Rosjanie w Mandżibie

MKF (strajk.eu)

Porozumienie wojskowe między Kurdami a rządem syryjskim, a przede wszystkim jego konsekwencje w postaci wejścia oddziałów rosyjskich na terytoria Syrii opuszczone przez żołnierzy amerykańskich, wywołało reakcję Białego Domu.

Do Ankary przybył doradca prezydenta USA ds. bezpieczeństwa narodowego, a jutro dojdzie do spotkania między prezydentem Turcji a wiceprezydentem i sekretarzem stanu Stanów Zjednoczonych.
Jak informuje Agencja Reutera, silna delegacja administracji Trumpa ma przekonać prezydenta Turcji do zatrzymania ofensywy w północnej Syrii. Wcześniej Erdogan dostał zielone światło od samego prezydenta USA, który w ubiegłym tygodniu zapowiedział koniec pomocy dla Kurdów, walczących niegdyś przy amerykańskim wsparciu z Państwem Islamskim i odwołał z północno-wschodniej Syrii amerykański kontyngent. Kurdowie z Rożawy, nie widząc innego ratunku, zawarli wojskowe porozumienie z rządem w Damaszku. To armia syryjska i jej sojusznicy zabezpieczą granicę syryjsko-turecką, podczas gdy terytorium autonomicznego syryjskiego Kurdystanu nadal będzie zarządzane przez lokalny rząd. Wczoraj internet obiegały zdjęcia żołnierzy rosyjskich wjeżdżających do Manbidżu, z którego równocześnie wyjeżdżali Amerykanie. W dawnych bazach USA są już wojska syryjskie. Oddziały rosyjskie i syryjskie są już również na przedmieściach słynnego miasta Kobane na granicy Syrii i Turcji.
Wejście Rosjan do Manbidżu oznaczało zahamowanie ofensywy islamskich fundamentalistów z opłacanej przez Turcję Narodowej Armii Syrii (są w niej m.in. dawni dżihadyści z IS). Podczas ostatniej wizyty w Moskwie Erdogan powiedział Władimirowi Putinowi (dziś sam opowiadał o tym mediom), że jeśli to Rosjanie przejmą faktyczną kontrolę nad Manbidżem, on nie będzie oponował – najważniejsze dla niego jest usunięcie z miasta „terrorystów” (czyli kurdyjskich Syryjskich Sił Demokratycznych zdominowanych przez oddziały YPG). Rzecznik prasowy Erdogana powtórzył dziś ten warunek: stwierdził, że Turcja nie chce zwykłej „zmiany flagi” nad miastem i zachowania YPG w dotychczasowej postaci. Jednostki islamistów na tureckim żołdzie wciąż napływają na tereny na północ od Manbidżu. Być może Erdogan liczy na zawarcie z Moskwą porozumienia dzielącego wpływy w Syrii. Tak czy inaczej, autonomia Kurdów w takich warunkach nie przetrwa. Donald Trump tymczasem znowu powtórzył dziś, że powrót Amerykanów na ten teren jest wykluczony, a konflikt turecko-kurdyjski go nie obchodzi.
Inwazja na Rożawę i bitwa o przygraniczne Ras al-Ajn (Sere Kanije) już doprowadziła do ucieczki 160 tys. osób z terenów ogarniętych konfliktem. Obecny w Rożawie polski korespondent Witold Repetowicz kreśli przerażający obraz działań Turków. – W mieście Turcy zbombardowali szpital, dwa ambulanse Kurdyjskiego Czerwonego Półksiężyca zostały porwane przez siły tureckie, a załogi ambulansów prawdopodobnie zostały zamordowane przez tych bandytów – relacjonował dla portalu Wnet.pl. – Turcja łamie wszelkie standardy prawa międzynarodowego – podsumował. Recep Tayyip Erdogan zapowiada, że Turcja będzie kontynuować ofensywę do zwycięskiego końca. Co on oznacza dla Kurdów i całej ludności cywilnej, wiadomo już po ofensywie na Afrin w ubiegłym roku: w zdobytej prowincji doszło do masowych morderstw, grabieży, czystek etnicznych. Również do Rożawy po tureckim zwycięstwie mają zostać sprowadzeni arabscy uchodźcy z Syrii, którzy uciekli do Turcji przed wojną – miejsca dla Kurdów turecki prezydent nie przewiduje.
Erdogan już określił zachowanie Amerykanów jako „bardzo wielki afront” i zasugerował, że odwoła wizytę w USA zaplanowaną na przyszły miesiąc. Oburzyła go nie tyle zapowiedź przyjazdu Mike’a Pence’a, Mike’a Pompeo i Roberta O’Briena, który dopiero miesiąc sprawuje obowiązki doradcy ds. bezpieczeństwa, co pogróżki Trumpa o możliwym wprowadzeniu sankcji przeciwko Turcji, a w szczególności przeciwko państwowemu bankowi Halkbank – pod pretekstem łamania sankcji nałożonych na Iran. Erdogan początkowo zamierzał w ogóle nie spotykać się z Pence’em, a także później, gdy potwierdził spotkanie, oznajmił, że jego kraj nie ugnie się przed sankcjami.

Testament Stalina

Agnieszka Wołk-Łaniewska

Abchazja to kraj, którego nie ma, bo tak postanowił towarzysz Stalin w 1931 roku. Większość świata nadal uważa decyzję Józefa Wissarionowicza za miarodajną, w czym Polska odgrywa prominentną rolę. – Słyszałem, że Zachód odrzuca stalinizm – mówi, nie bez pewnej ironii, minister spraw zagranicznych nielegalnej Republiki Abchazji, Daur Kove. – Dlaczego zatem uznajecie stalinizm w stosunku do naszego kraju?

