„Nie tyle dokuczają mi moje grzechy, choć popełniłem ich wiele, w różnym wymiarze, co brak stanowczości w ich naprawie. Krytyką powojennej przeszłości choć wielu oczekiwało – nie chciałem dać asumptu do rozdrapywania już zabliźnionych ran.
gen. Wojciech Jaruzelski
Mija 6 rocznica odejścia gen. Wojciecha Jaruzelskiego na wieczną wartę, w Szpitalu Wojskowym- ul Szaserów 128 w Warszawie (serdeczny szacunek, wdzięczność lekarzom i personelowi za wiele lat troski o stan zdrowia i ulgę w cierpieniu). 25 maja 2014 r. (niedziela) o godz. 15.24, zamknęła się wielka księga osobistych dokonań i upokorzeń Generała, ale i wiekopomnych sukcesów Polski i Polaków, z Jego inicjatywy i sprawstwa.
Za 41 dni skończyłby kalendarzowe 91 lat pracowitego, żołnierskiego życia; za 57 dni – 58 lat służby w stopniu Generała; za 54 dni minęłoby 25 lat od wyboru na urząd Prezydenta Polski. Jaki był Generał, co osiągnął, komu dobrze zapadł w pamięci a komu wyrządził jakąkolwiek krzywdę, co zostawił – odpowiedź zna każdy i wedle własnych kryteriów ocenia tego Męża Stanu.
Służył Polsce jako żołnierz na wielu stanowiskach wojskowych, ponad 15 lat jako Minister Obrony Narodowej. Ponad 10 lat w „cywilnej służbie państwowej”- Prezes Rady Ministrów, Przewodniczący Rady Państwa i Prezydent Polski, jednocześnie Zwierzchnik Sił Zbrojnych i Naczelny Dowódca na czas wojny. Że praca na tych stanowiskach była dla Niego żołnierską służbą- pamiętał zawsze. Żegnając się 11 grudnia 1990 r. z Rodakami mówił- „Jako żołnierz wiem, że dowódca, a więc każdy przełożony odpowiada i za wszystkich, i za wszystko. Słowo przepraszam może zabrzmieć zdawkowo. Innego jednak nie znajduję. Chcę więc prosić o jedno: jeśli czas nie ugasił w kimś gniewu lub niechęci – niechaj będą one skierowane przede wszystkim do mnie. Niech nie dotkną tych, którzy – w ówczesnych konkretnych warunkach, uczciwie i w najlepszej wierze – nie szczędzili przez lata całe swego trudu dla odbudowy i budowy naszej Ojczyzny”.
Żołnierz pamiętający o …
Niezwykle wysoko cenił sobie frontowych żołnierzy. Sam był zwiadowcą od Bugu do Łaby. Można powiedzieć, iż walczył „przed pierwszą linią”. Jest grupa żołnierzy frontowych, którzy z autopsji pamiętają, iż w latach powojennych ze sprawiedliwą oceną przelanej krwi żołnierskiej, bywało różnie. Wiedział o tym aż nadto dobrze. Dał temu wyraz na posiedzeniu Rady Naczelnej Związku Bojowników o Wolność i Demokrację, 30 sierpnia 1983 r., m.in. mówiąc – „Naród nasz z jednakową wdzięcznością ocenił przelaną krew i żołnierski wysiłek bez względu na to, jakimi drogami prowadził do kraju – tą najkrótszą, której początkiem było Lenino, tą odleglejszą, przez Afrykę i zachodnią Europę, czy tą w kraju – w oddziałach partyzanckich i ruchu oporu. Jest prawem żołnierza, a później kombatanta wierzyć, iż kierunek z którego jemu przypadło iść, był dla Ojczyzny cenny i owocny”.
Pamiętał o „tych z Zachodu”, awansując na stopień generała, np. pilota walczącego nad Anglią w 1940, Stanisława Skalskiego, tworząc ad personam taki etat w Dowództwie Wojsk Lotniczych, czy Henryka Jabłońskiego, walczącego o Narwik, czy „Radosława”, Jana Mazurkiewicza, dowódcę zgrupowania w Powstaniu Warszawskim, a później z inicjatywy Generała przewodniczącego Komisji Budowy Pomnika Powstańców Warszawy. Odsłonił go w 1989 r. Wtedy m.in. mówił-„Trzeba nam spełnić testament poległych, podać sobie rękę ponad tym, co w przeszłości dzieliło. Niechaj ten pomnik – dowód wiecznej pamięci i hołdu dla bohaterów Powstania Warszawskiego – służy sprawie narodowego pojednania… Salutuję poległym. Wyrażam szacunek tym, którzy ocaleli. Zwracam się do urodzonych już po tamtej hekatombie, aby nie zapomnieli nigdy skąd ich ród”.
