Wybory za nami. Lewa strona naszej polityki ma znów swoją reprezentację w obu izbach parlamentu. Najwyższa więc pora zadać sobie pytanie, co dalej? Rozpoczynamy zatem publikowanie tekstów, które będą stanowić swoistą dyskusję na temat tego czym jest i czym ma być Lewica w dzisiejszej Polsce.
W wielu publikacji prasowych jak i dyskusjach, w których prezentowane były poglądy o braku możliwości budowy w Polsce silnego ugrupowania lewicowego wśród wielu powodów jak m.in.: negatywne konotacje historyczne, przeważająca niechęć znacznej części społeczeństwa do wszelkich kolektywnych form organizacyjnych czy konserwatyzm obyczajowy, wskazywano również na zmiany pokoleniowe utrudniające budowę poparcia dla takiej formacji z powodu naturalnego kurczenia się szeregów byłych zwolenników partii post-komunistycznej jak i nikłego zainteresowania polityką budowania wspólnoty wśród młodzieży pomiędzy 18, a 29 rokiem życia. Widać to było wyraźnie w ostatnich latach odznaczających się silnym wzrostem aktywności społecznej obywateli skierowanym przeciwko antydemokratycznym zmianom instalowanym przez partię rządzącą przy bardzo skromnym, a nawet incydentalnym jedynie udziale młodzieży mającym miejsce w protestach przeciwko zmianom w Sądzie Najwyższym oraz w protestach Strajku Kobiet przeciwko godzeniu w prawa seksualne i reprodukcyjne. Nie mniej jednak w istniejących ugrupowaniach politycznych lewicy jak i powstałej w ostatnim roku przed wyborami partii Wiosna Roberta Biedronia jak i wielu postępowych organizacjach społecznych narastało przekonanie o konieczności podjęcia próby wspólnego wystąpienia politycznego, jednakże bez ostatecznego zdefiniowania jego struktury organizacyjnej .
Długi marsz
Bezpośrednim powodem dla którego zdecydowano sie przystąpić do tworzenia wspólnego przedsięwzięcia mającego łączyć różne elektoraty w długim marszu na rzecz postępu i rozwoju społecznego była oczywiście dramatyczna klęska wyborcza w 2015 roku skutkująca brakiem lewicy w Sejmie RP, ale i coraz bardziej odczuwalna przez część społeczeństwa bezradność w kształtowaniu swojej sytuacji życiowej, brak możliwości wywierania jakiegokolwiek wpływu na decyzje podejmowane przez rządzących, arogancja władzy, pogarszanie się standardów przestrzegania praw człowieka poprzez wszczynanie w sojuszu z Kościołem katolickim nagonki na potencjalnych bo przecież nie rzeczywistych imigrantów, na demonstracje osób LGBT, w końcu na wszystkich przeciwników narodowo-wyznaniowej partii rządzącej. Powszechna klerykalizacja systemu oświaty, eskalacja nienawiści do wymyślonej ideologii Gender czy LGBT i związane z tymi zjawiskami zmiany prawne suflowane przez ultrakonserwatywne organizacje wyznaniowe jak Ordo Iuris, Instytut im. Piotra Skargi, Fundację PRO-Prawo do Życia i wiele innych dysponujących środkami i poparciem środowisk katolickich stwarzają już nie tylko dyskomfort dla nie fideistycznej części społeczeństwa, ale stanowią rzeczywistość odbieraną jako opresja, ograniczenie wolności i budzącą sprzeciw coraz większych grup społecznych, w tym przede wszystkim młodzieży i kobiet tworzących dzisiaj największe ruchy obywatelskiego sprzeciwu tj. Strajk Kobiet i Parady Równości .
Trzydziestolatkowie
Nie bez znaczenia dla tworzenia reprezentacji lewicowej pozostaje część młodzieży starszej (29-40 lat) często borykającej się w dalszym ciągu z trudnościami na rynku pracy dla osób wykwalifikowanych, posiadających wyższe wykształcenie, a pracujących na podstawie tzw. umów śmieciowych. Nawet ci którzy cieszą się przywilejem posiadania pracy etatowej odczuwają silnie zależności, a nawet pewne zniewolenie przejawiające się w silnej presji posiadanych kredytów, bezwzględnej władzy banków i pracodawców wykorzystujących przymusowe położenie młodych pracowników dla narzucania im coraz wyższych wymagań. Pozostaje również niemała rzesza emerytów i rencistów dotkniętych represjami władzy w postaci pozbawienia części należnych im dochodów jak i tych którzy wspierają lewicę ze względów ideowych. Duże poparcie w ostatnich wyborach parlamentarnych zanotowało wspólne przedsięwzięcie lewicowe w klasie średniej. Wśród głosujących na lewicę znaleźli się liczni przedstawiciele dyrektorów, managerów i kadry kierowniczej przedsiębiorstw stanowiąc według danych udostępnionych na debacie powyborczej forum idei Fundacji Batorego największą procentowo grupę w przeważającym elektoracie miejskim.
