Z Brukseli rezultaty szczytu UE i inauguracji Parlamentu Europejskiego komentuje europoseł SLD z frakcji Socjalistów i Demokratów (S&D), wiceprzewodniczący PE w poprzedniej kadencji, prof. Bogusław Liberadzki.
Po ostatnich wydarzeniach w Brukseli opinia publiczna jest bardzo podzielona. Rząd ogłosił sukces i święci go. Zablokowanie wyboru Fransa Timmermansa na przewodniczącego Komisji Europejskiej traktowane jest jako dowód na wielkie znaczenie Grupy Wyszehradzkiej i Polski w szczególności dla całej polityki europejskiej. Przeciwnicy rządu mówią, że jest to sukces na miarę słynnego 27:1, a nawet większy – „to klęska na całej linii”, słyszymy. Tę opinię wzmacnia porażka prof. Krasnodębskiego, kandydata PiS na wiceprzewodniczącego PE, który przepadł w wyborach, uzyskawszy niewiele ponad 80 głosów. W pierwszej turze uzyskał głosów bez mała 170. W kolejnych dostawał coraz mniej, aż w końcu zupełnie wypadł.
Reakcje i kalkulacje
Była to chyba reakcja sali, na zachowanie prominentnych przedstawicieli Prawa i Sprawiedliwości, którzy nie wstali, kiedy grano i śpiewano hymn europejski, zaś część z nich weszła do sali dopiero po odegraniu hymnu. To zostało zauważone.
Mimo, że – jako polska delegacja – staraliśmy się wspierać kandydaturę prof. Krasnodębskiego, to jednak rząd PiS naraził się całej większości w Parlamencie Europejskim. Chadecy nie odwdzięczyli się więc za wykreowanie pani von Leyen na kandydatkę do fotela przewodniczącej Komisji Europejskiej (ich kandydatem był – co przypominam – Manfred Weber), socjaliści (poza delegacją SLD-owską), po zablokowaniu Fransa Timmermansa, też nie mieli powodu głosować na kandydaturę prof. Krasnodębskiego.
Przypadek Timmermansa traktuje się zresztą bardzo poważnie, jako zablokowanie polityka, który chciał praworządnej i zintegrowanej Unii Europejskiej. Fiasko tego planu, (choć Grupa Wyszehradzka nazywa to „sukcesem”) na tym polega, że Franz Timmermans będzie nadal robił to samo – będzie strzegł praworządności w krajach członkowskich. Zostanie pierwszym wiceprzewodniczącym KE – jeśli w ogóle kandydatka na przewodniczącą Komisji Europejskiej zyska aprobatę Parlamentu, bo to nie jest takie pewne. Pamiętajmy, że jej kandydatura musi uzyskać parlamentarną większość. Takiej gwarancji dziś nie ma. Na przykład w grupie Socjalistów i Demokratów, tylko delegacja Hiszpanii jest zadowolona z ostatecznych rozstrzygnięć (Hiszpan został wyznaczony na następcę pani Federiki Mogherini) i na pewno zagłosuje „za”. Natomiast inne delegacje w grupie S&D wypowiedziały się przeciw pani von Leyen. Skoro bowiem przepadł kandydat S&D, a wysunięto przedstawicielkę chadecji, to jakie socjaliści mają powody, żeby ją popierać? Sytuacja jest więc dosyć skomplikowana. Gdyby zdarzyło się, że pani von Leyen większości jednak nie uzyska, to porażka naszego rządu zyskałaby jeszcze większy wymiar. Poza tym w takiej sytuacji trzeba będzie na nowo zwołać premierów rządów UE i uzgodnić kolejną kandydaturę.
Wszystko razem bez wątpienia złożyło się na to, że dobry wiceprzewodniczący PE, prof. Krasnodębski, nie uzyskał wystarczającej liczby głosów, by mógł kontynuować swą pracę. Na dodatek mamy chyba do czynienia z czymś w rodzaju sporu w rodzinie, gdyż Włoch Fabio Massimo Castaldo, który pokonał prof. Krasnodębskiego, należy do formacji bliskiej PiS.