Podróż do nieistniejącego kraju jest zawsze ciekawym przeżyciem. Jak na państwo-widmo Abchazja zdaje się dość żywotna, choć przepiękna nadmorska promenada w Suchum (Abchazi odrzucają nazwę „Suchumi” jako przejaw gruzińskiej przemocy symbolicznej) jest raczej opustoszała, sklepiki z pamiątkami pokryte kurzem, w nielicznych otwartych knajpach staruszkowie grają w tryktraka. Nad zrujnowaną konstrukcją portową – dziwacznym, nawiązującym do liniowca pasażerskiego betonowym kolosem, opartym na palach wbitych w morze – powiewa radosna abchaska flaga. Biało-zielone paski, oznaczające wspólnotę 7 chrześcijańskich i muzułmańskich regionów, w rogu biała dłoń na czerwonym polu, ponoć symbolizująca przyjaźń, choć przywodząca na myśl raczej białą rękawiczkę policjanta, zakazującego wjazdu. Skojarzenie nieprzypadkowe: Abchazja jest miejscem zakazanym od prawie 30 lat.
Toteż pytanie min. Kove jest tyleż ironiczne, co retoryczne. Abchazja – w odróżnieniu od, na przykład, Kosowa – pozostaje w rosyjskiej strefie wpływów, dlatego jedyne kraje, które uznają jej niepodległość to Rosja i jej sojusznicy: Wenezuela, Nikaragua, Syria i mikronezyjska wysepka Nauru oraz inne nielegały: Naddniestrze, Osetia i Górny Karabach. Kłopot w tym, że to szeroko pojęty Zachód wepchnął ten bitny górski naród w ramiona Rosji, bo tak sobie życzyły USA, które uznają roszczącą sobie prawo do tego terenu Gruzję za coś na kształt swojej kaukaskiej kolonii. Ostateczny akt związania Abchazji z Rosją – uznanie Republiki Abchazji przez Federację Rosyjską – nastąpił dopiero za czasów gruzińskiej prezydentury amerykańskiego agenta Micheila Saakaszwilego, w 2008 roku, po nieomal dwóch dekadach latach walki Abchazów o niepodległość od Gruzji.
Historia relacji pomiędzy Gruzją i Abchazją sięga VII wieku, kiedy to połączone siły książąt gruzińskich i abchaskich oraz sraczka pokonały arabskich najeźdźców. Jednak kluczowe dla tych, fatalnych dziś, stosunków wydarzenia miały miejsce u zarania ZSRR, kiedy to w 1921 roku Abchaska Socjalistyczna Republika Radziecka i Gruzińska Socjalistyczna Republika Radziecka – obie niezupełnie dobrowolnie, ale na równych prawach – podpisały umowę o utworzeniu Związku Radzieckiego. Chwilę później Abchazja weszła w skład Gruzińskiej SRR jako republika autonomiczna – licząc, że jako kraj kilkunastokrotnie mniejszy skorzysta na pośrednictwie potężnych wówczas w ZSRR Gruzinów w reprezentowaniu jej przed Moskwą. Ale zarówno abchaska konstytucja, jak i jej umowy z Gruzją, podkreślały jej odrębność i autonomię oraz prawo do wystąpienia z wszystkich tych związków w dowolnym czasie.
Towarzysz Stalin był innego zdania: w 1931 roku zlikwidował autonomię i włączył Abchazję wprost do Gruzińskiej SRR. Głównie dlatego, że ten malutki skrawek ziemi na wschodnim wybrzeżu Morza Czarnego, obdarzony górami wpadającymi do morza, wyróżnia się niezwykłym pięknem – co jest powodem, dla którego Stalin miał tu aż pięć dacz. Większość z nich można zwiedzać, a w jednej nawet przenocować – choć Abchazi, w odróżnieniu od wielu Rosjan, nie uznają dziś Stalina za postać godną kultu. Większą winą za stalinowski terror w tym zakątku ZSRR obarczają wszakże Ławrentija Berię – urodzonego w Abchazji Gruzina, w latach 30. szefa partii w Gruzji, a później szefa NKWD. To Beria zlecił zabójstwo przywódcy abchaskich komunistów, Nestora Łakoby, który w początkach lat 30. skutecznie przeciwstawiał się kolektywizacji abchaskiego rolnictwa i czystkom etnicznym. Po jego śmierci – ponoć został otruty podczas kolacji u matki Berii – na Abchazję spadł stalinowski terror, a także brutalna „gruzinizacja”, której historia uderzająco przypomina opowieści o bohaterskim oporze Polaków przed germanizacją pruską: łącznie z biciem dzieci, które mówiły w szkołach w swoim ojczystym języku. Abchaskie szkoły zostały zamknięte, dzieci były zmuszane do nauki po gruzińsku, narzucono gruzińską transkrypcję języka abchaskiego i zmiany nazw abchaskich miast na gruzińskie (między innymi stolica, Suchum, przemianowana została na „Suchumi”). Zabroniono nadawania dzieciom abchaskich imion, setki Abchazów, zwłaszcza inteligencji, aresztowano, wielu z nich rozstrzelano – a równocześnie na terenie Abchazji osiedlano tysiące Gruzinów.
Wszystkie te działania spotykały się z gwałtownym oporem i masowymi demonstracjami: w 1954, 1964, 1978, 1979 i wreszcie 1989, kiedy 30 tys. Abchazów zgromadzonych na polanie w Lichnach zażądało przywrócenia Abchazji statusu republiki związkowej. Jak pisze polski badacz Kaukazu, Wojciech Górecki, „żaden inny naród w ZSRR nie buntował się tak często”. Zdawać by się mogło, że powinno to zapewnić Abchazom jakąś dozę sympatii, przynajmniej ze strony tak żarliwie antyradzieckich elit III RP.
Tak się jednak nie stało. Polska, wraz resztą świata, bezkrytycznie zaakceptowała roszczenia Gruzji, nie zwracając uwagi na fakt, iż na przeszkodzie niepodległości Abchazji znowu – jak za czasów Stalina i Berii – stanęła pozycja Gruzinów w Moskwie. A dokładnie związki Jelcyna z Eduardem Szewardnadze, ostatnim ministrem spraw zagranicznych ZSRR, późniejszym „prozachodnim” prezydentem Gruzji. Jak wyjaśnił mi premier Abchazji, Valeri Bganba, „dawni towarzysze porozumieli się nad naszymi głowami”.
– Ja też byłem komunistą – dodał z pewną nostalgią, co naturalnie wzbudziło moją żarliwą sympatię – Ale po upadku socjalizmu przyszła pora na niepodległość, której świat nam odmówił.
Gwoli ścisłości: Abchazi nie czekali na łaskę świata. Pierwsze starcia zbrojne między Abchazami i Gruzinami wybuchły w 1989 roku w Suchum, w odpowiedzi na nacjonalistyczne tendencje pojawiające się w Gruzji u zarania rozpadu ZSRR. W ogłoszonym na marzec 1991 przez Gorbaczowa referendum większość Abchazów, przestraszona gruzińskimi zapowiedziami likwidacji ich autonomii, opowiedziała się za pozostaniem w ZSRR. Nastąpiło kilkanaście miesięcy wojny na ustawy i wzajemne deklaracje: Gruzja ogłaszała Abchazję swoją własnością, Abchazja ogłaszała niepodległość. W końcu, w 1993 roku, wojska gruzińskie wkroczyły do Abchazji – i dostały wpierdol.
Wojna była pełna obrotów akcji i bardzo krwawa, tym bardziej, że Abchazów wspierali raczej bezwzględni ochotnicy z antyrosyjskiej Konfederacji Górskich Narodów Kaukazu, powstałej inicjatywy prezydenta Czeczenii Dżochara Dudajewa (wśród walczących był Szamir Basajew), a także antygruzińscy czerwonoarmiejcy. Obie strony dopuszczały się zbrodni, obie nawzajem się o zbrodnie oskarżały. Obie zaopatrywały się w broń u rozpadającej się Armii Czerwonej, a polityczna pozycja Rosji w tym sporze była do tego stopnia niejasna, że zarówno Szewardnadze, jak i abchaski przywódca Władisław Ardżinba oskarżali Jelcyna o wspieranie drugiej strony.
Ten etap walk zakończyło porozumienie podpisane w kwietniu 1994 roku w Moskwie, pod auspicjami Rosji – przewidywało ono wprowadzenie na sporne tereny rosyjskich sił pokojowych z mandatem ONZ, a także powrót gruzińskich uchodźców do swoich abchaskich domów. Bynajmniej jednak nie oznaczało to końca konfliktu. Przez kilkanaście następnych lat wybuchały walki, wszczynane przez siły abchaskie lub gruzińskich partyzantów z amatorskich batalionów o niepokojących nazwach „Biały Legion” i „Leśni Bracia”. W międzyczasie Jelcyn zmienił zdanie i opowiedział się za przynależnością Abchazji do Gruzji – a żeby ją wymusić wprowadził blokadę ekonomiczną początkującej republiki, co wszakże nie przyniosło spodziewanych efektów. Jak pisze brytyjski badacz historii Związku Radzieckiego i czasów poradzieckich, Ben Fowkes, „Abchazi pozostali uparcie niezawiśli”.
Wraz ze zniszczeniami wojennymi, które do dziś widać na nieomal każdym abchaskim budynku, blokada doprowadziła abchaską gospodarkę do nędzy. Region, za czasów radzieckich stanowiący ulubioną destynację kuracjuszy z całego bloku wschodniego, słynący z palm, cytrusów, bajecznych widoków i szykownej infrastruktury, popadł w nędzę – co oczywiście jeszcze bardziej uzależniło go od Rosji. Kulminacją tego procesu było uznanie niepodległości Abchazji przez Rosję, które nastąpiło po konflikcie o Osetię, w 2008 roku.
Dziś Abchazja jest w zachodnich publikacjach określana mianem „de facto państwa”. Posiada władze wybierane w pluralistycznym procesie wyborczym (obecny prezydent, Raul Chadżymba, w sierpniu uzyskał reelekcję 1 procentem głosów), własny hymn, godło i sztandar – ale posługuje się rosyjskim rublem i rosyjskimi paszportami (abchaskie nie są uznawane w świecie), polega na rosyjskiej armii i rosyjskiej pomocy gospodarczej, a także na rosyjskich turystach. Po trzech dekadach otwartego, nierzadko krwawego konfliktu z Gruzją możliwość jakiejkolwiek unii między tymi państwami nie istnieje – jak powiedział nam szef MSZ, Daur Kove, „z Gruzją nie łączy nas nic poza granicą”.
Mimo tego, pod naciskiem Gruzji i jej sojuszników – w tym Polski – świat zachodni konsekwentnie ignoruje rzeczywistość. W 2015 roku Specjalny Przedstawiciel Unii Europejskiej w Regionie Kaukazu Południowego i ds. Kryzysu w Gruzji, ambasador Herbert Salber zlecił przygotowanie specjalnego raportu na temat przestrzegania praw człowieka w Abchazji. Inicjatywa zyskała aprobatę ONZ i OBWE. Raport miał zostać opublikowany i poddany szerokiej dyskusji – i stać się podstawą poważniejszego zaangażowaniu wspólnoty europejskiej i międzynarodowej w sytuację ludzi, dotkniętych konfliktem. Zadanie otrzymał były komisarz praw człowieka Rady Europy, były sekretarz generalny Amnesty International, szwedzki dyplomata Thomas Hammarberg, wraz z polską ekspertką od Kaukazu, Magdaleną Grono (dziś doradczynią Donalda Tuska w Radzie Europejskiej).
Dokument, który przygotowali, bynajmniej nie był korzystny dla Abchazji: potwierdzał rozliczne przykłady dyskryminacji Gruzinów, którzy powrócili do Abchazji po wojnie, ich trudności w odzyskaniu majątku i edukacji dzieci, ograniczenia praw obywatelskich i swobody przekraczania gruzińskiej granicy, co utrudnia im kontakt z rodzinami, a nawet pracę na swojej ziemi (wielu ma domy w Abchazji, ale ziemię w Gruzji). Mimo tego, władze Abchazji zaakceptowały raport. „Pomimo wielu dyskusyjnych stwierdzeń i zaleceń wnioski i oceny zawarte w raporcie były w przeważającej części neutralne i obiektywne” – oświadczył abchaski MSZ. Gruzja była jednak innego zdania.
Oburzyła ją nie treść raportu – a fakt, iż odnotowuje on stan faktyczny i zauważa, że Abchazja istnieje. Zdaniem gruzińskich władz, niewybaczalnym grzechem raportu jest używanie słowa „Abchazja” bez każdorazowego podkreślania, że jest ona częścią Gruzji. Gruzja żąda także, żeby traktowanie Gruzinów w Abchazji określać mianem „ludobójstwa”. Unia Europejska – a dokładnie Helga Schmid, sekretarz generalny Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych, czyli unijnego MSZ – zdecydowała o schowaniu raportu do biurka. Nieoficjalnie wiadomo, że głównym nalegającym na tę decyzję była Polska.
W odpowiedzi Thomas Hammarberg opublikował dokument poprzez szwedzką organizację praw człowieka, Międzynarodowe Centrum Olofa Palmego. „To ciekawe, że UE wycofuje się pod presją ze strony państwa, które nie jest nawet członkiem Unii. To nie jest dobry znak. Nie taka była umowa. Ministerstwo spraw zagranicznych w Tbilisi jest skamieliną z czasów Micheila Saakaszwilego. Obecny prezydent sugerował, że chce dokonać przeglądu całej kwestii Abchazji i rozpocząć debatę. Ludzie z ministerstwa spraw zagranicznych są ekstremistami” – ocenił szwedzki dyplomata.
To oczywiście wyjaśnia przyjaźń, jaką nieustająco darzy ich Polska, skwapliwie spełniająca ich życzenia. Ale obiektywnie rzecz biorąc, nieco głupio być realizatorem testamentu Józefa Stalina.

Polska, Unia Europejska, Rosja, Chiny, Wietnam. I USA też

Piotr Gadzinowski – ostatni na warszawskiej liście wyborczej „Lewicy”

Wzmocnienie i rozszerzenie Unii Europejskiej, poprawa relacji z Rosją, współpraca z Chinami, Wietnamem i państwami ASEN oraz sojusz z USA. Taką problematyką chciałbym zajmować się w przyszłym Sejmie RP.