Aktywiści
Warto również zwrócić uwagę na potencjał istniejący jeszcze w formalnych i nie formalnych organizacjach obywatelskich tzw. opozycji ulicznej, które nie są związane z konserwatywno-liberalnym PO i pozostają sceptyczne wobec partii politycznych oskarżanych o tzw. partyjniactwo przejawiające się m.in. w lekceważeniu działaczy tych organizacji poprzez pomijanie na listach wyborczych lub oferowanie dalekich, nie biorących mandatów poselskich miejsc. Według zasad racjonalnego postępowania w polityce postępowanie liderów lewicy wobec ruchów opozycyjnych było błędem, który skutkował mniejszym niż było możliwe do osiągnięcia poparciem wyborczym, a może też być przyczyną powstania nowego ugrupowania o profilu jeżeli nie lewicowym to bardzo zbliżonym do Wiosny Roberta Biedronia. Wszystkie wyżej wskazane grupy społeczne stanowią bazę lewicy, jednakże różne są ich priorytety, oczekiwania i aspiracje.
Scalanie?
Sytuacja taka nie może pozostać bez próby odpowiedzi ze strony partii lewicy, jeżeli maja one rzeczywisty potencjał do rozwoju i określą swoje priorytety, albo też podejmą ryzyko stworzenia jednolitej formy organizacyjnej kończąc projekty SLD. RAZEM i Wiosny Roberta Biedronia. Rozwiązanie takie może wydawać się najbardziej właściwe lecz i najtrudniejszym do wykonania. Nie może ono nie uwzględniać rozdrobnionych dotychczas partii lewicowych pozostających poza wspólnym porozumieniem wyborczym, grup i organizacji społeczne skupionych na osiągnięciu konkretnych celów jak uzdrowienie systemu edukacyjnego, obrona systemu sądownictwa czy świeckości państwa. Bezwzględnie natychmiast potrzebna jest zamiast samo zachwytu liderów lewicy dyskusja nad określeniem wspólnych celów, metod i form organizacyjnych pozwalających wyrazić aspiracje różnych środowisk poprzez ich udział w wyborach jednolitej formacji politycznej jeżeli taka miałaby zaistnieć albo uczciwe opowiedzenie się za utrzymaniem dotychczasowego podziału tak aby każda z dotychczasowych formacji sama wypracowała stanowisko wobec interesów jakie zamierza reprezentować i do kogo adresuje swoja ofertę.
Państwo
Możliwość budowy państwa, o którym mowa w art. 2 Konstytucji RP tj. demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej w duchu „przyrodzonej godności człowieka” wspomnianej zarówno w preambule jak i w art.30 Konstytucji zakłada jednakże konieczność szerokiego współdziałania i powołania współpracujących ze sobą struktur wszystkich sił społecznych podzielających poglądy o wyczerpaniu się dotychczasowego modelu rozwoju kraju oraz metod, sposobów i narracji kształtujących politykę kolejnych rządów niesprawiedliwie dzielących dochód narodowy w sposób uniemożliwiający zaspokojenie podstawowych potrzeb wszystkich obywateli .Takie zadanie w sposób oczywisty wykonać może jednolita struktura lewicy obejmującej jak najszersze spektrum różnych podmiotów, ale jednocześnie skłonna do daleko idących kompromisów taktycznych. Będą one szczególnie trudne w odniesieniu do prawicowych partii jak PO czy PSL stojących wprawdzie na gruncie pluralistycznego, liberalnego ładu, ale mocno optujących za konserwatyzmem społeczno-obyczajowym.
Co z konserwą?