Awansował na stopień generała Roberta Satanowskiego, który dowodził niebyt mile widzianym na Wschodzie Zgrupowaniem „Jeszcze Polska nie zginęła” W lutym 1972 r. na osobistą rozmowę przyjął wdowę gen. Augusta Fieldorfa. Nie mogąc zadość uczynić prośbie- na koszt Wojska polecił wykonać symboliczny grób „Nila” na Cmentarzu Powązkowskim (aleja A, kwat. 14. Spoczywają żona i córka). Poparł wystąpienia środowisk i naukowców w sprawie rewizji sądowych wyroków z okresu stalinowskiego.
Skutecznie upomniał się o tych „co na Wschodzie” pozostali na zawsze. Gdy tylko nadarzyła się szansa – Michaiłowi Gorbaczowowi tłumaczył, że „zatajona przeszłość, ciąży na teraźniejszości, podczas gdy ujawniona ma wpływ już tylko na historię”. Wspólna, polsko-radziecka Komisja Historyków, wskazała autorów zbrodni w Katyniu. Jako Prezydent Polski, pierwszy oddał hołd pomordowanym w obecności członków rodzin i Wojska w 1990 r.
Gdy Michaił Gorbaczow poznał syberyjskie losy Polaków, polecił postawić pomnik z inskrypcją, „Polakom zmarłym na Syberii w 1939-1945 roku”(później uzupełnioną), obok grobu Ojca Generała w Bijsku (Ałtajski Kraj).
9 maja 2005 r. Generał z Prezydentem Aleksandrem Kwaśniewskim wziął udział w obchodach 60 rocznicy Dnia Zwycięstwa w Moskwie, w czasie których został odznaczony przez prezydenta Władimira Putina „Orderem 60-lecia Zwycięstwa”. Gazecie Rzeczpospolita (z 13 maja 2005 r.) oświadczył m.in. „Choć przez kilka tygodni w Polsce trwała kampania, krytykująca mój wyjazd, uważałem, że powinienem jechać. Zwłaszcza, że otrzymałem zgodę na wyjazd do Kraju Ałtajskiego, żeby być przy grobie swojego Ojca, co ma też swoją wymowę. I dziś jestem przekonany, że zrobiłem słusznie. Wystąpiłem jako najstarszy kombatant Wojska Polskiego i gdyby mnie nie było w Pałacu Kremlowskim, gdzie zostałem odznaczony, wśród kombatantów – byłych głów państw z Cypru, Chorwacji, Albanii i byłego króla Rumunii zabrakłoby Polaka. Uważam, że Wojsko Polskie zasłużyło na to, by jego wkład został w ten sposób podkreślony.”
Generał 10-12 maja 2005 r. przebywał na Syberii. Odwiedził grób swojego Ojca w Bijsku oraz stojący obok pomnik upamiętniający represjonowanych Polaków. Oddał hołd ofiarom represji razem z władzami Kraju Ałtajskiego. Zwiedził m.in. fabrykę „Prodmaszu”, w której pracował do 1942 roku i spotkał się z członkami polskiej wspólnoty „Orzeł Biały”, której przewodniczył ks. Andrzej Obuchowski. Odwiedził dom przy ul. Gorkiego 34, gdzie mieszkała rodzina Jaruzelskich podczas zesłania w Bijsku. Miejscowej prasie oświadczył m.in. „Bardzo się cieszę, że jestem w Rosji w te święte dla niej dni. Gdy zaczynała się wojna miałem 18 lat. Był to straszny okres ale pamiętam ciepło syberyjskich serc, ciepło z którym przyjmowała nas ta ziemia”.
Pamiętał o swoich kolegach z lat szkolnych w gimnazjum Księży Marianów na Bielanach (1933-1939), choć różne powody nie sprzyjały częstym spotkaniom. 6 października 1990 r. w ich gronie był w sanktuarium w Licheniu. Kustosz, ks. Eugeniusz Machulski- powitał Generała niezwykle serdecznymi słowami – „Przez wieki wspominamy zwycięstwa: pod Grunwaldem, pod Wiedniem, pod Warszawą. Ale te zwycięstwa i chwała okupione były tysiącami poległych rycerzy, żołnierzy, wojowników. W dziejach świata nikomu nie udało się odnieść pełnego zwycięstwa, armię całą zachować i życie swoich żołnierzy ocalić. Śmiem twierdzić, że takie zwycięstwo odniósł w naszej historii tylko jeden generał, tylko jeden wódz, przed którym dziś chylimy swoje czoła. Do takiego zwycięstwa i do pełnej wolności doprowadziłeś nasz naród Ty, Panie Prezydencie…” Otrzymany wcześniej obraz matki Boskiej Licheńskiej znalazł godne miejsce w Belwederze.