W Sejmie RP pracowałem jako poseł SLD w latach 1997-2007. Od 2000 roku do 2007 roku byłem członkiem sejmowej Komisji Europejskiej. W latach 2002 – 2004 posłem – obserwatorem Parlamentu Europejskiego w ramach delegacji parlamentarnej Sejmu RP.
W tamtych latach przede wszystkim tworzyliśmy prawo i warunki umożliwiające Polsce akcesję do Unii Europejskiej. Dzięki pracy setek ówczesnych polskich parlamentarzystów, wszystkich opcji politycznych, gładko weszliśmy do europejskiej wspólnoty. I do roku 2015, do czasów przejęcia władzy przez PiS, byliśmy jednym z filarów Unii Europejskiej.
Dlatego w przyszłym Sejmie będę przeciwstawiał się wszelkim próbom osłabiania Unii Europejskiej proponowanym i dokonywanym przez elity PiS i radykalną prawicę. Będę zwalczał wszelkie antydemokratyczne projekty i postulaty prominentów PiS prowadzące do ukrytego, powolnego „polexitu”. Będę walczył z rozpętywaną przez elity PiS hybrydową wojną z Unią Europejską. Jestem zwolennikiem stopniowej federalizacji Unii Europejskiej. Wzmacniania wspólnej gospodarki, wspólnej polityki zagranicznej, wspólnych instytucji, tworzenia wspólnej armii. Jednocześnie jestem zwolennikiem radykalnej demokratyzacji unijnych instytucji. Zachowania i pielęgnowania narodowych kultur, różnic narodowych w jednej europejskiej rodzinie. Taka jest moja „Europa Ojczyzn”.
Kultura w Unii Europejskiej nie może być tylko towarem, obiektem jedynie komercyjnego obiegu. Na tym polu my Europejczycy różnimy się od amerykańskiego modelu kultury, gdzie obowiązuje prymat producenta nad twórcami. Jestem zwolennikiem stopniowego rozszerzenia naszej Unii Europejskiej o państwa bałkańskie. Już teraz można zaprosić do UE Północną Macedonię i Czarnogórę. A potem Serbię, Bośnię i Hercegowinę, Albanię i Kosowo.
Warto też przygotować na następne dziesięciolecia „mapę drogową” dla Mołdawii, Ukrainy i Gruzji. No i nie zamykać zamrożonych negocjacji z Turcją. Choć obecnie rządzące Turcją elity polityczne przestały wyrażać zainteresowanie akcesją do naszej Unii. W Sejmie RP aktywnie działałem w „dyplomacji parlamentarnej”. Przewodniczyłem kilku bilateralnym grupom parlamentarnym, pracowałem w wielu innych. Dyplomacja parlamentarna to rodzaj miękkiej polityki zagranicznej. Tworzy i pielęgnuje kontakty między parlamentarzystami i osobami opiniotwórczymi w państwach nie zawsze aktualnie zaprzyjaźnionych.
Nie zawsze sojuszniczych. W takich sytuacjach często kontakty międzyparlamentarne są jedynymi. Bardzo przydatnymi, kiedy nadchodzi czas ocieplenia relacji i szybkiego wznowienia współpracy gospodarczej. Kiedy pracowałem w Sejmie RP, byłem wiceprzewodniczącym parlamentarnej grupy polsko-koreańskiej. Wtedy, w latach 1999-2005, współpracowaliśmy z parlamentami obu Korei.
Krytykowała nas wtedy ówczesna prawica i liberałowie za utrzymywanie kontaktów z jednym z państw koreańskich. Tym leżącym na północy półwyspu. Dzisiaj Wielki Brat polskiej prawicy utrzymuje stałe kontakty z przywódcą KRL-D. Okazało się, że racja była po naszej stronie.
Dzisiaj klasycznym przykładem złej dyplomacji parlamentarnej jest brak parlamentarnej grupy polsko-rosyjskiej w Sejmie mijającej kadencji. Nie jestem fanem polityki i ideologii prezydenta Putina i jego Jednej Rosji. Podobnie prezydent Putin i jego partia nie szukają kontaktów z polską lewicą. Preferują polską radykalną narodowo – katolicką prawicę, przede wszystkim Konfederację.
Ale ekipa prezydenta Putina to nie jest cała Rosja. Polski Sejm powinien utrzymywać stale kontakty z rosyjską Dumą. Polska lewica powinna utrzymywać stałe kontakty z rosyjską lewicą. Polscy ludzie kultury powinni utrzymywać stale kontakty z rosyjskimi partnerami.
Ekipy rządzące zmieniają się. I w Polsce i w Rosji. Sąsiedztwo polsko – rosyjskie jest niezmienne. W długofalowym interesie społeczeństwa polskiego jest dobrosąsiedztwo ze społeczeństwem rosyjskim. Ja zaś zgadzam sie z prezydentem Macronem, że Europa jest od Atlantyku po Ural, a przyszła Unia Europejska powinna być od Lizbony po Władywostok.Oczywiście także z Kijowem, Kiszyniowem i Tbilisi.
Polski sojusz wojskowy i współpraca gospodarcza z USA nie może polegać na jednoczesnym wykluczeniu współpracy gospodarczej z Chinami. Co obecna administracja USA proponuje. Polska jest ważnym chińskim partnerem w ramach gospodarczo-politycznego „Formatu 17+”. Wzmacniającego zresztą współpracę w formacie „Trójmorza”. Polska, być może po raz pierwszy w swej historii, ma szansę wykorzystać swe położenie geograficzne. Uznawane do tej pory za wyjątkowo niekorzystne. Polska jest bowiem bramą transportu kolejowego z Chin do Europy. Ważnym elementem wielkiego chińskiego projektu geopolitycznego znanego jako „Nowy Jedwabny Szlak”.
Transport kolejowy z Chin do Europy jest trzy razy szybszy niż morski i pięć razy tańszy niż lotniczy. Polska ma szansę zarabiać na takim tranzycie. Ale to wymaga dobrych, przynajmniej poprawnych, relacji ze wszystkimi państwami tranzytowymi. Czyli też z Rosją. Dwadzieścia lat temu, kiedy byłem przewodniczącym parlamentarnej grupy polsko-chińskiej, nasze państwo miało szanse zostać ważnym partnerem gospodarczym Chin. Szansę zmarnowano, bo ówczesne prawicowe rządzące elity nie wierzyły w sukces „komunistycznych Chin”.
Dzisiaj Chiny są mocarstwem gospodarczym. Dzisiaj Polska powinna zaproponować partnerstwo gospodarcze i naukowe jedynie którejś z najuboższych prowincji chińskich, najlepiej leżącej też na Nowym Jedwabnym Szlaku. I tam mozolnie budować współpracę na kolejne dziesięciolecia.Aktualnie wielką szansą dla Polski jest Wietnam. Lider państw ASEAN. W Wietnamie mamy nadal cztery tysiące absolwentów polskich uczelni i ponad trzy tysiące robotników, którzy przeszli staż w polskich stoczniach. W Wietnamie nadal Polska cieszy się wielką sympatią. Dynamicznie rozwijający się Wietnam i inne państwa ASEAN to realna szansa dla gospodarki polskiej. Polska może być bramą Wietnamu i państw ASEAN w Unii Europejskiej, Wietnam może być bramą dla Polski w państwach ASEAN.
Dlatego w Sejmie zamierzam pracować w parlamentarnej grupie polsko – wietnamskiej. I w grupie polsko – chińskiej. I polsko – rosyjskiej też.
Jeśli Polska będzie silnym partnerem silnej Unii Europejskiej, poważnym kooperantem gospodarczym Chin oraz Wietnamu i państw ASEAN, jeśli będzie mieć unormowane relacje z Rosją, to wówczas może być również poważnym partnerem USA.
Jeśli powyższych warunków nie spełni, to skazana jest na pozycję przypominającą status szlachetki na magnackim dworze w I Rzeczpospolitej. Biednego hreczkosieja wiszącego u magnackiej klamki.

PS. Flaczki tygodnia wrócą na swe miejsce już 14 października, czyli zaraz po wyborach parlamentarnych.

Ukraina wreszcie da

Szorstka przyjaźń zapanowała w politycznych relacjach polsko- ukraińskich. Tym razem ten szorstki ton nadaje strona polska pomimo jednoznacznych ukraińskich zalotów.

Rezygnując z przylotu pierwszego września do Warszawy amerykański prezydent Trump olał nie tylko polskiego, usłużnego mu gospodarza. Przykrość wielką sprawił też ukraińskiemu prezydentowi Wołodymyrowi Zełenskiemu, który też liczył na ciepłe słówka Trumpa podczas warszawskich uroczystości.
Zelenski chciał upiec trzy pieczenie na warszawskim rożnie. Spotkać się z Trumpem, pogadać z „przyjacielem Macronem” i ocieplić relacje z panem prezydentem Dudą.
Udało mu się tylko z tym ostatnim. Złożył panu prezydentowi i państwu polskiemu bardzo korzystnie brzmiącą ofertę. Oto strona ukraińska bez warunków wstępnych znosi wszelkie biurokratyczne bariery poczynione przez administrację poprzedniego ukraińskiego prezydenta w kwestii ekshumacji i poszukiwań polskich ofiar na terenie Ukrainy. Proponuje też aby od teraz politykami historycznymi w obu państwach zajmowali się przede wszystkim historycy. A wszelkie sporne interpretacje bolesnej historii rozwiązywano dzięki wspólnej komisji.
Takie przesunięcie historycznych sporów na drugi plan ułatwi polskiemu biznesowi w korzystaniu ze skutków zaplanowanych przez ekipę Zełenskiego ukraińskich reform gospodarczych. W uczestnictwie w prywatyzacji ukraińskich przedsiębiorstw, zakupie ziemi uprawnej, wspólnych przedsięwzięciach na terenie Unii Europejskiej.
W zamian za swe ustępstwa i przyjacielskie gesty strona ukraińska oczekuje poparcia Polski w konflikcie z Rosją. Co przy gigantycznej rusofobii, demonstrowanej od lat przez pana prezydenta Dudę i jego ministrów oraz elit politycznych PiS, nie było warunkiem trudnym do spełnienia.
I rzeczywiście podczas swego okolicznościowego przemówienia pan prezydent Duda twardo skrytykował Rosję, gromko poparł suwerenność i integralność terytorialną Ukrainy. Choć tych tematów nie poruszali pozostali mówcy. Prezydent Niemiec i przysłany substytut prezydenta Trumpa.
Wyglądało, że pakt Duda – Zełenski zaczął obowiązywać. Ale to tylko miraż.

Najpierw głowa

Pan prezydent Duda stanął po stronie walczącej z Rosją Ukrainy i kolejny raz skrytykował agresywne geny prezydenta Putina, aby przede wszystkim przypomnieć administracji amerykańskiej o sobie i ministrze Szczerskim. O wymarzonym przez ich obu „Forcie Trump”, który właśnie odpływa na dalekie prerie nierealizowanych koncepcji.
Ukraina potrzebna jest elitom PiS jako młot do walenia w Rosję. Propagandowego rzecz jasna. Bo przecież propagandowa rusofobia elit PiS nie przeszkadza im w codziennym popieraniu zaprzyjaźnionych biznesmenów zarabiających na imporcie i handlu węglem z Rosji oraz od prorosyjskich, ukraińskich separatystów.
Poza tym ukraińska oferta ocieplenia stosunków ukraińsko- polskich została przyjęta w polskim Dużym Pałacu z wielką rezerwą. Bez entuzjastycznej woli szybkiej jej realizacji. Czmu tak się stało?
Warszawskie wiewiórki ćwierkają, że pomimo podobnego wieku obu prezydentami, pomiędzy polskim i ukraińskim, nie ma tej przysłowiowej „chemii”. Niektórzy kanceliści pana prezydenta Dudy obwiniają taki stan poprzednimi zaszłościami. Wcześniej to pan prezydent Duda proponował przyjaźń i współpracę ukraińskiemu prezydentowi Poroszence. Ale ten szybko postawił na ukraiński nacjonalizm i wystawił Polaka do przysłowiowego wiatru.
A ściślej wystawił go, jak politycznego szczeniaka, na działalność Wołydymira Wiatrowycza szefa ukraińskiego IPN.
Jeszcze trzy lata temu przewodniczący Wiatrowycz był idolem polskiej prawicy, nawet tej narodowo- katolickiej. Bo pod jego przewodem ukraiński IPN skutecznie porozwalał tamtejsze pomniki Lenina. Ale kiedy zaraz potem zaczął ich miejsce zapełniać Stefanem Banderą, stał się śmiertelnym wrogiem polskiego IPN i elit narodowo- katolickich.
Wtedy też pan prezes Kaczyński obiecał prezydentowi Poroszence, że zablokuje mu wstęp do Unii Europejskiej, bo tam Ukraina „z Banderą nie wejdzie”.
W odwecie ukraiński IPN zablokował ekshumacje i inne prace planowane przez polski IPN. A prezydent Poroszenko zaczął łączyć się z Brukselą przez centralę w Berlinie. Warszawę uznał za zbędnego pośrednika.
Obrażony, dumny warszawski Duży Pałac, bacznie teraz obserwował nowo wybranego w Kijowie. Spekulował czy na pierwszą zagraniczną wizytę ukraiński prezydent wybierze Warszawę?
Okazało się, że Zełenski od razu poleciał do Brukseli. To jeszcze dumny polski Duży Pałac mógłby ukraińskiemu pariasowi wybaczyć. Ale demonstrowanej wszem i wobec jego „przyjaźni z Macronem” nadal nie potrafi.
Jak wszyscy już wiedzą relacje prezydent Macron – elity PiS są złe. Francuski prezydent po raz pierwszy miał odwiedzić Warszawę właśnie z okazji obchodów wrześniowej rocznicy wybuchu II wojny światowej. Kiedy Trump zdecydowal się olać uroczystości, to Macron skorzystał z okazji. Nie przyleciał do wrogiej mu Warszawy i też wysłał swojego substytuta.
Prezydent Zełenski nie kryje za to swej sympatii do francuskiego prezydenta. Media ukraińskie mówią wręcz o „wzajemnej sympatii i przyjaźni” obu prezydentów.
Dlatego polski prezydent sparzony we wcześniejszym związku politycznym z prezydentem Poroszenką, teraz nowemu prezydentowi stawia ponoć jeden kardynalny warunek. Najpierw wyrzucicie z waszego IPN Wołodymyra Wiatrowycza, a potem pogadamy sobie o ociepleniu.
O miłości mowy nie ma, bo pan prezydent Duda jest przykładnym katolikiem i wyklucza inne związki niż bilateralne. O francuskich trójkątach mowy nie ma.