Złamana zasada
Jest jeszcze jeden aspekt porażki Franza Timmermansa. Pokazano mianowicie, że koncepcja tzw. „wiodącego kandydata” – uzgodnionego i wysuniętego przez wszystkie grupy polityczne PE, jest nieważna. Może być pominięta. Dotychczas byliśmy w PE przekonani, i tak postępowaliśmy, że Rada Europejska wybiera przewodniczącego Komisji Europejskiej spośród „spitzenkandydatów”. Było ich dwóch: Weber (EPL) i Timmermans (S&D). Weber przepadł, pozostał Timmermans. To więc, co się stało – również na skutek zabiegów Grupy Wyszehradzkiej – to jest pokazanie, że koncepcja kandydatów wiodących została przekreślona, ale nie przed wyborami, tylko post factum. Co do innych reguł się umawialiśmy, a co innego zrobiono i to wbrew woli PE. To kolejne skomplikowanie sytuacji i otwarcie nowego pola do ewentualnych sporów. To, co jest stałe w polityce Unii, to prawo, zwyczaje i przestrzeganie umów. Coś więc zostało złamane. Grupa Wyszehradzka w jakimś sensie doprowadziła swym postępowaniem do zachwiania pewnego zwyczaju. Z jedną uwagą – premier Słowacji zręcznie pokazał, że jest jakby poza, że nie bierze w tym udziału. Przypomnę, że to socjaldemokrata. Nie wyłamał się, ale również nie uczestniczył czynnie w całym przedsięwzięciu. Ocenia się więc, że mamy w gruncie rzeczy do czynienia niejako z trzyosobową „reprezentacją” tej Grupy. Dosyć zastanawiającą…
W przypadku premiera Czech są bardzo duże zastrzeżenia, wręcz dochodzenie w Komisji Europejskiej, co do sposobów wykorzystania środków pochodzących z UE w jego prywatnych przedsięwzięciach. W stosunku do premiera Viktora Orbána zastrzeżenia są bardzo daleko idące. Między innymi uważa się, że Manfred Weber – przepadły kandydat grupy Europejskiej Partii Ludowej – zapłacił w ten sposób za tolerowanie Orbána w szeregach tej grupy. No i do tego dochodzi premier Polski, który kierował się bardziej osobistą niechęcią do Timmermansa niż – tak ja to widzę – dobrze rozumianym interesem Polski w Unii Europejskiej.
Nie możemy też zapominać, że zarówno wobec Węgier (krócej), jak i wobec Polski (dłużej) toczy postępowanie z Art. 7 Traktatu Europejskiego w związku z uzasadnionymi, poważnymi obawami o przestrzeganie demokratycznych standardów państwa prawnego. Jeśli więc w jakimś stopniu postępowanie trzech premierów Grupy Wyszehradzkiej wobec Timmermansa – najwyższego unijnego strażnika praworządności, było motywowane tymi problemami, to odnieśli oni co najwyżej pyrrusowe „zwycięstwo”. Unia Europejska i tak nie odrzuci swoich standardów. Nadal będzie twardo broniła zasad, praworządność będzie nadal niczym latarnia morska, na którą będzie się orientować cała polityka unijna. Timmermans dalej będzie miał pełną swobodę działania w obszarze, za który do tej pory odpowiadał.
Dlatego twierdzę, że Frans Timmermans nie doznał żadnej klęski, co najwyżej pewnego niepowodzenia. Dotyczy to także naszej grupy politycznej S&D, bo przecież był on naszym kandydatem na przewodniczącego Komisji Europejskiej. Ale i tak możemy się czuć usatysfakcjonowani. Mamy przewodniczącego Parlamentu, mamy wysokiego przedstawiciela do spraw działań zewnętrznych i mamy pierwszego wiceprzewodniczącego KE. To jest rozwiązanie dla nas satysfakcjonujące.
Lekcja do odrobienia
Wszyscy nowo wskazani do objęcia najważniejszych stanowisk w Unii są zwolennikami większej integracji państw ją tworzących, umacniania się strefy Euro, bo to jest element gospodarki globalnej, wszyscy i każdy z osobna są zwolennikami Europy praworządnej i przestrzegania praworządności w każdym z państw członkowskich. Tak to należy widzieć. Żaden z nich, a zwłaszcza Timmermans, nie jest wrogiem Polski. Ja go postrzegam, jako przyjaciela Polski. Timmermans chce, żeby Polska była prawdziwym, zdrowym, szanowanym partnerem w UE, a drogą do tego jest praworządność w państwie polskim, aktywny udział – proporcjonalnie do wielkości i możliwości – we wszystkich procesach decyzyjnych.
Przy okazji mamy dowód na to, że żeby nie zostać samemu, trzeba szukać rozwiązań akceptowalnych dla wszystkich. Nasze interesy mogą być osiągane razem z interesami wspólnoty jako całości. Trzeba współpracować i współbudować, a nie destruować. Trzeba debatować, dyskutować, a nie demonstrować i protestować. Trzeba wiedzieć, kiedy ogłaszać sukces. Teraz go po prostu nie ma. Nie ma przedstawicieli naszej części Europy, którzy sprawowaliby wysokie funkcje w instytucjach europejskich. Zero!
Populistów miejsce w szeregu
Ci, którzy przed wyborami sporo nadziej pokładali w fali populizmu, która pojawiała się w Europie, też mocno się zawiedli. Europa jest przywiązana do demokracji. Mówiłem o tym wiele tygodni temu. Populiści przekonali się o tym dopiero teraz, gdy zobaczyli jak małą są grupką w wielkiej sali obrad plenarnych PE i jak niewiele mogą.
W poprzednim parlamencie mieli dwa zauważalne ugrupowania polityczne. Jedno z nich – Europa Wolności i Demokracji Bezpośredniej po prostu przestało istnieć. Została około 50-cioosobowa grupa posłów, która nawet zmieniła nazwę – teraz jest to Europa Tożsamości Demokratycznej.
PiS zaś znalazło się w grupie politycznej, która jest szóstą pod względem wielkości. W poprzednim parlamencie była trzecią. Jej obecny udział w całej sile politycznej PE wynosi poniżej ośmiu procent. Proszę się więc nie dziwić, że są przegłosowywani. Beznamiętne liczby, fakty i konsekwencje trzeba przyjąć do wiadomości.