Wybrane dokonania…
Godzi się przypomnieć, iż z inicjatywy WRON, której Generał był przewodniczącym, zbudowano w Łodzi Szpital Pomnik Centrum Zdrowia Matki Polki. Mówił- „dawno już powinien stanąć na naszej ziemi, aby świadczyć o patriotycznej ofiarności polskich matek. O ich niezapomnianym wkładzie w przetrwanie naszego Narodu, w jego uporczywą, bohaterską walkę o wolność i zwykłą, człowieczą sprawiedliwość… Że dają z siebie przez całe lata poświęceń i trudu, tę codzienną matczyną krzątaninę, której historyk nie wymierzy, lecz bez której żaden polski dom nie byłby domem… Aby z szacunkiem pochylić się nad tymi, które obdarzone są szczególnie szczytnym tytułem. Myślę o Matkach. Dały Ojczyźnie swe macierzyństwo… Wniosły do życia narodu wartości bezcenne”.
Mocą podpisów Generała pod odnośnymi ustawami, została zmieniona oficjalna nazwa naszej Ojczyzny, z PRL na RP. Orzeł- godło, otrzymał koronę. Od 15 lutego 1989 r. – Dzień 11 listopada jest uroczystym Narodowym Świętem Niepodległości”. Od kwietnia 1990 – Dzień 3 Maja stał się Świętem Konstytucji. Nabożeństwo upamiętniające historyczny fakt, w Katedrze św. Jana celebrował Prymas Polski kard. Józef Glemp, w którym Generał wziął udział, podobnie jak wcześniej, podczas uroczystości na Placu Zwycięstwa, upamiętniającej 1 Września jako święto pokoju na świecie.
To staraniem Generała, jako Prezydenta i członków rządu Tadeusza Mazowieckiego, przedstawiciele dawnej Wielkiej Trójki i Francji, ostatecznie zamknęli-trwający od Poczdamu – problem granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej, mocą podpisów złożonych pod traktatem w Moskwie 12 września 1990 r. Zakończył on II wojnę światową w Europie. Otworzył drogę do zjednoczenia Niemiec. Jest „Pieczęcią Historii” na okresie dziejów, które zdały „pokojowy egzamin”.
… i „nagrody”
przynamniej trzy, które w kolejną rocznicę śmierci należy przypomnieć. „Sprawiedliwa zemsta i nienawiść”, jaką okazała władza Solidarności. W 2008 r. Generał z grupą członków WRON i Rady Państwa, stanął przed Sądem, oskarżony, m.in. o kierowanie „związkiem przestępczym o charakterze zbrojnym”. Rok później, Sejm na wniosek rządu uchwalił ustawę obniżającą emerytury członkom WRON za stan wojenny. Karę- dotychczas nie spotykaną w polskim i europejskim sądownictwie, Trybunał Konstytucyjny uznał zgodną z Konstytucją.
„Zapał” władzy w polityczno-historycznym rozliczaniu okresu PRL, zrodził ustawę degradacyjną. Córka Generała, Pani Monika Jaruzelska, wystąpiła z publicznym apelem, od słów – „Szanowny Panie Prezydencie, zwracam się do Pana nie tylko jako córka żołnierza, ale przede wszystkim jako obywatelka…. Proszę o coś, co jest ważne dla Pańskiego środowiska politycznego. Proszę zdegradować mojego Ojca, ale nie upokarzać Jego byłych podwładnych i ich rodzin, a także tych żołnierzy, którzy podjęli służbę po 1989 r.”… Prezydent RP ustawę zawetował. Redaktor Naczelny Jerzy Domański zauważył, iż „zawetowanie tego bubla pokazuje, że politykom PiS przypomniał się kalendarz wyborczy”, a Pani Monika „wyróżniła się godnością i odwagą osobistą” („P” nr 15 z 2018). Miliony Polaków odczucia i postawę wyrazili odpowiedziami na internetowe pytania – 55,8% osób jest przeciwko degradacji gen. Jaruzelskiego i Kiszczaka; za – 29 %; Za degradacją są wyborcy PiS- 64%; PO-22%; Razem- aż 17%. Przeciwko są wyborcy Lewicy, określający się jako „wierzący i nie praktykujący” oraz nie wierzący i nie praktykujący.