Biznes potem

To prezydent Macron zapewne jest pomysłodawcą zamrożenia konfliktu rosyjsko- ukraińskiego lansowanego teraz przez prezydenta Zełenskiego. Przyszły stały rozejm polegać ma na uznaniu przez Kijów jakiejś formy autonomii zbuntowanych regionów Doniecka i Ługańska. W zamian Ukraina przejmie kontrolę nad ich granicami z Rosją. Sprawa Krymu zostanie odłożona na przyszłość, jak turecka okupacja części Cypru.
Nowy rząd ukraiński zezwoli na wielką prywatyzację ukraińskich przedsiębiorstw i zniesie zakaz nabywania ukraińskiej ziemi przez cudzoziemców. To doprowadzi do wzrostu zagranicznych inwestycji na Ukrainie. Amerykanie i Chińczycy już przejmują wielkie gospodarstwa rolne. Francuzi Niemcy chętnie wejdą w ukraiński przemysł. Powinni się spieszyć, bo Chińczycy też mają na oku smakowite kąski.
Dzięki takiemu rozejmowi z Rosją, zagranicznym inwestycjom i kolejnym zachodnim kredytom, ekipa Zełenskiego chce unowocześnić państwo, gospodarkę i wtopić się w zachodnią Europę. Nawet za cenę bycia jej peryferiami.
A co zyska na tym Polska? Jeśli elity PiS przestaną się zachowywać po jaśniepańsku to Ukraińscy pozwolą im na ekshumacje i inne dokumentowanie polskich historycznych krzywd na Ukrainie.
Zatem Amerykanie, Chińczycy, Niemcy i Francuzi zostaną udziałowcami ukraińskiej gospodarki. Polacy odnajdą, udokumentują i pokażą światu swe krzywdy.
Każdy dostanie od prezydenta Zełenskiego to co lubi najbardziej.

Czas na nowe otwarcie z Rosją?

Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz (Fundacja Stefana Batorego)

Grozi nam odejście w Europie od dotychczasowych zasad ładu międzynarodowego, co doprowadzi do tego, że „wielcy” będą decydować o rozwiązaniach ekonomicznych i kwestiach bezpieczeństwa nad naszymi głowami, z pominięciem interesów Polski.

Stosunek do Rosji na Starym Kontynencie się zmienia. Jednak nie jest to powrót do przeszłości. Nie mamy do czynienia ani z naiwną wiarą w poprawę postępowania Kremla, ani też z próbą rozgraniczenia stref wpływów na modłę jałtańską. Zmiana podejścia do Rosji to konsekwencja fundamentalnych przeobrażeń dokonujących się zarówno na poziomie globalnym, jak i w naszym bezpośrednim otoczeniu. Powstaje „nowy świat” i dla wielu w Europie konflikt z Kremlem wydaje się mieć coraz mniejszy sens, co więcej Moskwa widziana jest bardziej jako część rozwiązania, a nie problemu. Polska nie może dłużej lekceważyć tej sytuacji. Jest to bowiem kluczowy element nowych uwarunkowań bezpieczeństwa, w których przyjdzie nam funkcjonować w nadchodzących latach.
Dwa tygodnie przed głosowaniem w Radzie Europy, na odbywającym się w Petersburgu Forum Ekonomicznym, niemiecki minister gospodarki podpisał porozumienie, które zakłada zwiększanie eksportu niemieckich technologii do Rosji. Choć dokument formalnie nie musi prowadzić do łamania sankcji, to de facto podważa on ducha unijnej polityki ekonomicznych restrykcji.
Zbliżenie z Moskwą widoczne jest także w drugiej kluczowej europejskiej stolicy. W czerwcu 2019 roku we Francji gościł Dmitrij Miedwiediew. Celem wizyty miało być – jak określili to gospodarze – „nadanie nowego impulsu relacjom dwustronnym”. W trakcie rozmów premier Edouard Philippe stwierdził: „sankcje nie są na zawsze; mogą zostać odwołane w każdej chwili”. Konsultacje premierów poprzedzały spotkanie Macron–Putin, które odbyło się w połowie sierpnia w rezydencji francuskiego prezydenta w Prowansji. Takie ulokowanie wizyty świadczy o woli podkreślenia znaczenia bliskich personalnych relacji między rosyjską i francuską głową państwa.
Nowe podejście do Rosji nie dotyczy zresztą tylko Unii, ale widoczne jest także na poziomie Sojuszu Transatlantyckiego. Najbardziej spektakularnym przykładem jest tu bezprecedensowa decyzja Turcji, będącej drugą co do wielkości siłą militarną NATO, o zakupie rosyjskiego systemu rakietowego S-400. Niepokojące sygnały płyną także od naszego głównego sojusznika USA. Na sierpniowym szczycie G7 Donald Trump zaproponował ponowne dołączenie do wielkiej siódemki Rosji, którą wyrzucono z tego formatu po aneksji Krymu.
Polityka Moskwy wobec krajów postradzieckich, ale także wobec UE i NATO, jest dzisiaj jednym z bardziej przewidywalnych elementów międzynarodowej układanki. Mimo to Rosja jest coraz częściej postrzegana jako wystarczająco satysfakcjonujący partner, ewentualnie jako mniejsze zło. Konflikt z Kremlem coraz częściej widziany jest jako, być może, jedyny front, który Europa mogłaby dzisiaj zamknąć, nie ponosząc przy tym zbyt dużych kosztów. Taka zmiana podejścia do naszego największego wschodniego sąsiada wynika z głębokich przekształceń regionalnego i globalnego kontekstu.
Relacje międzynarodowe znowu wkraczają w fazę dwubiegunowej konkurencji, ale tym razem oś konfliktu nie przebiega między imperium rosyjskim a Zachodem, ale Chinami a USA. Oznacza to, że nasz główny sojusznik militarny – Stany Zjednoczone – jest uwikłany w bardzo absorbujące wielopoziomowe zwarcie (o przewagi technologiczne, warunki handlu, wpływy polityczne i dominację militarną), rozgrywające się daleko od Polski i Europy Wschodniej. Z perspektywy tego konfliktu problemy naszego regionu, nawet takie jak agresja zbrojna Kremla na Ukrainę, mają dla Waszyngtonu charakter drugorzędny.
W konflikcie chińsko-amerykańskim Rosja gra wprawdzie nie kluczową, ale istotną rolę. Na dzisiaj Moskwa akceptuje pozycję „młodszej siostry” Chin. Pogłębiające się uzależnienie ekonomiczne i technologiczne od Pekinu czy narastająca konkurencja w Azji Środkowej budzą na Kremlu coraz większe zaniepokojenie. Z kolei Stany Zjednoczone pod rządami prezydenta Trumpa już kilkukrotnie pokazały, że są gotowe na radykalne zwroty polityki, nie zważając na koszty, jakie niesie to dla innych państw, w tym dla europejskich sojuszników. Nie można więc wykluczyć, że w przyszłości może dojść do jakiegoś niekorzystnego z naszej perspektywy układu z Moskwą, u podłoża którego będą leżały amerykańskie kalkulacje związane z Pekinem. Bezpośrednie koszty takiej sytuacji może ponieść Ukraina, co oczywiście ma znaczenie dla Polski.
Wobec reorientacji priorytetów USA coraz większego znaczenia w regionalnej „układance” bezpieczeństwa nabiera polityka Unii. Jednak Europa ugina się pod ciężarem mnożących się problemów. Do „tradycyjnych” frontów w otoczeniu UE, takich jak: Afryka Północna, Bliski Wschód i oczywiście Rosja, doszły dwa nowe: Chiny i USA. Napięcia z Chinami mają głównie wymiar ekonomiczny, choć coraz częściej mówi się także o wyzwaniach bezpieczeństwa, związanych z ekspansją ekonomiczną, a także z penetracją cyfrową oraz agenturalną. Konflikt z Waszyngtonem jest bardziej wielowymiarowy. Poza gospodarką dotyczy takich fundamentalnych kwestii, jak podważanie jedności Unii (Trump jednoznacznie opowiada się za Brexitem bez umowy) czy groźnej dla bezpieczeństwa Europy eskalacji konfliktów na Bliskim Wschodzie (np. wskutek zerwania przez USA wielostronnego porozumienia nuklearnego z Iranem).
Ze względu na głębokie powiązania europejsko-amerykańskie nieprzewidywalna polityka Stanów Zjednoczonych jest dla wielu krajów zachodnioeuropejskich dużo bardziej dotkliwa niż „wykroczenia”, których dopuszcza się Rosja. Przy czym za narastającym konfliktem z Waszyngtonem idą emocje społeczne. Według badań zrealizowanych w 2018 roku dla Monachijskiej Konferencji Bezpieczeństwa 49% Francuzów i Niemców wskazało USA jako główne zagrożenie dla własnego kraju. W przypadku Rosji było to odpowiednio 40% i 30%1. W niektórych zachodnich społeczeństwach ewidentnie włącza się logika: im większy mamy problem ze Stanami Zjednoczonymi, tym bardziej warto szukać rozwiązań we współpracy z Rosją.
Na to wszystko nakładają się konflikty w samej Unii. Wspólnota uległa fragmentaryzacji jak nigdy dotąd, przy czym podziały przebiegają zarówno na poziomie międzypaństwowym, jak i wewnątrz poszczególnych krajów członkowskich. W efekcie uwaga polityków skierowana jest przede wszystkim na sytuację we własnych państwach, a dopiero w dalszej kolejności na poszukiwanie rozwiązań na poziomie unijnym. Słabnie też wola i zdolność do wspólnego działania wobec państw trzecich.
Wreszcie, koroduje wewnątrzunijna solidarność. Jednym z najbardziej widocznych objawów jest odnawiający się podział na „starą” i „nową” Europę. Ta ostatnia postrzegana jest coraz częściej jako niedojrzała do integracji, bo kontestuje wspólnotowe zasady, a przez niektóre rządy traktowana jest wręcz jako obciążenie, które należy „wypchnąć” na peryferia Unii. Dramatycznym pokazem tej tendencji jest nowe rozdanie personalne w UE, w którym Europie Środkowo-Wschodniej nie przypadło żadne z pięciu głównych stanowisk. „Nowa” Unia dostała też tylko jedno przewodnictwo komisji w Parlamencie Europejskim, gdy w poprzedniej kadencji miała ich osiem. To pokazuje dramatyczną słabość naszego regionu, ale także brak woli „starej Europy”, aby dbać o zintegrowanie wschodniej i zachodniej
części Wspólnoty.
Przede wszystkim grozi nam odejście w Europie od dotychczasowych zasad ładu międzynarodowego, co doprowadzi do tego, że „wielcy” będą decydowali o rozwiązaniach ekonomicznych i w wymiarze bezpieczeństwa ponad naszymi głowami, z pominięciem interesów Polski i – szerzej – całego regionu.
„Nowe” podejście do naszego wschodniego sąsiada ma w Europie swoich zdeklarowanych przeciwników. Nie jest też tak, że w Niemczech czy we Francji wszystko zostało zdecydowane. Mamy do czynienia z procesem, który można współkształtować. Wymaga to sprawnych działań mobilizacyjnych i perswazyjnych. Jednak przekaz dotyczący polityki wobec Rosji już nie może być budowany wyłącznie na powielaniu starego. Krytykowanie wszelkich możliwych form współpracy nikogo dzisiaj nie przekona.
Nie wystarczy mówić, czego robić nie wolno, trzeba też formułować pozytywne propozycje. Przestrzeń na te ostatnie wydaje się dotyczyć przede wszystkim współpracy na poziomie społecznym. Argumentacji o konieczności utrzymania reżimu sankcyjnego mogłaby więc towarzyszyć propozycja powrotu do rozmowy UE–Moskwa o ruchu bezwizowym.
Ważnym elementem polityki bezpieczeństwa są też nasze relacje w regionie, zwłaszcza z Kijowem. Po politycznym trzęsieniu ziemi, jakie dokonało się na Ukrainie w wyniku wyborów prezydenckich, Polska musi zintensyfikować kontakty na najwyższym szczeblu z naszym głównym partnerem na wschodzie. Obecność prezydenta Zełenskiego na uroczystościach z okazji 80. rocznicy wybuchu wojny to krok w dobrym kierunku. Potrzebna jest jednak wizyta dwustronna. To bardzo niepokojące, że Polska pozostaje tu w tyle za Niemcami i Francją, dla których Ukraina jest partnerem trzeciorzędnym, a tam takie wizyty już się odbyły.
Przede wszystkim jeśli polski rząd chce rzeczywiście prowadzić odpowiedzialną i skuteczną politykę bezpieczeństwa, to musi zadbać o wiarygodność naszego kraju wśród potencjalnych sojuszników w Europie. Oczekiwanie solidarności od innych państw nie może bazować tylko na przekonaniu, że coś „nam się należy”. Kluczowa jest tu wspólnota tożsamości, przekonanie przywódców i społeczeństw krajów członkowskich, że jesteśmy częścią tej samej „rodziny” europejskich liberalnych demokracji.

