytem władzy. Obywatel to termin obcy, zapożyczony, za nim wloką się jakieś prawa człowieka i obywatela. Członek wspólnoty narodowej to „nasz” członek, członek wspólnoty parafialnej, gminnej. Wspólnota budowana na więziach osobowych, takich jak w rodzinie, w małych grupach to podstawa nowego ładu wynikająca z założeń leżących u podstaw państwa PiS.
Dokonując całościowej syntezy celów rządzącej ekipy, opartej na obserwacji dotychczasowych zaszłości, trudno nie zauważyć, że są one dobrą ilustracją modelu tradycyjnego, opisanego przez Ronalda Ingleharta w jego znanej typologii: Tradycyjne, Nowoczesne i Ponowoczesne społeczeństwo, opartego o badania przeprowadzone w 43 różnych krajach. Władza PiS-u, z jego skoncentrowaniem się na wzmacnianiu gospodarki państwowej, tradycyjnych wartościach religijnych i wspólnotowych, realizująca się w oparciu o tradycyjne systemy tak w rodzinie, jak i w lokalnych wspólnotach do państwa włącznie, jest doskonałym przykładem realizacji w praktyce modelu opisywanego przez Ingleharta jako przeszłość, zapóźnienie.
Przechodząc od modeli do polskiej rzeczywistości tu i teraz, stawiam tezę, że po wyborach powstaną warunki do tworzenia się oligarchów — tak, jak to się dzieje na Węgrzech, czy w Turcji (o Rosji nie wspominając). Cztery lata rządów „dobrej zmiany” stworzyły wystarczająco dużą grupę beneficjentów finansowych, którzy za pieniądze uzyskane z pracy w dużych spółkach skarbu państwa i odpraw za odchodzenie z tych stanowisk będą chcieli teraz inwestować w różne formy państwowej własności tak, aby pomnożyć swój majątek. Sprawa majątku premiera Morawieckiego, ukrycie pieniędzy poprzez rozdzielność majątkową ze swoją żoną, jest tu tylko sygnałem zjawiska.
Przyjęte w modelu szkolnictwa zmiany,
postawienie na rozwój wąsko profilowanych szkół zawodowych, dramatyczne obniżenie poziomu kształcenia na poziomie szkół wyższych — zaowocuje spadkiem konkurencyjności polskich pracowników na międzynarodowym rynku pracy. Nie trzeba wielkiej wyobraźni, aby przewidzieć w perspektywie 2030, a zwłaszcza 2050 roku, że polska gospodarka z jej niskim poziomem nowoczesności i innowacyjności spadnie do modelu rzeczywiście tradycyjnego, w którym jako główny projekt społeczny określono przeżycie, a nie maksymalizację wzrostu gospodarczego — jak to jest w modelu nowoczesnym — czy maksymalizację subiektywnego dobrostanu, jak jest to przyjęte dla modeli ponowoczesnych.
Społecznym efektem tych zmian będzie wzrost migracji za pracą młodych wykształconych ludzi do różnych krajów UE i dramatyczne zmiany w strukturze społecznej mieszkańców Polski. To w perspektywie najbliższych dziesięciu lat.
Bazując na modelu Ingleharta
łatwo przewidzieć dalszy wzrost roli i znaczenia kościoła katolickiego w Polsce. Stawiam tezę, że im bardziej światowy kościół katolicki będzie się zmieniał i modernizował, tym bardziej polski będzie pogrążał się w dewocji i obskurantyzmie — przy malejącej ilości aktywnych uczestników kościelnych obrzędów. Ale na najbliższe 10-15 lat starczy mu i wiernych i państwowych pieniędzy, aby mówić, tak jak mówi, o sprawowaniu rządu dusz w Polsce.
W modelu wychowawczym dominować będzie wzór nacjonalistycznego patriotyzmu,wzór żołnierza wyklętego-niezłomnego, wzór obrońcy „naszości-swojskości” przed wrogim, obcym światem. Wrócimy do pojęcia z lat trzydziestych, do wzorca narodowej demokracji – do pojęcia Polak-katolik. Polska będzie przedstawiana jako prawdziwa wyspa pobożności i przywiązania do Kościoła w tym całym lewackim i bezbożnym świecie. Jak trzeba, to i poza władzą Rzymu, jak trzeba, to poza Unią.
Wyjście z Unii Europejskiej jest logicznym rozwinięciem dotychczasowej polityki Prawa i Sprawiedliwości — a to, że większość Polaków jest za Unią, da się zmienić. Wystarczy, że Unia przestanie dawać pieniądze, czy to za łamanie prawa, czy z innych przyczyn. Mając rządowe media — zmienić nastawienie suwerena da się.
Polityka historyczna po opanowaniu instrumentów zapewniających bezpieczeństwo panującym stanie się sprawą zasadniczą. To ta polityka w długim horyzoncie czasowym (a obecna władza myśli taką perspektywą) stanie się najważniejsza. Rola i ranga ministra kultury i dziedzictwa narodowego, wicepremiera (pierwszego wicepremiera) Piotra Glińskiego (czy też innego jegomościa na tym stanowisku) wzrośnie. Spadnie przy tym poziom kultury krajowej i nie będzie swobody wypowiedzi dla artystów. To już kiedyś też było.
Polska znajdzie się poza UE (bo to zła organizacja była). Jedynym naturalnym sojusznikiem będzie Wschód, Z Rosją, poszerzoną o Ukrainę i Białoruś; Polska w tym towarzystwie będzie grać rolę „światowej damy”. I to będzie się podobać ludowi w „pisowskiej” Polsce.
Można tak długo.
Przypomnę jednak, że przyszłości nie ma, ona się staje. Od wyników najbliższych wyborów zależy więc wszystko; również to, czy zrealizują się takie scenariusze.
To od nas zależy. Od tego, jak zagłosujemy i co zrobimy, aby inni zagłosowali tak, aby nie stało się to, co dziś jeszcze tylko możliwe.
Możliwe, ale nie przesądzone!
