Opublikowany Raport Narodowego Testu Zdrowia Psychicznego 2025 pokazuje wyraźnie, że kondycja psychiczna Polek i Polaków pozostaje niska, a różnice między grupami wiekowymi są wyjątkowo duże. Według Medonetu, który przeprowadził badanie wśród prawie 30 tys. osób, młodzi dorośli osiągnęli najniższe wyniki dobrostanu psychicznego, podczas gdy seniorzy – najwyższe. Dane obejmują m.in. poziom stresu, częstość diagnoz, zaburzenia snu, korzystanie z pomocy specjalistów oraz sposoby radzenia sobie z trudnościami.
Średni Indeks Dobrostanu Psychicznego (IDP) wszystkich uczestników raportu wyniósł 48,3 proc., co oznacza, że ogólny stan emocjonalny i funkcjonowanie większości badanych znajdują się poniżej poziomu satysfakcjonującego. Wynik ten jest daleki od maksymalnych wartości i wskazuje na utrzymujące się problemy związane ze stresem, brakiem energii i trudnościami w regulacji emocji. Dane pokazują również duży rozrzut wyników między poszczególnymi grupami wiekowymi, co sugeruje odmienne doświadczenia emocjonalne na różnych etapach życia.
Najwyższy IDP uzyskali seniorzy powyżej 65. roku życia, osiągając średnio 56,7 proc. Jest to grupa, która najlepiej ocenia swoje samopoczucie i kondycję psychiczną. Wynik ten znacząco wyróżnia się na tle całej populacji, wskazując, że osoby starsze częściej deklarują stabilność emocjonalną, większy spokój oraz umiejętność radzenia sobie z codziennymi trudnościami. Seniorzy rzadziej również zgłaszają poważne obniżenia nastroju czy przewlekłe poczucie zmęczenia.
Z kolei najniższy wynik – 44,2 proc. – uzyskały osoby w wieku 18–24 lata. To najmłodsza z badanych grup, która oceniła swoje zdrowie psychiczne najsłabiej. Badani w tym wieku częściej deklarują problemy z nastrojem, utrzymującą się presję, poczucie przeciążenia oraz trudności z wyciszeniem. Różnica ponad 12 punktów procentowych między najmłodszymi a seniorami jest jedną z najwyraźniejszych obserwacji raportu.
Duże zróżnicowanie wyników IDP widoczne jest również w zależności od płci. Mężczyźni osiągnęli średnio 49,3 proc., kobiety 47,4 proc., a osoby niebinarne – 43,7 proc. Ta ostatnia grupa częściej deklaruje trudności emocjonalne, wysoki poziom stresu oraz problemy z radzeniem sobie w sytuacjach obciążających. Wskazuje to na szczególne obciążenia psychiczne związane z funkcjonowaniem społecznym oraz mniejszą dostępność adekwatnego wsparcia.
Co istotne, zaledwie 8 proc. wszystkich uczestników testu osiągnęło wynik mieszczący się w najwyższej kategorii dobrostanu (powyżej 76 proc.). Oznacza to, że tylko niewielki odsetek populacji uznaje swój stan psychiczny za rzeczywiście bardzo dobry. Większość badanych plasuje się w średnich lub niskich kategoriach, co przekłada się na obraz populacji zmagającej się z obciążeniem, stresem i brakiem równowagi psychicznej.
Depresja i zaburzenia lękowe
Z raportu wynika, że zarówno depresja, jak i zaburzenia lękowe zostały zdiagnozowane u 28 proc. ankietowanych. To pierwszy rok, w którym oba wskaźniki zrównały się, co wskazuje na zmianę dotychczasowych trendów epidemiologicznych. W poprzednich latach depresja była diagnozowana rzadziej niż zaburzenia lękowe, tymczasem obecne dane sugerują rosnącą częstość współwystępowania tych zaburzeń. Oba problemy dotyczą istotnie dużej części społeczeństwa niezależnie od regionu Polski, miejsca zamieszkania czy statusu zawodowego.
Najwyższe wskaźniki diagnoz tych zaburzeń dotyczą osób w wieku 18–24 lata. Depresję kiedykolwiek zdiagnozowano u 37 proc. młodych dorosłych, a zaburzenia lękowe – u aż 41 proc. To oznacza, że ponad jedna trzecia najmłodszej grupy wiekowej ma za sobą doświadczenie epizodów depresyjnych, natomiast niemal połowa zgłasza trudności związane z lękiem. Młodzi dorośli zgłaszają także częstsze występowanie zaburzeń adaptacyjnych oraz zaburzeń nastroju.
Wyniki w pozostałych grupach wiekowych są niższe, co sugeruje specyficzne obciążenia psychiczne związane z fazą wchodzenia w dorosłość. W grupie 25–34 lata depresję diagnozowano u 32 proc. osób, a wśród seniorów odsetek ten spada do 20 proc. Wyraźnie widać więc, że ryzyko występowania objawów depresyjnych maleje wraz z wiekiem, co może być związane z większą stabilnością życiową i niższą intensywnością presji zawodowej czy społecznej.