Nieuzdrawialność polskiej duszy

Zygmunt Tasjer

O wiecznie obolałej polskiej duszy i współczesnej głupocie mówił Stefan Chwin, a ja o przyczynach tej boleści.

Opowieść o polskiej duszy – jakby tego pojęcia nie rozumieć, tym razem przez Chwina w kontekście wpływu II wojny światowej na postrzeganie współczesnego Gdańska („Newsweek”, 26.08.2019) – zawsze budziła moje wątpliwości bowiem stanowiąc literacką frazę, w miejsce rzeczowej analizy faktów oraz ich oddziaływania na świadomość społeczną, staje się kluczem-wytrychem, pozornie pasującym do opisania odmiennych wydarzeń i sytuacji. A nadto ten przekaz niesie w sobie bardzo często kreację Polaków niejako krystalicznych (każda ideologiczno-religijno-polityczna opcja może tu sobie dopisać jeszcze kilka przymiotników), którzy niewinni a cierpiący, złym losem i siłami zewnętrznymi doznają wiecznej nieprawości i krzywdy, zapadającej na pokolenia w ich serca.

Taka narracja

dotyczy na ogół hitlerowskiej agresji na Polskę w dniu 1 września i podobnej ze strony, jak to się dzisiaj pisze, Sowietów w dniu 17 tego samego miesiąca. Traktuje się te wydarzenia jako fatum bo co mogliśmy zrobić wobec tak przytłaczającej przewagi, i czasem tylko dodaje, że do wojny nie byliśmy przygotowani. Znane wcześniej, a przypomniane przez Pawła Dybicza fakty („Przegląd”, 26.08.2019) dowodzą nie tylko kardynalnych błędów wojskowych, ale także tragicznych dla obronności kraju niekompetencji, sporów i osobistych ambicji wśród najwyższych władz Rzeczpospolitej.
W swoim czasie pisałem na tych łamach, że pewnym ratunkowym rozwiązaniem, nie tylko militarnym ale i politycznym, mógłby być w tamtym czasie dla Polski sojusz wojskowy z Czechosłowacją. Potwierdził to oparty na dokumentach tekst („GW”,19.03.2019), w którym m. in. czytamy: „Gdyby Warszawa i Praga podjęły współpracę, losy środkowej Europy mogłyby wyglądać inaczej, a przynajmniej Hitler musiałby działać ostrożniej. We wrześniu 1939 r. Wehrmacht nie mógłby tak swobodnie operować z Dolnego Śląska, gdyby był szachowany przez wojska czechosłowackie. Oddział II realizował jednak ściśle politykę Józefa Becka, który nie lubił Beneśa i nie widział sensu w ratowaniu Czechosłowacji – wierzył w sojusz z Węgrami i Rumunią.” W 1938 roku „Józef Beck zlecił polskiemu ambasadorowi w Berlinie poinformowanie Hitlera, że Warszawa jest gotowa do wspólnej akcji przeciw Czechosłowacji”. Głupota to czy paranoja, przypominająca obecne zarządzanie naszą armią i polityką obronną, o czym ostatnio mówił gen. Mirosław Różański („GW”, 31.08.2019). Tymi wiadomościami nie żywi się niestety polska obolała dusza.

Rzecz ma się podobnie
z Powstaniem Warszawskim, które mogłoby nie wybuchnąć, albo mieć odmienny przebieg, zakończony zwycięstwem, jak to w Paryżu. Również kształt terytorialny powojennej Polski byłby bardziej korzystny na wschodzie, a pierwsze lata (pisał o tym w „D-T” Gabriel Zmrozliński) przebieg mniej konfliktowy, bardziej normalny. Nie stało się tak, bowiem nieprzystająca do ówczesnych warunków polityka londyńskiego rządu, najpierw gen. Sikorskiego, a później premiera Mikołajczyka, uniemożliwiła jakiekolwiek porozumienie z ZSRR, nawet wtedy gdy do ustępstw nakłaniali zachodni sojusznicy, a Stalin, z różnych względów. był do nich gotowy. Bolejąca za hekatombę Warszawy i utracone Kresy Wschodnie polska dusza wie swoje.

I tak po dziś dzień,
gdyż żywiona jest nadal kłamstwem, matactwami, niedomówieniami, przeinaczeniami dotyczącymi tak przeszłości jak i współczesności. I nie tylko ze strony premiera Morawieckiego, prezesa Kaczyńskiego, stronników Zjednoczonej Prawicy, hierarchów Kościoła Rzymsko-Katolickiego, prawicowej i narodowo-podobnej prasy. Także przez tych, którzy z determinacją i odwagą, za co należy się im niewątpliwy szacunek, walczą z wcześniej wymienionymi. Stąd nadziwić się nie można temu szczególnemu rozdwojeniu jaźni, gdy jednych potrafią obnażyć z fałszu, jednocześnie naśladując swoich adwersarzy.

Pusty śmiech mnie ogarnia,
czytelnika „Gazety Wyborczej” od pierwszego numeru, na słowa: „Nie chcemy, by zniknęło rzetelne dziennikarstwo” i dlatego redakcja inicjuje powołanie Fundacji (26.06.2019). Takie dziennikarstwo wymaga nie tylko rzetelności w pisaniu ale również w ocenie otrzymywanych tekstów i w redagowania całości tytułu. Poza nadzwyczaj licznymi przykładami z przeszłości gazety, wśród których na czoło wysuwa się niesprawiedliwa, bo jednostronna i oderwana od ówczesnych warunków i możliwości, ocena Polski Ludowej oraz rozliczne ataki na lewicowe formacje, poniżej najnowsze.
Pani Wielowieyska pisze o kontaktach polityków Włoch i Rosji: „Być może jest to informacja symboliczna w całej sekwencji zdarzeń”, a mnie się do tej pory wydawało, że informacje mogą być prawdziwe albo nie, bądź różnią się swoim rodzajem, ale dzięki tej ważnej, odkrywczej myśli będę zmuszony poszerzyć wiedzę moich studentów dziennikarstwa.
Podobnie rzecz ma się z prezentowanymi na tych łamach wypowiedziami tzw. autorytetów, tym razem naukowych. Japoński prof. Hiroakim Kuromiya pisze o zamierzchłej bitwie pod Chałchin-Goł z maja 1939 roku: „ Sowieci wykorzystali swojego agenta lub kilku agentów wśród Japończyków, by sprowokować ten konflikt. Po części udało im się doprowadzić Japonię do porażki na polu bitwy. Napisałem na ten temat kilka lat temu artykuł w „Journal of Slavic Military Studies”, ale to tylko przypuszczenie…” Natomiast Sławomir Dębski, tylko doktor ale dyrektor PISM, w bardzo obszernym, często godnym uwagi, materiale o pakcie Ribbentrop-Mołotow zapomniał (nie wie, albo nie chce) wyjaśnić istotnej dla tamtych wydarzeń politycznych kwestii: dlaczego poganiany ostro przez Niemców Stalin zdecydował się na agresję Polski dopiero 17 września (polecam mój dawny tekst w „D-T”). W Wielkiej Brytanii można takie przypuszczenia-bajki pisać w podobno naukowym periodyku, ale druk wspomnianych, bądź brakujących, fragmentów tekstów w „AleHistoria” kompromituje redakcję.
Czytam słowa prof. Wł. Borodzieja (24.08.2019): „Polska jako odwieczny rusofob jest Rosji bardzo na rękę, a rusofobia to główna strategia rosyjskiej piątej kolumny” i abstrahując od tej opinii, nie mogę zrozumieć, że drukuje to redakcja, która rusofobię podniosła do najwyższych, prawie codziennych, standardów. Pomaga Rosji, a może nawet jest agentem jej wpływów?
Poza dyżurnym Wacławem Radziwinowiczem są i inni. Michał Kokot epatuje informacją (27.08.2019), że rosyjscy najemnicy Wagnera są nawet w Afryce zapominając, że amerykańscy żołnierze są dosłownie wszędzie na świecie, że do dziesięciu krajów afrykańskich Kreml sprzedaje broń, tak jakby największym światowym eksporterem tych wyrobów nie były Stany Zjednoczone, które, nota bene dbając o pokój, zwiększyły aktualnie roczny budżet militarny do niebotycznej granicy 1 biliona 350 miliardów dolarów rocznie.
Na odmianę Bartosz Wieliński bardzo oburza się na prezydenta Macrona za jego pojednawcze gesty wobec Rosji (24.08.2019) zapominając, że w dużo trudniejszych i bardziej konfliktowych czasach Charles de Gaulle mówił o Europie od Atlantyku do Uralu, szukając dróg porozumienia, bowiem tak to już jest, że i w Europie, i na świecie uwzględniać należy i układać się trzeba z Rosją, kiedyś carską, radziecką, a dziś współczesną. Niekoniecznie to się musi wszystkim podobać, ale co zrobisz?
„„Wyborcza” wraca do hasła, które towarzyszyło jej od zarania”, to znaczy „Nie ma wolności bez solidarności”, przywoływanego przez zespół tytułu w szerszym wezwaniu-deklaracji (27.07.2019), zapominając jednak, że okazało się ono niepełnym, niespełniającym oczekiwań Polaków, gdyż zabrakło w nim, i nadal brakuje, jakże powszechnie pożądanej „Równości” i „Sprawiedliwości”.
Taki właśnie ogląd przeszłości i współczesności napawa polską duszę kolejnymi ułudnymi wyobrażeniami i… wściekłością na byłe rządzące elity, kierując ją w objęcia pono zbawców z PiS, a naprawdę kolejnych szarlatanów.
Również towarzyszą deformacjom polskiej duszy
dziś, ale i wcześniej, instytucje państwa, gwarantujące z definicji jego prawny fundament. Ale tylko pozornie, bo dopiero po latach trzeba było decyzji Sądu Okręgowego w Częstochowie aby przywrócić byłemu pracownikowi SB rentę zabraną tzw. ustawą dezubekizacyjną. Sąd uznał ten akt prawny za niekonstytucyjny ale wcześniej, dwukrotnie Trybunał Konstytucyjny jakoś tej podstawowej wady nie dostrzegł w zawartej w nim zasadzie odpowiedzialności zbiorowej oraz negowaniu praw nabytych. Nie jest to oczywiście argument za demolowaniem systemu prawnego przez PiS, ale być może ta sprawa, jak i wiele innych, umniejsza społeczne protesty obrony wolnych sądów. Dziś na odmianę, po „dobrej zmianie”, nie tylko polski świat prawa zadziwia armia internetowych trolli w Ministerstwie Sprawiedliwości.