Refleksje pod rozwagę…
Jan Paweł II. (z „Biografii”)- pomiędzy Papieżem a Generałem „niezwykle szybko nawiązała się nić sympatii i zaufania. Papież wyczuł, że Generał jest Człowiekiem bardzo uczuciowym, reprezentującym wysoki poziom moralny. Gdy podczas spotkania z polskimi biskupami w Watykanie pod koniec lat osiemdziesiątych jeden z gości uczynił krytyczną uwagę pod adresem Jaruzelskiego, Papież natychmiast mu przerwał: (…)proszę nie mówić w mojej obecności niczego złego o generale. Dźwiga na swych barkach ogromny wór kamieni(…). Czy w tym „worze kamieni” Papież widział tylko grzechy własne Generała, czy coś więcej?
Michaił Gorbaczow w jednym z wywiadów wspomniał- „Jan Paweł II powiedział mi, że Generał to bardzo poważny i solidny człowiek. Na ostrym zakręcie, na którym znalazła się Polska, bardzo wiele dla Polski zrobił”. Na obchodach 60. rocznicy powstania Izraela rozmawiał z prezydentem Lechem Kaczyńskim, któremu powiedział- „Czy rzeczywiście nie możecie rozwiązać problemu, już nie młodego, chorego człowieka- Generała, który wiele zrobił dla Polski. Poprosiłem o otoczenie chorego Jaruzelskiego opieką. Komu to wszystko jest potrzebne?”
Profesor Jan Widacki-„Dla gen. Jaruzelskiego nadeszła godzina próby. Ten realista i pragmatyk uznał, że czas wykorzystać okazję. Stąd decyzja o Okrągłym Stole, a później włączenie się w budowę polskiej suwerenności. Twórca stanu wojennego został pierwszym prezydentem suwerennej Polski … Byłem wtedy w samym centrum polskiej polityki. Jestem świadkiem tamtych dni. Prezydent Jaruzelski lojalnie współpracował z niekomunistycznym rządem, wspierał go, a na koniec sam, bo wcale przecież nie musiał, skrócił swoją kadencję prezydencką, ustępując miejsca Lechowi Wałęsie” (Przegląd nr 27 z 2013).
Profesor Bronisław Łagowski – „Jaruzelski jest spośród żyjących, człowiekiem najbardziej zasłużonym dla Polski. Przyjdzie czas, gdy stanie się to oczywistością i nastąpi symboliczne wynagrodzenie małodusznych, mściwych szykan, jakie Go spotykają. Proszę, żeby to zostało wpisane do protokołu” (Przegląd nr 27 z 2013).
Ludwik Stomma, na pytanie dziennikarza-„Jaki polski skandal minionych lat uznałby Pan za największy, za „koronę skandali”?- powiedział:„Byłoby nim ciąganie po sądach gen. Jaruzelskiego, człowieka, który doprowadził do przełomu Okrągłego Stołu, do pokojowej transformacji, który uczynił to pod prąd dużej części własnego środowiska społecznego” („T” z 9-10.08.08).
Ciekawe, co powiedziałby dziś, w 2020 roku;
Jerzy Domański, „Dlaczego miliony dorosłych Polaków dają sobie pluć na własne, uczciwie i dobrze przepracowane życie. Dlaczego nie stają w obronie faktów? W obronie tego, co sami stworzyli? Gdzie są miliony beneficjentów Polski Ludowej? Nikt im niczego nie podarował! Szkoły wypuszczają w świat tak proste umysły, że łykają coraz większe brednie” (Obrona Dobrej Pamięci, „P” nr 24 z 2016)
Profesor Jerzy Wiatr, przewodniczył Sejmowej Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej. W „Sprawozdaniu”, stwierdzała, iż „nie ulega wątpliwości, że dopuszczenie do obcej interwencji zbrojnej lub do wybuchu starć wewnętrznych pociągnęłoby za sobą większe represje i cierpienia obywateli, niż to miało miejsce wskutek wprowadzenia stanu wojennego. Potwierdzają to również i współczesne doświadczenia różnych regionów świata, objętych wewnętrznymi walkami lub obcą interwencją. Ale dobrem ratowanym była również wartość najwyższa, jaką jest wolność narodu i państwa. Nawet, jeżeli ta wolność i suwerenność były ograniczone…Wartość dobra ratowanego, nieporównywalnie była większa od wartości dobra ratowanego”.