Różnice widoczne są również w zależności od płci. Kobiety częściej deklarują epizody depresyjne (32 proc.) niż mężczyźni (23 proc.), natomiast osoby niebinarne wykazują najwyższe wskaźniki: aż 45 proc. badanych w tej grupie miało diagnozę depresji. Podobne tendencje dotyczą zaburzeń lękowych, które najczęściej diagnozowano u kobiet oraz osób o innej tożsamości płciowej.
Zaburzenia lękowe pojawiają się również częściej u osób mieszkających w dużych miastach niż na wsiach. W aglomeracjach powyżej 500 tys. mieszkańców diagnozowano je u 33 proc. osób, podczas gdy w najmniejszych miejscowościach u 22–27 proc. Ta zależność może wynikać z tempa życia, większej presji zawodowej oraz większej liczby bodźców stresowych.
Eksperci zwracają też uwagę na współwystępowanie depresji i lęku – u wielu osób te zaburzenia pojawiają się jednocześnie, wzajemnie wzmacniając objawy. To właśnie grupa młodych dorosłych jest najbardziej narażona na kumulację tych trudności, co ma istotny wpływ na ich funkcjonowanie zawodowe, edukacyjne i społeczne.
Stres i sposoby radzenia sobie
Stres jest jednym z najczęściej opisywanych doświadczeń w raporcie. Aż 58 proc. Polaków deklaruje, że odczuwa napięcie codziennie lub kilka razy w tygodniu. Jest to wynik wysoki, wskazujący na powszechność permanentnego przeciążenia. Średni poziom stresu w populacji wyniósł 5,8 pkt na 10, co oznacza umiarkowane obciążenie w skali całej populacji.
Najbardziej narażona na stres jest grupa 18–24 lata – aż 70 proc. młodych dorosłych doświadcza go regularnie. Wynik ten jest zdecydowanie wyższy niż w innych grupach wiekowych, gdzie stres deklaruje od 40 do 55 proc. badanych. Młodzi częściej odczuwają presję związaną z edukacją, pracą, finansami oraz niepewnością dotyczącą przyszłości. To grupa najbardziej podatna na przeciążenie i jednocześnie najrzadziej dysponująca skutecznymi narzędziami radzenia sobie.
Niepokojący jest również fakt, że aż 28 proc. młodych osób deklaruje, że nie robi nic, aby poradzić sobie ze stresem. Brak strategii regulacji emocji może prowadzić do pogłębienia trudności psychicznych, szczególnie gdy wysoki stres utrzymuje się przez dłuższy czas. W literaturze takie zachowania określane są jako nieadaptacyjne strategie radzenia sobie i mogą przyczyniać się do zwiększonego ryzyka zaburzeń psychicznych.
W innych grupach wiekowych najczęściej stosowaną metodą radzenia sobie ze stresem są techniki oddechowe oraz wsparcie emocjonalne. Seniorzy wyróżniają się pod tym względem – 36 proc. z nich deklaruje stosowanie prostych ćwiczeń oddechowych, które pomagają w redukcji napięcia. Rzadziej sięgają po jedzenie czy alkohol jako sposób radzenia sobie, co odróżnia ich od części młodszych grup.
Mężczyźni częściej niż kobiety deklarują stosowanie szybkich technik oddechowych oraz częściej niż kobiety wskazują alkohol jako sposób radzenia sobie ze stresem. Kobiety z kolei częściej korzystają ze wsparcia emocjonalnego, rozmów oraz aktywności fizycznej. Dane te pokazują, że strategie radzenia sobie ze stresem są zróżnicowane i silnie zależne od płci i wieku.
Problemy ze snem i zmęczenie
Bezsenność i trudności ze snem to jedne z najczęstszych problemów zdrowotnych opisanych w raporcie. Aż 70 proc. badanych deklaruje trudności ze snem w różnej formie, a 36 proc. zgłasza epizodyczną bezsenność, pojawiającą się kilka dni w miesiącu. Zaburzenia snu są częstsze u kobiet (41 proc.) niż u mężczyzn (30 proc.), a także częściej dotyczą młodszych grup wiekowych.
Najczęstszymi przyczynami problemów ze snem są stres, zaburzenia lękowe oraz nieregularny tryb życia. Wiele osób wskazuje również na pogorszenie jakości snu na skutek pracy zmianowej, nadmiernej ilości bodźców oraz nadużywania urządzeń cyfrowych wieczorem. Zaburzony rytm dobowy sprawia, że coraz więcej osób nie budzi się wypoczętych, co pogłębia zmęczenie i problemy emocjonalne.
Młodzi dorośli najczęściej zgłaszają trudności związane z zasypianiem, częstym wybudzaniem się oraz nieodczuwaniem energii po przebudzeniu. Aż 14 proc. osób w wieku 18–24 lata wskazuje, że „nigdy nie czuje się wypoczęta”, co jest jednym z najwyższych wskaźników w całym badaniu. To grupa, która jednocześnie najczęściej doświadcza stresu i najgorzej radzi sobie z jego regulacją, co potęguje problemy ze snem.