Niech mit się mitem odciska
proponuje Stefan Chwin: „Mit można przezwyciężyć tylko innym mitem. Oczywiście z punku widzenia naukowca, który kieruje się szkiełkiem i okiem, bardzo mi się to nie podoba, ale gdy obserwuję życie społeczne, dochodzę do wniosku, że przyszłość Polski rozstrzygnie się właśnie tam, gdzie mit zderza się z mitem.” To remedium wywodzi się niejako z homeopatii, bądź nawiązuje do znanego powiedzenia o leczeniu cholery tyfusem. Jest prawdą, że „Nie ma racjonalnego sposobu na rozmontowanie mitycznych urojeń. Mit jest odporny na analizę, ironię, szyderstwo, kpinę”, co nie oznacza, że zdrowie przywróci polskiej duszy obraz świata ze zmitologizowanym dobrem i złem, będący w konsekwencji objawem schizofrenii, czyli stanu psychicznego z poważnie upośledzoną umiejętnością krytycznej, realistycznej oceny własnej osoby, otoczenia i relacji z innymi.
Jedynym lekarstwem pozostaje głoszenie prawdy, a jeżeli to czasem takie trudne, to przynajmniej unikanie kłamstwa, niedomówień i nadinterpretacji. Paradoksem aktualnej polskiej sytuacji jest fakt, że kapitalizm ze swoją bezwzględnością, opartą nie na urojeniach, a ściśle wyliczalnych wskaźnikach (na ogół oczywiście zysku), które racjonalizują i inne dziedziny życia społecznego, może w omawianej materii odegrać rolę pozytywną. Kolejnym będą: przykład zza otwartych europejskich granic, doświadczeni normalnością zagranicznego pobytu i liczne tysiące młodych tam studiujących. Jeśli wrócą, to na pewno będą chcieli żyć w normalnym kraju i dla osiągnięcia tego celu uczynią wiele.

Wracając do fragmentów wywodów Chwina,
to odnaleźć w nich można stwierdzenia, które do antykomunisty i propagandzisty w pełni przystają, ale już do historyka, literatury zresztą, mniej: „Zwycięstwo w ostatnich wyborach podał PiS na tacy Władysław Gomułka. PiS okazało się pilnym uczniem PRL-owskiej propagandy i świetnie to działa” bowiem „Straszenie Niemcem to constans polskiej polityki od 1945 roku.”
Przede wszystkim nie w całym okresie PRL, a jedynie do grudnia 1970 roku, co nie tylko z historycznych książek ale i z Wikipedii wyczytać można. Układ PRL – RFN „Uznawał nowe granice polsko-niemieckie na Odrze i Nysie, kończąc tym samym powojenny okres w stosunkach między PRL a RFN, którego głównym problemem były nowe, dotychczas nieuznawane przez Niemcy Zachodnie granice. Zapoczątkował nowy okres współistnienia pomiędzy Polską a Niemcami, w którym zasadniczym kierunkiem była chęć współpracy gospodarczej i kulturalnej między dwoma państwami.” Nadto wcześniejsze tzw. straszenie Niemcami wynikało z uzasadnionych obaw, przede wszystkim Władysława Gomułki, związanych z trwającą zimną wojną, opartych nadto o dwie obserwacje: potężnego ruchu rewizjonistycznego, wspieranego bądź tylko tolerowanego przez rząd z Bonn i obaw o lojalność władz radzieckich w kwestii naszych zachodnich granic (m. in. misja Aleksieja Adżubeja, zięcia Chruszczowa, w RFN w 1964 roku, w czasie której próbował w rozmowach z Niemcami „handlować” polskimi interesami). W kontekście tych faktów mógłby sobie Pan Profesor darować nieudane porównania.
Podobnie, to znaczy w propagandowym uproszczeniu, ma się kwestia kastrowania historii przez komunistów : „W szkole historia Gdańska kończyła się w roku 1792, czyli wraz z drugim rozbiorem, potem następowała pustka i Gdańsk wyłaniał się z nicości dopiero w roku 1945. Gdy znów stał się polski.” Tak było nie tylko z tym miastem na ziemiach zachodnich, bowiem powszechny społeczny klimat wywołany niemieckimi zbrodniami w czasie niedawno minionej wojny przenosił się na krytyczną ocenę wszystkiego co niemieckie. Chęć zemsty i zadośćuczynienia kierowała tłumy na egzekucje hitlerowskich oprawców, a jednym z przykładów tego stosunku były powszechnie używane określenia Szwab, szwabskie, stanowiące niejako synonim słów Niemiec, niemieckie. Mówi Chwin także: „To, co Niemcy robili w latach 1939-1945 jest nadal żywą raną społecznej świadomości… Z pokolenia na pokolenie dziedziczymy krwawą traumę przez to, że w prawie każdej rodzinie ktoś w czasie wojny zginął albo był w obozie koncentracyjnym.…” A co dopiero w tamtych powojennych latach? Musiał upłynąć spory czas, aby świadomość nowych mieszkańców tych ziem zechciała przywrócić, i zaakceptować również, ich niemiecką przeszłość.

W związku z niedoszłą wizytą
Donalda Trumpa na obchodach 80. rocznicy wybuchu II wojny światowej, Witold Jurasz na Onecie, pisząc o polskich kompleksach, kończy swoje rozważania stwierdzeniem, że gesty i piękne słowa nas jedynie ogłupiają.
I jak tu mówić o uzdrowieniu polskiej duszy?

Nie ma wyboru?

Piotr Gadzinowski

Jeśli mieliście nieszczęście wpaść w banksterskie sidła i zaciągnąć kredyt we frankach szwajcarskich, pewnie teraz zgrzytacie zębami. Bo kurs szwajcarskiej waluty radykalnie wzrósł. Jeśli chcielibyście podziękować winnemu waszej straty, to niebawem będziecie mieli okazję to uczynić. Dnia pierwszego września odwiedzi nasz kraj prezydent USA Donald Trump z okazji rocznicy wywołania II wojny światowej.
Wielce oczekiwany w Warszawie gość właśnie wywołał kolejną wojnę handlową z Chinami. Aby utrudnić sprzedaż chińskich towarów na amerykańskim rynku nakazał podwyższyć cła na chińskie produkty. Ale „Chińcyki trzymają się mocno”. Poszli na wojnę ekonomiczną i obniżyli kurs swej waluty aby osłabić skutki ceł. Efektem polityki „taniego juana” jest coraz droższy dolar amerykański.
Niestety droższy dolar to także słabszy polski złoty. Droższe euro i frank szwajcarski. Na obecnym osłabieniu wartości złotego zyskają Polacy pracujący za granicą i polscy eksporterzy. Stracą polscy importerzy, amatorzy wyjazdów zagranicznych i pracujący w Polsce Ukraińcy. Najwięcej mogą stracić Ukraińcy z frankowymi kredytami.
Ale to nie koniec skutków wojny trumpo- chińskiej jakie rykoszetem uderzają w Polaków.
„Nie chcę być niepotrzebnie prowokacyjna” – powiedziała dla prorządowego tygodnika „Do Rzeczy” Jej Ekscelencja ambasador USA w Polsce Georgetta Mosbacher. Po czym dodała dobitnie: „Dzisiaj kwestia bezpieczeństwa jest wyjątkowo istotna, bo zagrożenia płynie jednocześnie ze strony dwóch rosnących potęg”. I jednoznacznie wskazała te grożące nam „rosnące potęgi”.

Rosję i Chiny

Oczywiście zagrożenie rosyjskie nie zostało zakwestionowane ze strony prawicowego, prorządowego dziennikarza. Ale zagrożenie chińskie wzbudziło zdumienie.
„Chiny chcą w Polsce inwestować” – zauważył przytomnie redaktor Marcin Makowski – „budować nowy jedwabny szlak, pomagać przy Centralnym Porcie Komunikacyjnym oraz infrastrukturze 5G. Czy będziemy musieli wybierać między Ameryką a Państwem Środka?”
„Nie wiem czy to uczciwie tak stawiać sprawę”- skarciła redaktora amerykańska Ekscelencja – „Proszę spojrzeć na sprawę chłodno: w chińskim prawie widnieje zapis, że każda chińska firma jest zobowiązana do dzielenia się wszelkimi dostępnymi technologiami oraz informacjami z rządem. Oczywiście Ameryka niepokoi się o rozwój chińskiej technologii 5G w Polsce, ale ze względów bezpieczeństwa, a nie biznesowych. Jeśli chodzi o inwestycje chińskich firm, które nie zagrażają bezpieczeństwu Polski, to nie widzę problemu”.
Jednak nawet prorządowy, czyli dzisiaj też proamerykański, dziennikarz musiał dostrzec w tej wypowiedzi fałsz.
„Chciałbym jednak, aby odpowiedziała pani wprost: czy Polska będzie musiała wybierać?”- odważnie zapytał.
„Ujmę to tak” – odpowiedziała Ekscelencja Mosbacher – „Ameryka już wybrała. Wybraliśmy wolność i demokrację zamiast centralistycznego rządu, który funkcjonuje Chinach. Jesteśmy w stanie walczyć i bronić swobód, których tam nie mają. Polska również musiała stanąć przed tym dylematem. Po roku mieszkania w Warszawie ma przeczucie, że będzie to prosty wybór. Polacy czują instynktownie, bo żyli w państwie komunistycznym, czym kończy się ucieczka od wolności. Nie mogę sobie wyobrazić, aby ponownie skręcili w tym kierunku, a właśnie taki „pakiet” otrzymuje się od Chin.”
Ale ten narzucany przez władze USA „wolny” wybór nie okazuje się aż tak prosty, skoro prorządowy dziennikarz zauważa: „Tyle, że pieniądze, które popłynęły do Polski szerokim strumieniem, nie mają żadnej ideologii”.
I to wielce rozłościło amerykańską Ekscelencję. ”Pieniądze mają swój wymiar ideologiczny, w zależności od tego skąd pochodzą” – pouczyła dziennikarza i wszystkich Polaków.
A potem przypomniała amerykański plan bezpieczeństwa dla Polski. Rząd PiS kupi od USA drogie myśliwce F-35 i będzie cieszyć się, że USA sprzedają peryferyjnej Polsce aż tak nowoczesną technologię. W zamian rząd PiS wybuduje na terenie Polski bazę z instalacjami amerykańskiej tarczy antyrakietowej. A także inne bazy dla amerykańskiego wojska. I będzie cieszyć się z każdego przybyłego tam amerykańskiego żołnierza. Bo to zagwarantuje bezpieczeństwo przed rosyjską agresją.
Aby wzmocnić poczucie tego bezpieczeństwa polskie firmy będą kupować amerykański gaz i cieszyć się, że nie jest to gaz rosyjski. Bo „Moskwa używa gazu jako broni politycznej”- co potwierdziła amerykańska Ekscelencja.
Aby potwierdzić wierność wobec USA Polska nie kupi od chińskiego koncernu Huawei nowoczesnej technologii 5G, bo to komunistyczna, czyli zniewolona technologia. Niezgodna z amerykańskimi wartościami.