Cechujący tą część społeczeństwa konserwatyzm, tradycjonalizm, obawa przed nihilizmem zachodniego liberalizmu, niechęć do antycypacji postępu, partycypacji w zdobyczach techniki i telekomunikacji, wrogość do ciężaru świeckiego ładu, w sposób oczywisty utrudniać będzie uzyskanie poparcia dla propozycji lewicowych i wymaga redefinicji lub sprecyzowania wielu pojęć kojarzących się szczególnie z postępowo-liberalnym nurtem lewicy mieszczańskiej jak np. :państwo świeckie, solidarność społeczna czy autonomia jednostki. Wyniki wyborów wskazują, że socjalliberalny elektorat klasy średniej był najsilniej reprezentowany wśród wyborców lewicy, a więc powinien on tym samym cieszyć się prymatem programowym przyszłego ugrupowania.
Punktem wyjścia do konsolidacji lewicowej propozycji współdziałania w kształtowaniu alternatywy wobec władzy państwowej realizującej koncepcję państwa silnego, bezwzględnego, okrutnego i ogólnie nieprzyjaznego nie tylko dla niezamożnej większości, ale i dla wszystkich nie podzielających narodowo-wyznaniowej koncepcji państwowej oraz jako sprzeciw wobec egoizmu elit finansowych i gospodarczych kształtujących niezwykle wysoką skalę nierówności ekonomicznych powinna być właśnie diagnoza społecznego poparcia.
Strumienie
Oznaczałoby to, że przyszła formacja lewicy definiować się powinna jako ruch wielonurtowy, którego spoiwem jest sprzeciw wobec kształtu państwa i demokracji rodzących niesprawiedliwość społeczną.
Zmiana systemu sprawowania władzy musi uwzględniać konstytucyjne zasady demokratycznego państwa prawnego w tym trójpodziału i równoważności władz, wzbogacone o ustawowy nakaz świeckości państwa podkreślający neutralność państwa w sprawach światopoglądowych, rozdział instytucjonalny instytucji państwowych od kościelnych i zdystansowanie wobec religii i religijnych światopoglądów stosownie do art. 10 ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania z dn. 17 maja 1989 r.
Powinna także określać sposób by gospodarka, demokracja, państwo służyły ogółowi, a nie pasożytniczej elicie, a wolność i równość, w której nadmierne nierówności wykluczają wolność, a przymus ekonomiczny ogranicza ją nie mniej niż rządy wojskowej dyktatury został zniwelowany.
Byle nie partia władzy
W tak sformułowanych oczekiwaniach jednolita organizacja lewicy musiałaby przyjąć demokratyczny system organizacyjny wykluczający zasadniczy trzon aparatu partyjnego z możliwości kształtowania procesów wyborczych, a nawet kandydowania z list partyjnych w wyborach powszechnych przewidując dla niego jedynie rolę usługową – koncepcyjną, organizacyjną i doradczą wobec przedstawicieli partii w organach władzy czy administracji państwowej. Co więcej najtrudniejszym chyba zadaniem takiej organizacji byłoby utrzymanie jedności i lojalności członków wobec tego nurtu politycznego, który cieszyłby się największym poparciem członków zyskując prawo do wskazania czołowych kandydatów w procedurach wyborczych.
Połączenie partyjnej dyscypliny z demokratycznymi procesami wewnętrznymi byłoby nie lada wyzwaniem mając na uwadze dotychczasowe doświadczenia Partii Razem w tym względzie. Drugim problemem do rozwiązania byłyby relacje ze współpracującymi organizacjami obywatelskimi, które nie wchodziłyby w struktury partyjne, lecz pozostawały w sojuszu co do zagadnień które pozostają w spektrum ich zainteresowania.
Mając na uwadze już dzisiaj faktycznie egzystującą wielo-nurtowość lewicy, która w sposób naturalny sprzyjałaby obudowaniu partii organizacjami obywatelskimi szczególna rola przypadałaby zjazdom decydującym o celach programowych aktualnie większościowego nurtu politycznego.
Zarówno dotychczasowe perypetie poszczególnych partii idących własnymi ścieżkami działania jak i skala otrzymanego poparcia w wyborach nie mogą napawać zbytnim optymizmem jeżeli uwzględni się jakim poparciem cieszyła się np. Wiosna Roberta Biedronia przed wyborami do Parlamentu Europejskiego, jak i wyniki sondażowe SLD przed tymi wyborami. Z pomijalnym wynikiem Partii Razem było to przecież ok.20 proc..
Fakt, że lewica jest w Sejmie to jedynie powrót do normalności, a pytanie czy ścieżki poszczególnych ugrupowań zejdą się w jakąś przyzwoitą drogę, pozostaje otwarte?
Mirosław Woroniecki jest adwokatem i prezesem zarządu stowarzyszenia Kongres Świeckości.
