22 listopada 2024

loader

Kategoria: Kultura

W stulecie śmierci. Zapolska w Polsce i na świecie

W ciągu ostatniego półtorawiecza Polska wydała co najmniej trzy kobiety, które w uprawianych przez siebie dziedzinach nauki, kultury czy życia społecznego osiągnęły wyżyny, na jakie nie wdarły się przedstawicielki płci pięknej urodzone i wyrosłe gdziekolwiek indziej. Dwie z tych Polek znane są na całym świecie: nie było…

Ojciec psychologii w literaturze

„Wyznania” Jana Jakuba Rousseau jemu współcześni czytelnicy, a było ich – podkreślmy – niewielu, przyjęli jako przekroczenie granic, jako dzieło fragmentami skandalizujące obyczajowo i obrazoburcze społecznie. Ale to było przeszło dwieście pięćdziesiąt lat temu i kryteria według których ocenia się poziom…

Przemija postać świata

Swoje „Charaktery” Jean de la Bruyére określał skromnie jako kontynuację starożytnych „Charakterów” Greka Teofrasta, ale niewątpliwie „Charaktery” z XVII wieku niewątpliwie przewyższyły te z IV wieku p.n.e. Dzieło Francuza składa się z szesnastu rozdziałów zawierających myśli, refleksje, maksymy, a także większe szkice dotyczące…

Kafka albo fizjologia pisania

„Pułapka” na małej scenie warszawskiego Teatru Dramatycznego to czternasta realizacja tej sztuki Tadeusza Różewicza na polskiej scenie, ale bodaj pierwsza, w której naprawdę głównym bohaterem jest Franz Kafka. Zagrany został sugestywnie, z powściąganą pasją przez Michała Klawitera. Tym razem ani Ojciec (choć Robert T.…

Jaga Wrońska, czyli zjawisko

O wielkiej Artystce będę Wam dziś prawił. Biję się w piersi ze wstydem przyznając, że stanowczo za późno o niej piszę, że już dawno powinienem jej postać do „Diariusza” wrzucić. Ale wiecie jak to jest: krótka pamięć, wiele kulturalnych wydarzeń wartych natychmiastowego opisania i skomentowania. Aż doszło…

O lewicowym myśleniu Andrzeja Mencwela

Pamiątkowe księgi jubileuszowe poświęcone wybitnym uczonym przez ich uczniów i współpracowników nie zawsze są interesującymi lekturami, zwłaszcza gdy tworzą zbiór tekstów kurtuazyjnych i hagiograficznych w stosunku do jubilata lub słabo związanych z obszarem jego intelektualnych, naukowych zainteresowań. Redaktorzy „Splotów kultury”, blisko 700-stronicowej księgi pamiątkowej…

Spadek po „Faraonie”

To najprawdopodobniej „Faraon” Bolesława Prusa i powieściowa historia fikcyjnego Ramzesa XIII były zalążkiem polskiej egiptologii. Wspaniała powieść jest od ponad stu lat trochę dziwnym, egzotycznym kwiatem na tle literatury chłodnego raczej kraju środkowoeuropejskiego. Powstanie polskiej egiptologii było więc poniekąd cudem,…

Manganelli, czytelnik arcyprzekorny

Są dwa zasadnicze podejścia do roli literatury. Jedno traktuje ją jako ważny segment najszerzej rozumianego życia społecznego, mający być tego życia mimetycznym obrazem i instrumentem służącym jego przemianie. Drugie odżegnuje się od takiej roli literatury, od takich obowiązków i oczekuje by była tylko i aż literaturą.…

Ryszard Badowski (1930 – 2021)

Dla mnie Ryszard Badowski był przede wszystkim gospodarzem telewizyjnego programu „Klub Sześciu Kontynentów”, emitowanego co niedzielę przez 19 lat (1969-1988) w scenerii „kawiarenki pod Globusem”. Jako dziennikarz zaczynał – nieświadomie – w roli polskiego korespondenta „The Cleveland Press” w USA i polonijnego „Dziennika…

Tadeusz Ross (1937-2021)

Niedawno rozpoznałem go jako statystę właściwie w „Kanale” Andrzeja Wajdy (1957) jako jednego z anonimowych powstańców wybierających się do podziemia. Podobno pojawił się też jako żołnierz Armii Ludowej w serialu „Podziemny front” (1965), ale nie zauważyłem. Jednak los zawodowy zaprowadził Tadeusza Rossa,…