Bądźmy kolonią

Zapewne nieprzypadkowo amerykańska Ekscelencja nie wspomniała, że niedawno prezydent Trump wypowiedział traktat o całkowitej likwidacji pocisków rakietowych średniego zasięgu. Pretekstem było testowanie przez Rosję zabronionych układem pocisków. Tak naprawdę chodziło o Chiny. Ich ograniczenia nie obowiązują, bo w 1987 roku, kiedy Moskwa i Waszyngton wynegocjowały traktat INF, chińska armia rakiet średniego zasięgu jeszcze nie miała. I dlatego w tym stuleciu uzbrajała nimi swoją armię bez traktatowych ograniczeń. Podpisany wtedy traktat przyczynił się do zakończenia „zimnej wojny” między USA i ZSRR. Teraz Europie grozi nowy wyścig zbrojeń. Nowa „zimna wojna” i wzrost zagrożenia nowym konfliktem zbrojnym. Bo przecież taki pocisk rakietowy wyposażony w megatonową głowicą jądrową odpalony z Rosji lub poligonu na Białorusi może w ciągu 10 minut dotrzeć nad Belgię i Holandię. Podobny amerykański pocisk odpalony z Niemiec potrzebuje również około dziesięciu minut aby dotrzeć do Petersburga lub Moskwy. Rakiety odpalane są z samobieżnych, mobilnych wyrzutni. Błyskawiczny atak nie daje wielu szans na reakcję. Ryzyko, że do atomowego starcia dojdzie przez przypadek, w wyniku błędu obsługi albo nieporozumienia na linii politycy- wojskowi znów staje się wysokie.
Wyścig zbrojeń już ruszył, bo Amerykanie właśnie przetestowali taki pocisk nowej generacji. Chiny i Rosja zwróciły się do Rady Bezpieczeństwa o zwołanie jej nadzwyczajnego posiedzenia w sprawie nowych amerykańskich zbrojeń.
Prezydent Trump, wypowiadając traktat INF, zapewniał, że chce jedynie stworzyć nowe mechanizmy kontroli zbrojeń, które będą pasować do realiów XXI wieku. Na razie zamiast konflikty rozwiązywać, albo przynajmniej łagodzić, stale podsyca je. I tworzy nowe.
W reakcji na amerykańskie testy rakietowe prezydent Rosji Władimir Putin stwierdził, że USA chcą zainstalować nowe rakiety w Europie. Przede wszystkim w Rumunii i w Polsce, co uznał za zagrożenie dla Rosji. Zapowiedział też, że Moskwa odpowie w adekwatny sposób.
W efekcie narzucanego nam przez Waszyngton „wyboru” Polska, zostanie pozbawiona chińskich nowoczesnych technologii. Skłócona z najbogatszymi państwami Unii Europejskiej stanie się krajem zapóźnionym cywilizacyjnie. Peryferią technologiczną Europy.
Będzie za to najbardziej zdeklarowanym proamerykańskim państwem na wschodzie Europy. Łatwym celem w przyszłych, hybrydowych konfliktach, w których kosztowne myśliwce F-35 będą nieprzydatne. Narzucany Polsce wybór to rola przyszłego chłopca do bicia. Miejsca zastępczych starć pomiędzy USA i „rosnących potęg”.

Słaby motor handlowy

Andrzej Leszyk

Nasza wymiana gospodarcza z innymi państwami nadal nie przyczynia się do wzrostu polskiego produktu krajowego brutto.

Handel zagraniczny wciąż ciągnie polską gospodarkę w dół, choć na szczęście już coraz wolniej.
Obroty towarowe handlu zagranicznego w okresie styczeń – czerwiec bieżącego roku wyniosły 495,0 mld PLN w eksporcie oraz 495,8 mld PLN w imporcie. Ujemne saldo ukształtowało się na poziomie 0,8 mld PLN, podczas gdy w analogicznym okresie roku ubiegłego wyniosło minus 7,9 mld PLN – podaje Główny Urząd Statystyczny.
Wciąż jeszcze tracimy
Utrzymywanie się ujemnego salda w wymianie gospodarczej Polski jest złą wiadomością. Dobrą wiadomością jest natomiast to, że w porównaniu ze styczniem – czerwcem 2018 r. nasz eksport wzrósł o 6,6 proc., a import tylko o 5,0 proc.
Wyrażając to w walutach obcych, w pierwszym półroczu bieżącego roku polski handel zagraniczny odnotował stratę w wysokości 0,3 mld USD, podczas gdy w analogicznym okresie ub. r. wyniosła ona aż 2,3 mld USD. Natomiast licząc w euro, obecna strata wyniosła 0,2 mld euro, zaś w tym samym okresie minionego roku sięgnęła jeszcze 1,9 mld EUR.
Wymianę gospodarczą prowadzimy przede wszystkim z krajami rozwiniętymi, do których dostarczamy różne elementy i podzespoły do wyrobów gotowych, a sprowadzamy zaawansowane produkty i technologie. W pierwszym półroczu przypadało na nie 87,3 proc. naszego eksportu (w tym na Unię Europejską 80,2 proc.), oraz 66 proc. importu (import z UE stanowi 58,8 proc.). Nasz import z krajów rozwiniętych wyniósł 367,1 mld zł (w tym z UE 343,0 mld zł) wobec 356,7 mld zł (w tym z UE 334,5 mld zł) w tym samym okresie 2018 r. Eksport tam: 432 mld zł (z czego do państw UE 397 mld zł).
Natomiast najmniejszy udział polskiej wymiany gospodarczej przypada na nasz region, czyli na kraje Europy Środkowo-Wschodniej. W eksporcie ogółem wyniósł on zaledwie 5,8 proc., a w imporcie 7,8 proc.
Nasi najważniejsi partnerzy
Polska ma ujemne salda handlu zagranicznego z krajami rozwijającymi się – minus 92,3 mld zł (czyli minus 24,3 mld USD, albo minus 21,5 mld EUR) i z krajami Europy Środkowo-Wschodniej – minus 10,1 mld zł (minus 2,6 mld USD albo minus 2,3 mld EUR). Dodatnie saldo uzyskano natomiast w obrotach z krajami rozwiniętymi: 101,6 mld zł (26,7 mld USD, 23,6 mld EUR), w tym z krajami UE nasza nadwyżka osiągnęła poziom 105,4 mld zł (27,8 mld USD, 24,5 mld EUR).
Mówiąc bardziej konkretnie, w styczniu – czerwcu br. wśród głównych partnerów handlowych Polski odnotowaliśmy wzrost eksportu do wszystkich krajów z pierwszej dziesiątki (kolejno: Niemcy, Czechy, Wielka Brytania, Francja, Holandia, Włochy, Rosja, Stany Zjednoczone, Szwecja, Węgry).
Wzrost importu nastąpił zaś z Chin, ze Stanów Zjednoczonych, Hiszpanii, Holandii, Francji oraz Niemiec.
Obroty z pierwszą dziesiątką naszych partnerów handlowych stanowiły 66,4 proc. eksportu i 64,0 proc. importu.
Czy nastąpi odbicie?
Nasz główny partner handlowy to Niemcy. W pierwszym półroczu nasz eksport w tym kierunku wyniósł 135,2 mld zł, a import stamtąd 110,8 mld zł. Wartość polskiego eksportu do tego państwa w okresie styczeń – czerwiec 2019 r. obniżyła się w porównaniu z pierwszym półroczem ubiegłego roku o 0,7 punktu procentowego i wyniosła 27,3 proc. Wartość importu zmniejszyła się zaś o 0,6 pkt. proc. i stanowiła 22,3 proc. Dodatnie saldo wyniosło 24,4 mld zł, wobec 22,1 mld zł w analogicznym okresie ub. r. Spadajace obroty z Niemcami to wynik słabnącej gospodarki naszego zachodniego sąsiada, która zgłasza mniejsze zapotrzebowanie na półprodukty z Polski.
Warto zauważyć, że również udział Rosji w polskim imporcie zmniejszył się w porównaniu z analogicznym okresem 2018 r. o 1,0 pkt. proc. i stanowił 6,0 proc. To z kolei efekt mniejszego importu rosyjskiego gazu, stopniowo zastępowanego gazem z krajów arabskich i Norwegii. Zarówno w polskim eksporcie, jak i imporcie, najważniejszą pozycję stanowią maszyny, urządzenia i środki szeroko pojętego transportu. Przypada na nie średnio 37 proc. naszych obrotów handlowych. To struktura typowa dla państw rozwiniętych.
Można mieć nadzieję, iż zaobserwowany w pierwszym półroczu szybszy wzrost polskiego eksportu niż importu, sprawi, że cały rok 2019 zakończy się dodatnim saldem naszej wymiany gospodarczej.

Moskwa, Paryż, Berlin

Helmut Klotz

„Macron wyciąga rękę do Moskwy” – komentuje francuska prasa roboczą wizytę prezydenta Federacji Rosyjskiej we Francji. Nie tak dawno niemiecki minister spraw zagranicznych Heiko Maas zasugerował, że obywatele Rosji powinni móc wjeżdżać do strefy Schengen bez wiz. W Warszawie natomiast wszelkie sygnały ocieplenia między zachodnioeuropejskimi stolicami a Moskwą przyjmowane są ze zgrozą. Próżno jednak szukać refleksji, że może czas zrewidować i polską politykę wschodnią.

Paryż i Moskwa muszą współpracować, aby zbliżyć stanowiska Rosji i Europy, pomimo różnic – takie przesłanie usłyszeli obecni na wspólnej konferencji prasowej prezydentów Emanuela Macrona i Władimira Putina w Forcie Brégançon. Rosja jest „europejska” i „należy odbudować system wzajemnego zaufania z nią” – to słowa prezydenta Francji, który jeszcze niedawno wskazywał na domniemany „rosyjski trop” ukryty za protestami „żółtych kamizelek”.
Rozmowa obu przywódców, odbywająca się – najwyraźniej nieprzypadkowo – na kilka dni przed szczytem G7 w Biarritz (odbędzie się on 24-26 sierpnia) dotyczyła całe spektrum tematów – od sprawy Iranu, poprzez Syrię i Libię po Ukrainę po sprawę wypowiedzianego przez Stany Zjednoczone traktatu zakazującego rakiet średniego i pośredniego zasięgu (INF) oraz konieczności przedłużenia traktatu o broniach strategicznych START 3 i problem militaryzacji okołoziemskiej przestrzeni kosmicznej. Rzecz jasna – nie sposób oczekiwać, że jedno spotkanie doprowadzi do pełnych uzgodnień we wszystkich tych sprawach, jednak jest to bez wątpienia kolejny sygnał świadczący o tym, że Europa jest znużona przedłużającą się izolacją Rosji, a prezydent Macron wyraźnie widzi dla siebie rolę postillon d’amour tego procesu. Po zakończeniu trwającego prawie 4 godziny spotkania odbywającego się za zamkniętymi prezydent Francji był jeszcze bardziej entuzjastyczny, oznajmiając, że Rosję „czeka europejska przyszłość”: „Jestem przekonany, że przyszłość Rosji jest całkowicie europejska. Wierzymy w taką Europę, która rozciąga się od Lizbony do Władywostoku” – napisał na Twitterze.
Istotnym sygnałem była też sugestia rysowania się stopniowego powrotu Rosji do G7, z której (wówczas G8) została wykluczona po aneksji Krymu – pojawiła się mianowicie sugestia, że grupa (wprawdzie bez formalnego zmieniania nazwy i ogłaszania rozszerzenia) mogłaby się właśnie spotkać w Rosji, która by wystąpiła w roli gospodarza.
Nie znaczy to, żeby nie pojawiły się w wypowiedziach zgrzyty – dotyczące porównań między protestami w Rosji w związku z wyborami samorządowymi a ruchem żółtych kamizelek”, ale nie ulega wątpliwości, że było to najcieplejsze spośród siedmiu spotkań jakie odbyli ze sobą Macron i Putin.
Prezydent Macron rozgrywa swoje zaangażowanie w zbliżenie europejsko-rosyjskie wykorzystując osłabienie dwu pozostałych głównych stolic europejskich – Londynu skoncentrowanego na brexicie i coraz mocniej okopującego się na pozycjach transatlantyckich i Berlina, ale nie można mu odmówić wyczucia chwili i rozpoznania potrzeb i zainteresowań – po obu stronach.
Wszystkie te sygnały coraz dobitniej świadczą, że pozycja Warszawy w Europie staje się coraz bardziej izolowana, a tezy wygłaszane przez polskich polityków o ciągłym zagrożeniu ze strony Moskwy brzmią coraz bardziej groteskowo.