Profesor Adam Schaff, pod koniec lat. 90. kilka razy próbował przekonać Generała do zgody na wystąpienie z wnioskiem o przyznanie Pokojowej Nagrody Nobla w dziedzinie polityki. Generał wdzięczny za inicjatywę. nie dał się przekonać żadnymi argumentami. Prosił, wręcz zabronił o tym mówić i pisać za Jego życia.
Czesław Miłosz.
Któż miecz Chrobrego wydobywał z pleśni?
Któż wbijał myślą słupy w dno Odry?
I któż namiętność uznał narodową
Za cement wielkich budowli przyszłości?
………
Nastał odpowiedni czas, i ni z tego ni z owego
Przyszła wolność za Jaruzelskiego
Żałobne refleksje…
Biskup Polowy WP, podczas mszy żałobnej, nauczał – „pogrzeb gen. Wojciecha Jaruzelskiego jest czasem próby dla wierzących. Jak z tej próby wyjdziemy? Czy zdamy egzamin z naszego człowieczeństwa i chrześcijaństwa?” Mija już 6 lat od śmierci Generała. Odpowiedzcie sobie Państwo na te pytania. Spróbujcie wskazać w czym tkwi istota, sens naszego, polskiego „człowieczeństwa i chrześcijaństwa”, nie tylko wtedy, podczas pogrzebu, ale ta na co dzień, pomyślcie! Dalej, że „Historia jeszcze długo będzie oceniać jego słowa, podejmowane decyzje i czyny. Będą to czynić następne pokolenia. Jest jednak różnica pomiędzy oceną a sądem. Można ulec pokusie zakłamania i ukrywania prawdy. Można też oskarżać w imię prawdy”.
Prezydent RP, Bronisław Komorowski, w Katedrze Polowej -„Jako człowiek pokolenia Solidarności, żegnam jednego z ostatnich – symbolizujących trudny, a często tragiczny los pokolenia czasów powojennych, pokolenia głębokich, bolesnych podziałów – polityka, żołnierza, człowieka dźwigającego ciężar odpowiedzialności za najtrudniejsze i za najbardziej chyba dramatyczne decyzje w powojennej historii Polski. Jestem jednak pewien, że żegnam także Rodaka, który nie tylko potrafił docenić, ale i głęboko pozytywnie przeżył wielkość dobrej zmiany, w której aktywnie uczestniczył, a która przecież zaowocowała polską wolnością i niepodległością”.
Aleksander Kwaśniewski, b. Prezydent RP, na Cmentarzu Powązkowskim mówił- „Żegnamy Wojciecha Jaruzelskiego, jednego z najwybitniejszych polityków Polski drugiej połowy XX wieku, człowieka skromnego i oddanego sprawom Polski, patrioty najwyższej próby. Nic Mu nie zostało oszczędzone. Stracony dom rodzinny, Syberia i katorżnicza praca, front, krew i łzy, polityczna odpowiedzialność i ryzyko porażki, niewdzięczność, ataki, procesy, choroby i cierpienia, i nawet dziś te krzyki wydobywające się z serc, które nie mają w nich miłosierdzia, a często tylko Boga na ustach. Niech, drogi Wojciechu, zadośćuczynieniem za to wszystko będzie świadomość, że Polska jest niepodległa, bezpieczna, że dobrze się rozwija, że byłeś współarchitektem tego dzieła, które dziś czcimy na XXV-lecie polskiej transformacji, że miliony ludzi wyrażają wobec Ciebie szacunek i wdzięczność, że nie da się wykreślić Twojego nazwiska z polskiej historii”.
Pamiętam …
Miałem zaszczyt wiele razy rozmawiać z Generałem na różne tematy. Mam wrażenie, że z naszych dyskusji pojawiła się taka konstatacja-„Nie tyle dokuczają mi moje grzechy, choć popełniłem ich wiele, w różnym wymiarze, co brak stanowczości w ich naprawie. Krytyką powojennej przeszłości choć wielu oczekiwało – nie chciałem dać asumptu do rozdrapywania już zabliźnionych ran”. Słyszałem ją kilka razy przy różnych okazjach, podczas środowiskowych spotkań Generała z kombatantami.
Znane okoliczności wykluczają możliwość spotkania się przyjaciół i podwładnych Generała, przy mogile na Powązkach. Uczcijmy więc chwilą zadumy- w dowolnym miejscu – pamięć „Człowieka skromnego i oddanego sprawom Polski, patrioty najwyższej próby. Nic Mu nie zostało oszczędzone”. Proszę.
