Prezydent Turcji Recep Tayyip Erdogan powiedział po posiedzeniu jego gabinetu, że Szwecja nie powinna oczekiwać, że Ankara poprze jej wniosek o akcesję do NATO po spaleniu Koranu przed ambasadą Turcji w Sztokholmie. W związku z tym Finlandia, która złożyła dokumenty akcesyjne wspólnie ze Szwecją, poważnie rozważa wariant samodzielnej drogi do NATO.
Droga Szwecji do NATO w związku z ostatnimi wydarzeniami wydaje się wciąż daleka.
„Ci, którzy pozwalają na takie bluźnierstwo przed naszą ambasadą, nie mogą już liczyć na nasze poparcie dla ich członkostwa w NATO” – oznajmił Erdogan.
„Jeżeli nie respektujecie wierzeń religijnych Republiki Tureckiej, czy muzułmanów, to nie otrzymacie żadnego poparcie z naszej strony” – dodał prezydent.
W sobotę przed ambasadą Turcji w Sztokholmie spalenia Koranu dokonał duńsko-szwedzki aktywista, założyciel antymuzułmańskiej duńskiej partii Stram Kurs (Twarda Linia) Rasmus Paludan.
Turcja poinformowała wcześniej, że odwołała planowaną w Ankarze wizytę szwedzkiego ministra obrony Pala Jonsona w związku z wydaniem w Sztokholmie zezwolenia na zorganizowanie antytureckiej demonstracji w stolicy Szwecji. Celem wizyty były rozmowy o wycofaniu sprzeciwu Ankary wobec wejścia Szwecji do NATO.
Kilkuset Kurdów oraz przedstawicieli organizacji lewicowych demonstrowało w Sztokholmie przeciwko Erdoganowi oraz wejściu Szwecji do NATO. Manifestację polegającą na przejściu przez centrum miasta zorganizowało Demokratyczne Centrum Społeczności Kurdyjskiej.
Spalenie Koranu w Sztokholmie doprowadziło do protestów przed konsulatem Szwecji w Ankarze, w tym spalenia szwedzkiej flagi.
Napięcia na linii Sztokholm-Ankara wzrosły w ostatnich tygodniach. Wcześniej przed ratuszem w stolicy Szwecji wywieszono do góry nogami kukłę przedstawiającą tureckiego prezydenta. W reakcji na tamten incydent odwołana została m.in. wizyta przewodniczących szwedzkiego oraz fińskiego parlamentu w Ankarze.
Szwecja odpowiada
Będziemy szanować umowę zawartą między Szwecją, Finlandią a Turcją, dotyczącą naszego członkostwa w NATO – oświadczył szef szwedzkiej dyplomacji Tobias Billstroem, odnosząc się do słów prezydenta Turcji.
Według ministra sprawiedliwości Szwecji Gunnara Stroemmera „kwestia wejścia do NATO nie powinna stać w kontrze do wolności słowa, nawet jeśli tak chce to widzieć Turcja”. Czy szwedzkie władze mogły zatrzymać spalenie koranu? „To nie jest kwestia rządu, to policja dokonuje lokalnie oceny i następnie wydaje zezwolenie” – zaznaczył w rozmowie z telewizją publiczną SVT Stroemmer.
Premier Szwecji Ulf Kristersson podkreślił na Twitterze, że „wolność wypowiedzi jest fundamentalną częścią demokracji”. „Ale to, co jest legalne, niekoniecznie jest właściwe. Palenie ksiąg, które dla wielu są święte, jest aktem głębokiego braku szacunku” – napisał odnosząc się do aktu spalenia koranu.
Wejdzie tylko Finlandia?
Finlandia może być zmuszona, by rozważyć ubieganie się o członkostwo w NATO samodzielnie, bez Szwecji, ponieważ ostatnie napięcia na linii Sztokholm-Ankara hamują proces ratyfikacji rozszerzenie Sojusz przez Turcję – ogłosił szef fińskiej dyplomacji Pekka Haavisto.
Wspólne przyjęcie Finlandii i Szwecji do NATO wciąż pozostaje „pierwszą opcją”, ale musimy uważnie ocenić sytuację, czy nie stało się coś, co oznacza, że Sztokholm nie będzie się mógł posunąć w tej sprawie do przodu – powiedział fiński minister w rozmowie z radiem Yle. Dodał, że na razie jest zbyt wcześnie, by zajmować w tej sprawie stanowisko.
W innej wypowiedzi, dla agencji Reutera, Haavisto ocenił, że w prowadzonych między Finlandią i Szwecją a Turcją rozmowach dotyczących akcesji do NATO potrzebna jest kilkutygodniowa przerwa.
„Manifestanci robią sobie żarty z bezpieczeństwa Finlandii i Szwecji” – mówił także w radiu Yle minister.
Według Haavisto, data podjęcia przez Turcję ostatecznej decyzji w sprawie akcesji dwóch państw nordyckich przesuwa się do połowy maja, kiedy w Turcji odbędą się wybory. Finlandia, Szwecja oraz Turcja spróbują zorganizować na początku wiosny trójstronne spotkanie w celu oceny sytuacji – dodał minister.
Szwecja i Finlandia złożyły wnioski o akcesję do NATO wiosną 2022 roku po rozpoczęciu prowadzonej na pełną skalę inwazji Rosji na Ukrainę. Argumentowano, że wspólne procedowanie aplikacji obu państw ma znaczenie z punktu widzenia planowania obronnego NATO i bezpieczeństwa dostaw, szczególnie do Finlandii.
Natomiast w porozumieniu zawartym pod koniec czerwca 2022 roku podczas szczytu NATO w Madrycie państwa zobowiązały się m.in. do wsparcia Turcji w walce z terrorystami. Realizacja umowy ma umożliwić ratyfikację przez Ankarę wniosków państw nordyckich o członkostwo w Sojuszu.
Do rozszerzenia potrzebna jest zgoda wszystkich 30 sojuszników. Jak dotąd protokołów akcesyjnych oprócz Turcji nie ratyfikowały jedynie Węgry. Ankara uzależnia poparcie dla rozszerzenia od zmiany polityki Helsinek i w szczególności Sztokholmu wobec organizacji kurdyjskich. Erdogan domaga się szczególnie wydalenia swoich przeciwników politycznych, którzy otrzymali w Szwecji azyl, a których posądza o terroryzm, w tym udział w próbie przewrotu.
BJ/PAP