Ośmiornica z Kremlem w tle?

KLUB

Raport z „ciemnej strony Księżyca”

Jeśliby to, co jest treścią tej książki, choć w połowie było prawdą materialną, to nieuchronnie trzeba by wyciągnąć wniosek, że Polska jest rządzona przez dobrze zakamuflowaną, rozgałęzioną agenturę rosyjską, wywodzącą się po części jeszcze z czasów radzieckich. Wołałbym jednak narazić się autorowi na niesprawiedliwą ocenę niż z góry, bezkrytycznie zadeklarować bezwarunkową wiarę w prawdziwość tego, co napisał. Żeby było jasne: mam zaufanie do Autora, ale nie mogę nie zachować odruchowego dystansu do treści jego książki. Dystansu opartego na dobrej woli i życzliwego. Dystansu wynikającego ze względów natury epistemologicznej, poznawczej. Może dlatego, że jako obywatel polski chciałbym, aby to co napisał, nie miało pokrycia w faktach, choć obawiam się, że niestety, choć w części – ma.
Wbrew być może pierwszemu skojarzeniu, „Morawiecki i jego tajemnice” Tomasza Piątka nie dotyczą tylko afery majątkowej związanej z obecnym premierem, czy afery GetBack, w którą zamieszany jest jego ojciec, Kornel Morawiecki. Tych kwestii książka dotyczy w relatywnie niewielkim fragmencie. Jest to natomiast udokumentowana bogatą warstwą faktograficzną opowieść o genezie obecnych rządów, które w ujęciu głośnego autora mają swoje źródło w pewnych wydarzeniach i personaliach, które swój początek wywodzą z tzw. „Solidarności Walczącej”, organizacji założonej przez Kornela Morawieckiego w 1981 roku.
W narracji Piątka pojawiają się liczne nazwiska znane z pierwszych stron gazet i czołówek materiałów telewizyjnych oraz internetowych, ale także postacie szerzej nieznane i pozostające w cieniu. Poza samym Morawieckim-seniorem, u podstaw całej tej ponurej historii pojawia się choćby zagadkowa, mroczna postać niejakiego Wojciecha Myśleckiego, czołowego działacza „SW”, ale przede wszystkim jej „mózgu”, „wizjonera, „stratega”, człowieka o tajemniczych i niepokojących powiązaniach oraz poglądach. To Myślecki, jeden mentorów Mateusza Morawieckiego, już w 1981 roku, czyli w czasach, gdy miliony Polaków marzyły o Polsce osadzonej w cywilizacji zachodniej, nie krył się z poglądami wobec Zachodu sceptycznymi, a jednocześnie umiarkowanie życzliwymi dla – ówczesnego – ZSRR, pojmowanego oczywiście perspektywicznie jako niekomunistyczna Rosja.
W książce tej pojawia się co najmniej kilkanaście nazwisk osób, o korzeniach czy działaniach w taki czy inny sposób związanych z ZSRR, z instytucjami obecnej Rosji i „wschodem” rozumianym jako obszar usytuowany za wschodnimi granicami Polski lub związanych z osobami o takich powiązaniach. Oto niektóre z tych nazwisk: Teresa Czerwińska (właśc. Tatiana Tumanowskis), urodzona w ZSRR była minister finansów (T. Piątek: „Ministrem finansów Morawiecki czyni osobę urodzoną i wychowaną w Związku Sowieckim, która otrzymuje dostęp do tajemnic naszych sojuszników z NATO – choć nie wiadomo, czy osoba ta została właściwie sprawdzona przez kontrwywiad”), Zbigniew Jagiełło, blisko związany z Morawieckimi prezes PKO BP, Adam Andruszkiewicz, nacjonalista, wiceminister cyfryzacji i otwarty rusofil, Igor Janke, były dziennikarz, hagiograf Mateusza Morawieckiego i Viktora Orbána, dziś de facto biznesmen powiązany z rosyjskim, oligarchicznym biznesem bliskim Kremlowi, Ryszard Czarnecki, powszechnie znany eurodeputowany też mający rosyjskie filiacje, Michał Dworczyk szef kancelarii premiera, Adam Lipiński, wiceszef PiS, Sylwester Chruszcz, skrajny nacjonalista, który wszedł do Sejmu z listy Kukiz ’15, były raper Liroy, czyli Piotr Marzec, szef Partii Zmiana Mateusz Piskorski, fanatyczny, złotousty nacjonalista Grzegorz Braun, Olga Semeniuk – warszawska radna PiS, sympatyczka Marine Le Pen, wreszcie sam Antoni Macierewicz – tej postaci przedstawiać nie trzeba Na tej liście są także takie figury, jak zamieszany w nielegalną prywatyzację w Warszawie Dymitr Hirsch („tajemniczy doradca Mateusza Morawieckiego o rosyjsko-wschodnioniemieckich korzeniach”), a nawet postać z tak odległego cienia jak młody człowiek, Michał Kuczmierowski, ten sam osławiony „harcerz”, który 10 kwietnia przyniósł przed Pałac Prezydencki przy Krakowskim Przedmieściu drewniany krzyż, który stał się zarzewiem trwającej przez kolejne miesiące burzliwej awantury politycznej. Autor książki, niczym skrupulatny pająk, snuje swoją misterną konstrukcję opisu powiązań zarówno wymienionych powyżej person, jak i wielu innych, a wszystkich wymienić nie sposób.
Dotykam tylko „góry lodowej” jaką tworzy zawartość tej książki. W ostatniej części książki, zatytułowanej „Solidarność Walcząca i Biuro Studiów SB”, Piątek ukazuje podejrzaną genezę organizacji stworzonej przez Kornela Morawieckiego, genezę która nabiera nowej wymowy po głośnych prorosyjskich i prokremlowskich wypowiedziach tegoż samego Kornela Morawieckiego po latach. W pewnym momencie autor próbuje odpowiedzieć na pytanie „co było główną motywacją, która prowadziła Morawieckiego (Mateusza – przyp. KL) po tej ścieżce coraz wyżej – i coraz bliżej Moskwy”. „Czy był to czysty cynizm, jak sugerują liczne fakty – zastanawia się Piątek – (…) Czy jednak za tym cynizmem stała jakaś ideologia, jakaś wiara? A może to Kornel Morawiecki skierował syna na Wschód? (…) Założyciel „Solidarności Walczącej”, uchodzący kiedyś za radykalnego wroga Kremla, potem nagle jego sympatyk. Czy Morawiecki razem z nim zmienił front? Aby odpowiedzieć na to pytanie, musielibyśmy wiedzieć, kiedy Kornel Morawiecki dokonał zwrotu w stronę Moskwy. Być może znacznie wcześniej niż przypuszczamy. Przykład Wojciecha Myśleckiego wskazuje, że antyzachodnie tendencje w otoczeniu Kornela Morawieckiego kiełkowały najpóźniej już na początku lat 90. Przybocznym Kornela była przecież postać tak dwuznaczna, jak Paweł Falicki, zarejestrowany przez SB jako TW „Barnaba”. Człowiek, który chce dzisiaj, aby Polacy trzymali pieniądze w Rosji. Podobnie jak syn Kornela Morawieckiego, Mateusz Morawiecki, który chciał, aby Polacy swe pieniądze inwestowali na Białorusi”.
„Morawiecki i jego tajemnice” to książka, która powinna być może mieć w tytule „Morawieckich”, w liczbie mnogiej. To gęsty od informacji, personaliów, pytań i hipotez, trudny nawet do prostego ogarnięcia raport z „ciemnej strony Księżyca”, a tym „Księżycem” jest polska polityka od 1980 roku. Czytelnik postronny, który nie jest specjalistą dysponującym wiedzą i instrumentami pozwalającymi na weryfikację jej treści, staje w trakcie lektury i polekturowych przemyśleń przed trzema możliwościami: odrzucić narrację autora, przyjąć ją lub zachować coś w rodzaju „symetryzmu”, mimo wszystko, mimo tego, że fakty przytaczane przez Piątka i tezy czy supozycje przez niego formułowane brzmią – przy wszystkich wątpliwościach czy zastrzeżeniach, jakie mogą się pojawić – wiarygodnie. Aczkolwiek sam nie mam innego wyjścia, jak powtórzyć za Gombrowiczem: „Nie jestem ja aż tak szalony, abym co mniemał albo i nie mniemał”. A wątków w książce jest znacznie więcej niż tu przywołałem: pojawia się także i NRD-owska Stasi, i podejrzane tło kultu „żołnierzy wyklętych” i inne, liczne szczegółowe wątki. Pojawiają się też postacie szemranych biznesmenów, Tomasza Misiaka czy osławionego Marka Falenty, który być może jest ostatnim, w sensie kolejności, sekwencji zdarzeń, ogniwem tej tajemniczej historii.
Wieńczy książkę pięciostronicowe „Podsumowanie. Ojciec, syn i tajemnice”. To sformułowane w postaci 48 punktów resumé zawartości „Morawieckiego i jego tajemnic”, prawdziwe, cenne wspomożenie ze strony autora adresowane do czytelnika, któremu „głowa puchnie” od tego, co przeczytał. Godne odnotowania są także obfite przypisy odsyłające zainteresowanych czytelników do części źródeł wiedzy autora.
Podoba mi się też „gadżetowy” koncept polegający na opatrzeniu każdego rozdziału pastiszowym nawiązaniem do konwencji „streszczeń” rozdziałów, znanej czytelnikom z powieści przygodowych m.in. Juliusza Verne czy Edmunda Niziurskiego. Czytajcie tę fascynującą książkę i mimo wszystko próbujcie wyrobić sobie zdanie na jej temat. Na koniec, na puentę, nie odmówię sobie zacytowania postaci – dalece nie z mojej bajki – kardynała Henryka Gulbinowicza, metropolity wrocławskiego. W rozmowie z Władysławem Frasyniukiem miał on powiedzieć: „Nie chcę mieć nic wspólnego z Solidarnością Walczącą. To projekt absolutnie sowiecki. Niech mi pan wierzy, ja pochodzę ze Wschodu. Wiem jak Sowieci działają”. Oceńcie to wszystko co zebrał i opisał Tomasz Piątek, jak chcecie, jak wam dyktuje wiedza, intuicja, czy nawet wiara, ale przeczytajcie jego fascynującą książkę.

Tomasz Piątek – „Morawiecki i jego tajemnice”, Wydawnictwo Arbitror, Warszawa 2019, str.359, ISBN 978-83-66095-12-0.