Seniorzy deklarują zdecydowanie mniejsze trudności ze snem. W tej grupie najczęściej wskazywanym problemem jest przerywany sen, jednak rzadziej towarzyszy mu przewlekłe zmęczenie. Dane te sugerują, że starsze osoby lepiej rozpoznają sygnały organizmu i stosują skuteczniejsze strategie radzenia sobie z napięciem.
Ważnym elementem raportu jest również związek snu z ogólnym dobrostanem psychicznym. Osoby doświadczające częstych problemów ze snem częściej zgłaszają obniżony nastrój, brak energii, zmniejszoną motywację oraz trudności w koncentracji. Widać więc wyraźnie, że sen stanowi kluczowy obszar zdrowia psychicznego i wpływa na funkcjonowanie we wszystkich pozostałych sferach życia.
Korzystanie z pomocy i uzależnienia
Jednym z najważniejszych wniosków raportu jest fakt, że aż 72 proc. Polaków w ostatnim roku nie skorzystało ani z pomocy psychologa, ani psychiatry. Najczęstsze powody to przekonanie o braku potrzeby, bariery finansowe oraz stygmatyzacja związana z korzystaniem z pomocy psychicznej. Dane sugerują, że mimo rosnącej świadomości społecznej, dostęp do profesjonalnego wsparcia nadal jest ograniczony.
Młodzi dorośli są najbardziej otwarci na terapię i pomoc specjalistyczną, jednak jednocześnie najczęściej deklarują, że musieli z niej zrezygnować z powodu kosztów. W tej grupie coraz większą popularność zyskuje telemedycyna – ponad jedna trzecia młodych osób miała kontakt ze specjalistą online. Dla wielu jest to łatwiejsza i mniej stresująca forma kontaktu ze specjalistą.
Raport zwraca również uwagę na uzależnienia. Problemy te dotyczą zarówno substancji psychoaktywnych, jak i zachowań. W grupie młodych dorosłych najczęściej wskazywane są e-papierosy i papierosy tradycyjne – regularnie korzysta z nich ponad połowa osób w tej grupie. Alkohol jako forma radzenia sobie ze stresem jest częstszy u mężczyzn, natomiast kobiety częściej deklarują uzależnienie od nikotyny.
W całej populacji najczęściej wskazywanymi nałogami są papierosy (55 proc.) oraz alkohol (42 proc.) wśród osób, które zgłosiły problemy uzależnieniowe. Osoby niebinarne częściej niż inne grupy wskazują alkohol jako problematyczną substancję. Ponad połowa badanych deklaruje również występowanie uzależnień w rodzinie, co może wpływać na większą podatność na rozwój nałogów.
Korzystanie z profesjonalnej pomocy w leczeniu uzależnień również jest ograniczone. Wiele osób deklaruje rezygnację z terapii z powodu kosztów lub braku odpowiednich placówek w pobliżu miejsca zamieszkania. Dane te pokazują, że problem uzależnień – zarówno wśród młodych, jak i dorosłych – wymaga szerszych działań systemowych oraz zwiększenia dostępności wsparcia.
Co pokazują te dane
Zestawienie wyników jasno ujawnia, że kondycja psychiczna Polaków jest mocno zróżnicowana i zależy przede wszystkim od wieku. Najmłodsi dorośli — osoby w wieku 18–24 lata — wypadają najsłabiej w niemal każdym obszarze: częściej zmagają się z depresją, lękiem, stresem, gorszym snem i poczuciem przeciążenia. To właśnie w tej grupie najczęściej pojawia się przekonanie, że codzienność jest przytłaczająca, a energia i motywacja — niewystarczające.
W przeciwieństwie do nich seniorzy osiągają najwyższe wartości dobrostanu i zdecydowanie rzadziej deklarują nasilone trudności emocjonalne. Dane sugerują, że osoby starsze stosują bardziej stabilne i regularne sposoby radzenia sobie z napięciem, co sprzyja lepszemu samopoczuciu. Różnice między pokoleniami są widoczne również w zachowaniach: młodzi częściej rezygnują z pomocy z powodu braku środków lub dostępu, natomiast starsi deklarują większą równowagę w codziennym funkcjonowaniu.
W całej populacji duże znaczenie mają także problemy ze snem, obniżony nastrój i nawracające epizody stresu. Osoby, które zmagają się z kilkoma trudnościami jednocześnie — jak zaburzenia snu, wysoki poziom napięcia czy brak wsparcia — częściej oceniają swoje zdrowie psychiczne jako słabe. Z kolei korzystanie z profesjonalnej pomocy wciąż pozostaje ograniczone, mimo że wiele osób deklaruje realne trudności wymagające wsparcia specjalisty.
Zebrane dane tworzą spójny obraz zdrowia psychicznego w Polsce: najwięcej obciążeń i napięcia koncentruje się wśród młodych dorosłych, a wiek okazuje się jednym z najważniejszych czynników chroniących lub obciążających dobrostan.
Źródło: Raport „Narodowy Test Zdrowia Psychicznego 2025”, Medonet.
